جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرقه شیخیه و پیروان آن در دوره های بعد، به نظریات تازه‌ای در حوزه مسائل کلامی باورمند شدند. لذا در قالب نگاهی نظام‌مند، بررسی آرای کلامی این فرقه وسیر تطور آن ضروری می نماید. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و با بهره‌گیری از تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی، به بررسی تطورات کلامی شیخیه متقدم (دوره تاسیس) و میانی(توسعه) و سپس به بررسی تطورات کلامی شیخیه معاصر و در ضمن در پایان فصل اول نیز به تفاوت اعتقادات آنان، با نحله بابیت پرداخته است. فرضیه‌ای که در این رساله دنبال شده این است که در عقاید کلامی این فرقه از زمان پیدایش تا کنون، تطوراتی همچون هور قلیایی، معاد جسمانی، معراج پیامبر اکرم 9، امامت و حیات امام عصر 7 در عالم هور قلیایی، رکن رابع، وحدت ناطق صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق گویای آن است که فرقه شیخیه یکی از انشعابات جدید شیعه است که بر اساس اعتقادات خاص شیخ احمد احسائی به وجود آمد. وی در مسائل کلامی مختلفی، از جمله معاد جسمانی، معراج پیامبر 9 ، شئون ائمه : و هورقلیا، به باورهایی معتقد شد که مخالفت عالمان و فقیهان امامیه را برانگیخت و صدور حکم تکفیر خود و طرد پیروانش را باعث گردید. پس از او، شاگردش، سید کاظم رشتی نیز که دچار همان باورها و نیز باور رکنیت بود، به این فرقه، رسمیت بیش‌تری بخشید و پس از آن، برخی دیدگاه هایش موجبات جدایی این فرقه از پیکره شیعه را فراهم ساخت. پس از رشتی، این فرقه دچار انشعاباتی گردید که می‌توان از شیخیان کرمان، آذربایجان و باقریان نام برد. در ضمن یکی از شاگردان سید کاظم، علی محمد باب شیرازی بود که با سوء استفاده از آموزه‌های رکنیت و باب پایه‌گذار بابیه و بهائیه شد؛ ولی شیخیه او را مطرود و ملعون می‌دانند. این سه انشعاب، از بدو شکل‌گیری تاکنون، در حوزه مباحث کلامی دچار تطورات مختلفی شدند؛ به حدی که به رغم ادعای پیروی از دو رهبر اصلی خود (احسائی و رشتی) باورهای جدیدی را مطرح می‌کنند. این پژوهش، آن است که میان این گروه نوظهور چالش‌ها و تطورات گوناگون کلامی، عقیدتی و فکری به چشم می‌خورد که در این رساله اهم آن‌ها مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. در زمان معاصر نیز برداشت‌های فردی، باعث جدایی بعضی از پیروان گروه‌های شیخیه و حتی لعن و تکفیر برخی از آنان توسط برخی دیگر را موجب گردید.