جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تلاش محدثان و مورخان در جهت ثبت و ضبط گزارش‌های مهدوی از قرن سوم تاکنون گنجینه گرانبهایی از احادیث مهدوی را در اختیار ما نهاده است. چگونگی نگارش اخبار مهدوی از شرایط سیاسی و فرهنگی زمانه و افکار نویسنده متأثر بوده است. بازنمایی تأثیر باورها و گرایش‌های فکری در انعکاس اخبار مهدوی نسب مهدی؟ع؟ تا قرن هفتم، با استفاده از منابع روایی، تاریخی و تفسیری، هدف پژوهش پیش رو است. روش تحقیق حاضر توصیفی _ تحلیلی با رویکرد تاریخی است. احادیث مهدوی نسب مهدی؟ع؟ ذیل هفت گونه در منابع شیعه و اهل‌سنت، بازتاب گسترده‌ای داشت. برآیند مجموع احادیث منابع شیعه دوازده امامی این است که امام مهدی؟عج؟ از نوادگان رسول خدا؟ص؟ و علی؟ع؟ و فاطمه؟س؟ وپدرش نهمین نواده امام حسین؟ع؟ یعنی امام حسن عسکری؟ع؟ است. منابع اهل‌سنت و برخی از گرایش‌های فرقه‌ای غیر دوازده امامی، مهدی؟ع؟ را فردی از اهل‌بیت می‌دانند. با توجه به توسع معنایی اهل‌بیت؟عهم؟ که شامل شخصی از نسل رسول خدا؟ص؟ از طریق فاطمه؟س؟ و یا فردی از آل علی؟ع؟، آل عقیل، آل جعفر و آل عباس است، مهدی موعود؟عج؟، لزوماً محمدبن الحسن العسکری نیست.

مدینة بغداد من العواصم المهمة فی تاریخ الإسلام الاجتماعی ، وبما أنها مدینة جدیدة تأسّست فی منتصف القرن الثانی الهجری فقد اعتمدت على مدن کان التشیُّع قد ضرب بجذوره فیها ، فنمت بغداد واینعت من هذه الجذور، وأعطت ثمارها ناضجة وواضحة للعیان. لکن وللأسف الشدید قامت مجموعة من الکتّاب فی القرن الأخیر بتحریف الحقائق والشواهد التاریخیة ، فسعوا الى تثبیت مفهوم عدم أصالة التشیُّع اجتماعیاً فی العراق عموما، وبغداد على وجه الخصوص ، وأنّ التشیُّع إنما ظهر فیها بعد دخول البویهیین إلیها. وعلى هذا فهنا سؤال یطرح نفسه، وهو کیف یمکن لنا إثبات أصالة التشیُّع اجتماعیاً فی بغداد منذ بدایة تاسیسها (145 هـ) حتى نهایة الغیبة الصغرى ( 329 هـ)؟ وقد افترضنا أنّ أصالة التشیُّع الاجتماعیّة تضرب فی عمق بغداد منذ التأسیس والفترة الاولى لوجودها، ولیست متاخرة عنها، هدفنا هو توضیح الدور المهم للمکوّن الشیعی فی بغداد منذ تاسیسها واصالتهم اجتماعیاً ، وتطور مسیرتهم حتى منتصف القرن الرابع الهجری، وإعطاء الصورة الحقیقة لذلک الوجود ، وبیان مدى تاثیره فی مجتمع بغداد. وقد قمنا باستخراج کمٍ هائلٍ من الأدلة والشواهد التی وردت فی أمهات المصادر التاریخیة عن الشیعة ورجالها وحرکاتها الاجتماعیّة ، مع فرز وتصنیف الأدلة والشواهد، کل دلیل بحسب موضوعه، ومنهجنا فی هذا البحث توصیفی وتحلیلی. وما وصلنا إلیه حقائق ثابتة دلت علیها النصوص المعتبرة والشواهد ، وأیّدها کثیر من أئمة التاریخ الإسلامی، وأعطت للبحث أدلة لا یمکن أن تُعارض أو یشکک فیها على الصعید التاریخی.

تبیین نادرست صلح ها و جنگ هایی که در تاریخ زندگانی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله رخ داده، این شبهه را به وجود آورده که اسلام «دین شمشیر» است. این در حالی است که اکنون تکفیری های به ظاهر مسلمان نیز با رفتارهای غیرانسانی خود پدیده «اسلام هراسی» را رشد داده اند. بر این اساس، در این نوشتار، به روش تاریخی (توصیفی تحلیلی)، سخن بر سر بازشناسی صلح و جنگ در سیره پیامبر اعظم در جایگاه اسوه حسنه است. در سیره پیامبر (ص) دعوت به خدای یگانه اصالت داشت؛ البته حضرت در این دعوت، تا جای ممکن از جنگ دوری می کرد. در صلح حدیبیه، بیعت رضوان که نشانه ای از استحکام مسلمانان بود، به تحکیم صلح منجر شد. در این صلح، پیامبر صلی الله علیه و آله با نرمش قهرمانانه به امنیت دست یافت، و توانست دعوت خود را جهانی کند. جنگ در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله، یا در دفاع از کیان اسلام بود و یا در رفعِ موانع دعوت به اسلام؛ از این رو، امری مقدس به شمار می آمد که توأم با رحمت و مهرورزی بود.

سخنان و اعمال و رفتار رسول اکرم صلی الله علیه و آله به نام «سیره رسول الله» شهرت دارد. سیره رسول خدا شامل سخنان، احادیث و عملکرد ایشان در عرصه های فردی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است که در کتب تاریخ و سیره مورد بررسی و نقل قرار گرفته است. جنگ های عصر آن حضرت که به فرماندهی و حضور ایشان صورت می گرفت، «غزوه» نامیده می شود. بررسی و نقل اخبار این جنگ ها در اصطلاح تاریخ، «مغازی» [محل وقوع غزوه] گفته می شود. تدوین اخبار این جنگ ها را در اصطلاح، «مغازی نگاری» می گویند که به نوعی زیرمجموعه سیره نگاری شناخته می شود. در ابتدای عصر تدوین، مورخان به جمع آوری اخبار جنگ های عصر نبوی می پرداختند که بیشتر آنها با عنوان «مغازی رسول خدا» نام داشت. اما با گذر زمان و تحول در تاریخ نگاری، مغازی نگاری به صورت بخشی از کتب سیره رسول خدا درآمد، به گونه ای که سیره و مغازی به یک معنا استعمال شد. نوشتار حاضر با روش تحلیلی توصیفی به بررسی مغازی نگاری و مغازی نگاران اولین، بخصوص محمدبن عمر واقدی و کتاب او «مغازی» می پردازد.

،D شناخت و ارزيابيِ رفتارها و مناسبات شيعيان در تعامل با امامان ره يافتي ضروري براي است. اين مهم در حوزههاي گوناگون اعتقادي، D شناخت دقيق عقايد آنان و سيرة ائمه اطهار فرهنگي، اجتماعي و... نيازمندِ بررسي است. در پژوهش حاضر، باورها و مناسبات اعتقاديِ در دوران حضور، مورد بررسي قرار گرفته است؛ افزون بر اين، D شيعيان با امامان دوازدهگانه شناسايي و معرفي شده و به اين پرسش D گونه هاي مختلف روابط اعتقاديِ شيعيان با ائمه بهره ميبردند و آيا روابط شيعيان با امامان، D كه شيعيان چگونه از مقام رفيع معنوي ائمه متناسب با جايگاه الوهيِ ايشان بوده، پاسخ داده شده است. تلاش شيعيان عصرِ حضور، براي شناخت امامان، دفاع از كيان امامت و پيشوايان معصوم و تمسك به مقام معنويِ ائمه از مهم ترين محورهاي مناسبات شيعيان در حوزة اعتقادي است كه با وجود تفاوت ،D اطهار رفتاريِ شيعيان در برخي موارد، سير تكامل معرفتي و رفتاريِ ايشان در تعامل با امامان، مشهود است.

شناخت و ارزیابی رفتارها و مناسبات شیعیان در تعامل با امامان معصوم:، رهیافتی مهم و ضروری برای شناخت دقیق اعتقادات ایشان و سیرة ائَمة اطهار:است. این مهم در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیازمند دقت و بررسی بیشتر است. در پژوهش حاضر، باورها و مناسبات اجتماعی شیعیان و روابط ایشان با امامان معصوم دوازده‌گانه:در دوران حضور، بررسی شده، گونه‌های روابط اجتماعی شیعیان با ائَمة اطهار:شناسایی و معرفی شده و این پرسش پاسخ داده شده که شیعیان چگونه از جایگاه رفیع معنوی و اجتماعی ائمة اطهار:بهره می‌بردند، و آیا روابط شیعیان با امامان معصوم متناسب با جایگاه ایشان بوده است؟ نتیجه این است که شیعیان از طریق ارتباط با امامان خود:در حوزه‌های گوناگون اجتماعی، از رهنمود، مشورت و نصایح ایشان در زندگی مادی و معنوی خویش بهره می‌بردند. رفتار اجتماعی شیعیان نسبت به ائمة معصوم:، مبتنی بر میزان باورمندی و نگرش دینی آن‌ها نسبت به جایگاه اجتماعی ائمّه:بوده است. این رفتارها نسبت به امامان:از یک سیر تکاملی منبعث از باور به علوّ مقام و منزلت ائَمة اطهار: برخوردار بوده و تابع میزان معرفت ایشان نسبت به امامان:و غالباً بر پایة تکریم، محبّت و اطاعت‌پذیری بوده است. از پیامدهای مهم این پژوهش، گونه‌شناسی،‌ تحلیل، نقد و آسیب‌شناسی رفتارهای شیعیان در عصر حضور ائَمة اطهار:در حوزة رفتارهای اجتماعی است.

این پژوهش به این سوال که امیرالمومنین (ع) در برابر شیخین چگونه موضع گیری داشتند در سه فصل پاسخ می دهد. ابتدا به سقیفه و دسته بندی جریانها می پردازد. سپس به اصول موضع گیری امام در برابر اصل شیخین می پردازد که عبارتند از تحصن، امتناع از بیعت، اتمام حجت، سکوت. همچنین مواضع امام جهت خنثی سازی دسیسه ها بیان شده است.

با توجه به شکل پذیری رفتار فردی و اجتماعی مردم از اخلاق و تاثیر ملموس و انکار ناپذیر آموزه های اخلاقی اهل بیت بر کم و کیف مصرف بررسی آن از این نگاه دارای اهمیت فراوانی است. در پایان نامه حاضر به این سوال پاسخ داده می شود که چگونه اخلاق از منظر معصومین در اصلاح الگوی مصرف تاثیر گذار خواهد بوددر پاسخ به این سوال الگو های اخلاقی که از جانب ائمه مطرح شده مورد بررسی قرار می گیرد تا با به کار بستن آنها راه اصلاح الگوی مصرف هموار گرددکه عبارتند از:1. الگوهای فردی که شامل اعتدال در تغذیه ، پوشاک وتجمّل، اسراف در لباس، مسکن،وسیله نقلیّه، استعمال بوی خوش و موقعیّت اجتماعی می شود. 2. الگوهای خانوادگی که شامل: تهیه لوازم زندگی، توسعه بر عیال و مهمان داری می شود.3. الگوهای اجتماعی که شامل: تضییع نکردن ثروت عمومی مثل منابع طبیعی،ضایع نساختن اموال شخصی دیگران می شود.در ادامه آسیب های اخلاقی که الگوی مصرف را تهدید می کند- به گونه ای که امامان معصوم هم درباره آنهشدارداده باشند- کنکاش می شود، که عبارتند از: اسراف و تبذیر و در هر کدام علاوه بر مفهوم شناسی ابعاد و مصادیق،عوامل و بالاخره پیامدهای این معیارها مطرح می شود.سپس راه های اخلاقی برای اصلاح الگوی مصرف از منظر معصومین مطرح خواهد شد. راههایی مثل اقتصاد و قناعت که در این بخش نیز در هر کدام یک علاوه بر مفهوم شناسی ابعاد و مصادیق،عوامل و بالاخره پیامدهای این راهها بحث می شود.برای اجرایی نمودن این الگوها و اینکه چه کسانی مسئولیت اصلاح الگوی مصرف را دارند، در آخرین فصل کسانی را که در مورد اصلاح الگوی مصرف مسئولیت دارند ذکر کردیم.