جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان به لحاظ دینی در میان تمام مخلوقات خداوند از مقام والایی برخوردار است به طوریکه بعد از خلق او خداوند به خود آفرین گفت(سوره مومنون آیه 14). از نگاه فلسفی نیز انسان به سبب بهره مندی از فصل نطق یا قوه عاقله برترین موجودات دانسته شده است. شاید نخستین تمایزی که با خلقت نوع انسان منشا تکثر و تفرد واقع شد آفرینش انسان به هیئت زن و مرد بود. زن و مرد قبل از زن و مرد بودن، هر دو انسان هستند و از اینرو بایستی تفاوت آنها را در چیزی جز این جست. اما برخلاف این حکم نظری، بررسی عمل و اقوال بسیاری از عامه مردم، اندیشمندان و از جمله پاره ای فیلسوفان حکایتگر چیزی جز این است؛ به گواهی تاریخ زمان ها و مکان های مختلفی شاهد انواع برخوردهای تبعیض آمیز در مورد زن بوده است (همانطور که شاهد دوره های درخشان ستایش و تکریم نیز بوده است): دیر زمانی زن در جایگاه و ردیف حیوانات و برده ها و از جمله ی دارایی های مرد محسوب می شده و به بهانه های مختلفی همچون ضعف قوای عقلی و جسمی، دارای ارزش و حقوق انسانی نبوده است؛ و در یک کلام مرد جنس برتر و زن جنس فروتر و دون مایه و تبعی و به عنوان ابزاری در خدمت مرد تلقی شده است. بررسی ها نشان می دهد هیچ تالیف مجزایی را برای توصیف، نکوهش یا ستایش مرد ( به عنوان قسیم صنف زن ) نمی توان یافت اما در رابطه با زن موضوع کاملا متفاوت است. تالیفات و مصنفات مختلفی با موضوعیت زن در تاریخ اندیشه فراوان است اما بسیاری از این همه نه برای نشان دادن جلالت مقام زن و تکریم وی بلکه برای تضعیف و تحقیر او بوده است. این حکم درباره آثار بسیاری از فلاسفه نیز صادق است. مخالفین این نگاه ضد ارزشی نسبت به زن، توجیه های زیستی،‌ روانشناسانه، اجتماعی و تاریخی زیادی برای چنین نگاه منفی یی ارائه داده اند که حاوی نکات ارزشمند و معتنابهی درباره تفاوت های زن و مرد هستند. اما محور توجه ما در اینجا فلسفی است؛ و واقعیت آن است که طیف وسیعی از فلاسفه اعم از شرقی و غربی، و دیندار و بی دین زن را تحقیر نموده و حتی گاهی مقام انسانیت را از او سلب کرده اند: ملاصدرا و امام محمد غزالی در میان فیلسوفان اسلامی و ارسطو و نیچه و کانت در میان فلاسفه غربی از این جمله اند. فیلسوف به حکم فیلسوف بودن خود حرف بی مبنا نمی زند و هر موضعی در هر موضوعی را با توجه به نظام فکری خاص خود مستند می کند. پس اگر در واقعیت فیلسوفی نگاه مثبت به زن ندارد در حقیقت بایستی یک مبنا و منظومه فکری چنین نگاهی را پشتیبانی کند. براین اساس این تحقیق به دنبال آن است که مبنا و منظومه فکری که غالبا بایستی آن را در مباحث انسان شناسی و نفس شناسی فلاسفه جستجو کنیم، چیست وآیا به تایید دیدگاه های تحقیرآمیز هر فیلسوف منتهی می شود یا حاکی از جزئی نگری و قضاوت زود هنگام مخاطبین و یا بر طریقه عرف حرف زدن فیلسوف است؛ پس از آن به تبیین و احیانا توجیه اقوال زن ستیز و انواع تفاوت های حقوقی و جامعه شناختی موجود خواهیم پرداخت.