جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تربیت اسلامی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های زندگی بشر است که از گذشته تا کنون مورد توجه پژوهشگران و محققان دینی قرار گرفته است؛ زیرا کیفیت تحقق آن می‌تواند سلامت جسم و روح بشر را فراهم نماید و در تعالی و تکامل او نقش بسزایی داشته باشد. از‌این‌رو، آموزه‌های قرآن کریم، ابعاد تربیتی انسان را از زوایای مختلف دربر گرفته و برای هدایت تک تک افراد جامعه، برنامه‌ای کامل و دقیقی را طراحی نموده است. بر این اساس، پژوهش حاضر سعی دارد به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی ویژگی‌های اخلاقی و عبادی عبادالرحمن در سوره‌ی مبارکه «فرقان» و «نهج البلاغه» بپردازد، تا جامعه اسلامی بتواند با شناخت آموزه‌های الهی و با تأثیرپذیری از مفاهیم تربیتی آن به اهداف عالیه خود دست یابد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در سوره‌ی «فرقان»، چهارده مؤلفه برای شناسایی بندگان ویژه خداوند در دو بعد اخلاقی و عبادی ذکر شده، که هر یک از آنها به گونه‌ای با زندگى فردی و اجتماعى انسان ارتباط دارند. ازاین‌رو، انسان باید روابط و مناسبات خود را بر پایه احترام به حقوق دیگران و اطاعت از پیشوای پرهیزکار در جهت کسب رضایت و خشنودی خداوند استوار سازد.

ادبیات پایداری وجهِ غالبِ جریان‌های شعری معاصر و سرشار از جلوه‌های گوناگون بینامتنی همچون تلمیحات قرآنی است. مجموعه اشعار کتاب گرگ و میش (1401)، با ویژگی‌های صوری و محتوایی خود عامل روشنگری دینی و مایه‌ی دانش‌افزایی مخاطبان هستند. خوانشِ این اشعارِ معنامحور بر پایه نظریه‌ی ترامتنی ژرار ژنت تعاملاتِ عمیق این رومتن‌ها را با زیرمتن‌های خود هویدا می‌سازد. هدف از این پژوهش آن است که با واکاوی گونه‌های ترامتنی نو‌سروده‌های برگزیده نقش آن‌ها را در شبهه‌زدایی و روشنگری دینی مخاطبان روشن سازیم. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس نظریه «ترامتنیت» ژرار ژنت انجام شده‌است به بررسی شیوه‌ی ارتباط مجموعه اشعار کتاب گرگ و میش (1401) با رومتن‌های آن‌ها پرداخته‌ایم. میزان فراوانی و درصد وقوع گونه‌های ترامتنی و راهبردهای روشنگریِ نوسروده‌های برگزیده بر مبنای آزمون خی‌دو با استفاده از نرم افزار25SPSS محاسبه خواهند شد. یافته‌های‌ پژوهش نشان می‌دهند که «بینامتنیت» و «پیرامتنیت» به ترتیب دارای فراوانی و درصد وقوع بیشتری نسبت به سایر گونه‌های ترامتنی هستند. رابطه‌ی بینامتنی این نوسروده‌ها با زیرمتن‌ها به دو شیوه‌ی «صریح» از نوع وام‌گیری واژگانی و «ضمنی» از نوع تلمیح است. در کتاب گرگ و میش (1401)، گونه‌های درون‌متنی پیرامتنیت همچون عنوان، زیر‌عنوان، پیشگفتار، بیانیه و طرح جلد نقش مهمی در راستای برجسته‌سازی مولفه‌های روشنگری دینی بویژه «زمان‌آگاهی» در کلیت متن ادبی بر دوش دارند. از این پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که نوسروده‌های پایداری معاصر ابزارهایی قدرتمند در راه جهاد تبیین و بازتولید ارزش‌های اسلامی هستند که می‌توان از آن‌ها برای گذر از چالش‌های فتنه‌انگیز کنونی بهره‌گرفت.

بی‌تردید برای فهم قرآن، مخاطب باید با زوایای نزول قرآن، فرهنگ، آداب‌ورسوم، محیط، شأن و اسباب‌ نزول واقف شود. بدون توجه به آنچه گفته شد، چنان فهمی حاصل نخواهد شد. این نوشتار برای بررسی ارتباط آیات اولیۀ سورۀ آل‌عمران و رخداد مباهله در سه بخش با طرح تاریخ‌گذاری سورۀ آل‌عمران و رخداد تاریخی مباهله، بررسی دلالی و سندی آیات و روایات، نامه‌نگاری و ورود قبایل به مدینه، فهمی روشن و صحیح از عدم هم‌زمانی نزول آیات سورۀ آل‌عمران و رخداد مباهله به دست دهد. هم‌مضمونی آیۀ 61 آل‌عمران با رخداد مباهله، سبب خلط سبب ‌نزول و هم‌زمانی در نزول شده است. با بررسی سندی و دلالی، در نظر گرفتن روایات ترتیب ‌نزول و رخدادهای قطعیِ تاریخی در آیات، سورۀ آل‌عمران در سال سوم نازل شده است. به‌‌رغم اینکه مباهله از اتفاقات قطعیِ تاریخی است، با نزول آل‌عمران هم‌زمان نیست. مقاله با روش توصیفی‌تحلیلی و با بهره‌گیری از آیات، روایات و مستندات تاریخی نگاشته شده است.

پیشگیری و مبارزه با فساد از مولفه‌های اقتصاد سالم و روبه رشد است. تا زمانی که از وقوع فساد پیشگیری نشود و نظارت و کنترل بر اقتصاد وجود نداشته باشد، هر اقدام شایسته و اصلاحی سطحی و روبنایی نتیجه نخواهد داد. حضرت علی علیه السلام در نهج‌البلاغه برای مبارزه با فساد روش‌هایی را تبیین کرده و در حکومت از آن استفاده نموده است. این نوشتار به بررسی روش‌های علی‌بن‌ابیطالب علیه السلام در مبارزه با فساد اقتصادی در حکومت می‌پردازد. از اقدامات اساسی حضرت علیه السلام در نظام اقتصادی، کنترل و نظارت همه‌جانبه برای پیشگیری از وقوع فساد و روش‌های مقابله با آن بود. حضرت با برنامه‌ریزی، فرهنگ‌سازی، شایسته‌سالاری، شفافیت اطلاعات، نظارت و کنترل، جلوگیری از اختلاس، ممانعت از احتکار، رباخواری، رانت‌خواری، مبارزه با گران‌فروشی، کم‌فروشی، تثبیت قیمت‌ها و تنبیه متخلفان با هرگونه فساد اقتصادی مقابله و مبارزه نمود. از آن‌جا که بدون داشتن الگوی مناسب و برنامه‌ریزی صحیح، امکان ریشه‌کنی فساد وجود ندارد، توجه به شایسته‌ترین حکومت می‌تواند الگوی مناسب و برنامه‌ای سازنده جهت یافتن روش‌های درست در راستای مبارزه با فساد باشد؛ لذا توجه به آموزه‌های علوی اهمیت و ضروت بیش از پیش می‌یابد. روش پژوهش در این نوشتار توصیفی تحلیلی است که با تکیه بر نهج‌البلاغه و منابع معتبر دیگر و استفاده از خانواده حدیث با استفاده از روش فقه‌الحدیثی و سنجش اعتبار روایات به دست آمده است.

چکیده روش " تحقیق موضوعی" در قرآن کریم، رویکردی نو برای تدبر قرآنی است که با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و در سه دهه گذشته تکامل یافته است. علیرغم استقبال گسترده دانشجویان و محققان بویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان رشته ای از آن، رویکرد مذکور چالش های فراوان روش شناختی؛ دیدگاهی و آینده نگارانه ای پیش روی خود دارد. این رهیافت در راستای تعمیق تدبر در قرآن چندان روشمند نیست؛ همچنین از یک سو هنوز نواقص متعددی دارد بیش از اندازه - بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است و از سوی دیگر موجب - بروز التقاطات فراوان در اندیشه محققین جوانی که از این روش استفاده می کنند خواهد شد تا آنجا که به نظر می رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. مقاله حاضر پس از تحلیل و طرح اهم مزایا و نواقص " روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم" ، به جایگاه احتمالی آن در پیوستار روش شناسی پرداخته و پیشنهاداتی جهت ارتقاء آن داده است. نهایتا نتیجه گرفته شده است که در نسبت با جریان غالب تفسیری شیعی، بایستی " روش تحقیق موضوعی" را جریانی هترودوکس تلقی نماییم.