جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم نگاهی خاص به مسائل اخلاقی را پیش‌روی مخاطبین خویش می‌گشاید و زمینه بسیاری از دیدگاه‌های اخلاقی را فراهم می‌سازد. یکی از این دیدگاه‌های مربوط به کارکردِ(نتیجه، اثر و حاصل یک چیز) اخلاق است. با رجوع به آیات قرآن نظیر آیه هشتم سوره ابراهیم، رفتار اخلاقی، موجب زیادت و نقصان در خودِ انسان (من) هستند نه زیادت و نقصان در نعمت. این نگرش قرآنی، اخلاق را به‌مثابه مولفه شکل‌دهنده و هویت‌بخشِ ساختار وجودی انسان می‌نگرد. اثبات این نگرش، هدف اصلی این مقاله است، لذا در این مقاله، با گردآوری کتابخانه‌ای اسناد مورد نظر و رجوع به آیات مرتبط در گام نخست، به روش توصیفی تحلیلی(استفاده از داده‌های فلسفه اسلامی) این مسئله اثبات شده است.

چکیده؛ بنا بر نظر مختار، "غیرت" در اصطلاح عبارت است از سعی و تلاش در محافظت از آنچه که نگاهبانی آن لازم است و "حمیت" در اصطلاح با غیرت مترادف می باشد. در قران کریم کلمه "غیرت" استعمال نشده است اما حقیقت معنای آن را – مانند بسیاری دیگر از مصطلحات دینی - می توان از برخی آیات استفاده کرد اما کلمه "حمیت" در قرآن، دو بار در یک آیه استعمال شده است. محدثین شیعه و سنی در کتب روایی خود در مورد غیرت، ابواب مخصوصی باز کرده اند و روایات مربوط را در آن ابواب جمع کرده اند. اما در مورد حمیت، باب مستقلی در کتب روایی شیعه و سنی وجود ندارد. غیرت به انواع پسندیده و ناپسند، غیرت در دین، ناموس، اولاد، مال، غیرت نسبت به خود، نسبت به خدا، نسبت به برادران دینی، نسبت به خلق خدا و نسبت به وطن، نژاد، جناح تقسیم می شود و دارای مراتبی نزد عارفان می باشد. منشا و عوامل غیرت عبارتند از شجاعت، قوت و بزرگی نفس، خیر خواهی و دلسوزی، فطرت، شرم و حیاء، ایمان، حمیت، قلبِ سلیم و تقوا و راهکارهای علمی و عملی تقویت غیرت در فرد عبارتند از مطالعه و تدبر در آثار و فواید غیرت، تقویت منشأ و عوامل پیدایی غیرت، کنار گذاشتن منشأ و عوامل بی غیرتی، انجام کارهای غیرتمندانه و تکرار آنها، همنشینی با نیکان و صالحان و غیرتمندان، پرهیز از معاشرت با بدکاران و بی غیرتان و نیز مرابطه و راهکار اساسی تقویت غیرت در جامعه عبارت است از فرهنگ سازی بوسیله آموزش و تبیلغ که بوسیله عناصر مختلف به دست می آید. آثار و دستاوردهای غیرت فراوان می باشد که از جمله آنها به تحقق فواید، آثار و نتایج دین در شخص و جامعه، حفظ پاکی و عفت، و کاهش انحرافات اخلاقی جنسی می توان اشاره کرد. فضیلت اخلاقی غیرت در تمام اقسامش در صورتی محقَّق است که در حد اعتدال باشد و گرنه حالت افراطی یا تفریطی آن، غیرت دینی نبوده بلکه خود، رذیله ای از رذایل می باشد.