جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در عصر کنونی با توجه به افزایش آسیب‌های روانی و اجتماعی، شناخت تاب‌آوری و ویژگی‌های تاب‌آوری می‌تواند افراد را در برابر عوامل استرس‌زا و اضطراب‌آور مقاوم سازد، از مردم در برابر عواملی که باعث به وجود آمدن بسیاری از مشکلات روان‌شناختی می‌شود، محافظت نماید و همچنین کارکردهای مثبت زندگی آن‌ها را افزایش دهد. هدف این مقاله بررسی تاب‌آوری و ویژگی‌های تاب‌آوری از منظر امام علی(ع) در نهج‌البلاغه است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش ویژگی‌های تاب‌آوری در نهج‌البلاغه شامل؛ خودآگاهی، احساس ارزشمندی، ارتباط اجتماعی، آینده‌نگری، خودکنترلی، معنایابی، صبر، بردباری، سعه‌صدر، استقامت و پایداری به­‌دست آمد. لذا می‌توان از رهنمودهای نظری مستخرج از نهج‌البلاغه دربارۀ مهارت تاب‌آوری و ویژگی‌های آن، برنامه‌هایی مبتنی بر مباحث تاب‌آوری در نهج‌البلاغه برای مقابله با شرایط استرس‌زا طراحی نمود، تا بتوان از مردم در برابر رفتارهای خطرزا محافظت کرد.

هوش هیجانی یا «EQ» و به زبان عربی «الذکاء العاطفی» مبحثی روان شناختی است که به شناخت و کنترل عواطف و هیجان های انسان می پردازد. این اصطلاح برای اولین بار در دهة 1990 از سوی روان شناسی به نام «سالووی» برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، هم دردی با احساسات دیگران و توانایی کنترل صحیح خلق و خو به کار رفت. عاطفه، به منزلة پل ارتباطی میان روان شناسی و ادبیات، از مهم ترین عناصر چهارگانة ادبی به شمار می رود که در آثار ادبی نقشی حیاتی دارد. نهج البلاغه نیز یادگار امام علی (ع)، سرچشمه و آبشخور فصاحت و بلاغت است که به عنوان اثر علمی و ادبی بسیار مهم شناخته شده است. بررسی خطبه های نهج البلاغه نشان می دهد که علی (ع) از هر دو شایستگی فردی و اجتماعی هوش عاطفی برخوردار بوده است؛ زیرا شناخت و کنترل هیجانات و مدیریت آن برای پیش برد امور در تدابیر، اندرزها و شکوه های ایشان کاملاً مشهود است. بررسی هوش عاطفی و مدیریت هیجانات امام علی (ع) در دو خطبة «شقشقیه» و «جهاد»، به عنوان مشتی نمونه از خروار، نشان می دهد که ایشان تا چه اندازه در مدیریت هیجانات خویش و کنترل صحیح آن ها موفق بوده است