جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عزیمت‌گاه هوسرل برای برچیدن دوگانگی(سوبژه و ابژه) مندرج در سرشت سنت متافیزیک غرب ساختار استعلایی آگاهی است. از این‌رو بنای ذاتی آگاهی قصدیت است. قصدیت فعل آگاهی و عملی عینیت‌ساز است؛ یعنی با توسل به‌مراحل روش‌شناختی و نوئسیسی، ابژه‌هایی از جنس ادراک پدید می‌آید و در ساحت شناختی ذهن مندرج می‌شود. لذا آگاهی علاوه بر شهود حسی توان شهود ذوات را نیز دارد، از این‌ جهت پدیدارشناسی در هوسرل وصف بازنمایانه ندارد و توانسته نحوی ایده‌آلیست مبتنی بر افعال آگاهی در تقرر محتوای رئال جهان در وعاء ذهن و پهنه فهم را ارائه کند که، درک متداول از عین و ذهن را پس بزند و راه خود را برای عبور از ثنویت میان امر رئال و ایده‌آل بگشاید، چنانکه هر سوبژه متضمن ابژه‌ی خویش شود و درون ساختار استعلایی آگاهی آن‌را زیست کند. این نوشتار در صدد تبیین نحوه تقرر پدیدار جهان در حوزه آگاهی است وهمچنین بررسی این مطلب که فاعلیت مطلق و تقدم ذهن در مواجهه‌ی با جهان عینی به‌عنوان یگانه نهج فهم و دریافت هستی چطور می‌تواند عملی عینت‌ساز باشد؟ یعنی قصدیت، چگونه ساحت رئالیته را در ایده‌آلیته مستحیل و با آن یگانه می‌کند‌؟ به‌بیان دیگر، قصدیت، چگونه فراسوی عین و ذهن (ایده‌آلیسم و رئالیسم) و در مناسبات جهت‌مند با آن دو مأوی می‌گزیند؟

ادموند هوسرل پایه گذار پدیدارشناسی در معنای خاص و جدید کلمه است‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ وی با این نهضت فکری تحولی در فلسفه غرب پدید آورد. پدیدارشناسی استعلایی هوسرل روشمند (متدولوژیکال) است و در زمانه بحران علوم و فلسفه اروپایی آن‌را یگانه طریق مبتنی ساختن بنای معرفت بر پایه‌ایی خلل‌‌‌ناپذیر می‌دانست‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ پدیدارشناسی هوسرل به توصیف آگاهی محض و افعال آگاهی و نحوه روی­آوری آن می‌پردازد، جهان او، جهان آگاهی است که به‌واسطه قصدیت و تقلیل‌های استعلایی قوام می‌گیرد‌‌‌‌‌‌. هایدگر کل تاریخ فلسفه غرب را تاریخ غفلت از وجود و فلسفه خود را حول محور "پرسش از مفهوم وجود" پدید آورد‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ از نظر هایدگر مبدئیت آگاهی در نظام فکری هوسرل منجر به‌بسط سوبژکتیویسم و انفکاک از وجود گردیده، آن‌را درادامه سنت ایدآلیسم غربی قرار داده است‌‌‌‌‌‌. پدیدارشناسی هرمنوتیکی و فلسفی هایدگر به‌اعتباری در جهت تصحیح پاره‌ایی نارسائی­های سیستم فکری هوسرل است. از نظر هایدگر انسان به‌عنوان موجودی متمایز از سایر موجودات، که وی آن‌را به "دازاین" تعبیر می‌کند‌‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌‌ به وجود گشودگی و استعلاء دارد. لذا آگاهی نیز شأنی از نحوة هستی دازاین و به تَبَع آن است‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ این دو فیلسوف علی‌رغم مقاصد فکری مشترک پاره‌ایی تمایزات نیز در سلوک فکری و نحوة مواجهه­شان با مسألة وجود دارند. این مقاله در صدد بررسی این تمایزات است.