جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علوم شناختی دانشی است که به پژوهش دربارۀ ذهن می‌پردازد. محققان علوم شناختی، تبیین کارکردهای شناختی و فرآیندهای پنهان ذهن را تنها از روشهای غیر مستقیمی مانند مطالعه زبان ممکن می‌دانند. از این رو زبان‌شناسی شناختی از جایگاه ویژه‌ای در علوم شناختی برخوردار است. در این رویکردِ معنابنیاد، یکی از کانونی‌ترین محورهای مطالعه، افعال حرکتی است. حرکت یک پدیدۀ مهم و مؤثر در مفهوم‌سازی است که به واسطۀ فعل به عنوان یک گزارۀ پویا در جمله نمود پیدا می‌کند. این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی گردآوری شده، و با بررسی جامعه آماری افعال حرکتی خودشامل و جنبشی در مورد اجرام آسمانی در قرآن کریم و نحوه مفهوم‌سازی رویدادها در آیات قرآن را با تکیه بر اصول معناشناسی شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. طبق بررسی‌های انجام‌گرفته، در قرآن کریم افعال حرکتی اجرام آسمانی، به منظور مفهوم‌سازی امور انتزاعی مثل حرکت اجرام آسمانی، نحوه حرکت، چگونگی وقوع آن‌ها و... استفاده شده و انواع مفاهیم معنایی حرکت اجرام آسمانی در افعال قرآن بازنمایی شده است. نیمی از افعال به کار رفته در مورد این اجرام جنبشی و نیمی دیگر خودشامل هستند. افعال خودشامل مسیر حرکتی دایره‌وار اجرام را به ظرافت به تصویر کشیده‌اند که در کهکشان چگونه حرکت می‌کنند و از کجا حرکت خود را آغاز کرده و به جای خود برمی‌گردند. افعال جنبشی نیز به حرکت و رفت و آمد این اجرام دلالت می‌کنند که به جز زمانی که بر حوادث قیامت تأکید دارد، بازهم تأکیدی برای حرکت دایره‌ای و چرخشی بودن اجرام آسمانی است.

کاربست هنرسازة التفات توجه خواننده را به کلام و زیبایی‌های آن جلب می‌نماید و یکی از مؤلفه‌های انسجام در خطبه‌های نهج‌البلاغه است. واکاوی نقش التفات در انسجام خطبه‌های‌ امیر مؤمنان و تعیین میزان بهره‌گیری آن حضرت از گونه‌های التفات و بررسی تأثیر آن در انسجام متنی، هدف اصلی این پژوهش است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر زبان­شناسی نقش‌گرا‌‌‌، کوشیده است بسامد گونه‌های مختلف التفات را در چهل خطبۀ‌ نخست نهج‌البلاغه مشخص نماید و نمونه‌هایی از آن‌ها را به‌عنوان عنصر انسجام‌بخش بررسی و تحلیل کند. نتایج نشان می­دهد خطبه‌های نهج‌البلاغه از التفات‌های شش‌گانه در ضمایر‌‌‌‌، عدد‌‌‌‌، صیغه‌ها‌‌‌‌‌، حروف‌‌‌‌، ساختار نحوی و واژگان بهره برده است. این هنرسازه در خطبه‌های بلند کاربرد بیشتری داشته و در خطبه‌های کوتاه به کار نرفته و یا از بسامد کمتری برخوردار است و با قرار گرفتن در محور همنشینی و جانشینی با برخی از مؤلفه‌های انسجام‌بخش در زبان‌شناسی دارای تناظر است و در انسجام خطبه‌ها نقش ایفا می­کند.

چکیده این پژوهش وسایل انسجام در شعر انتظار را مورد بررسی قرار میدهدودر این اشعار، شاعر امام مهدی (عج)را مورد خطاب قرار می دهد و شکایت های خود را از تنگنای موجود درزندگی شیعهبرای امام زمان مطرح می کند واز ایشان به اشکال مختلف درخواست می کند تا به غیبت پایان بخشد و برای برپایی حکومت عدل موعود ظهور نماید.اشعار از شعر معاصر عراق انتخاب شد به این دلیل که عراق از زمان خلافت امام علی علیه السلام با تمام تشکیلات فرهنگی و علمی و سیاسی و فکری پایتخت شیعه شد.این پایتخت کعبه ی دانشمندان و ادیبان شد و هر که می خواست از سرچشمه ی اهل بیت سیراب گردد به سمت آن شتافت و به همین خاطر ادبیات اهل بیت درعراق ایجاد شد و رشد کرد.بدین سبب این پژوهش شاعران عراقی را برگزید تا جایگاهی برای تحقیق در زیبای هایی شعر مکتبی بویژه در مورد امام منتظر (عج) باشد.تمرکز این پژوهش بر شاعران عراقیقرن اخیر براساس الموسوعه الشعریه المهدویه است و تعداد شاعرانکه نمونه هایی از اشعار آن ها برگزیده شدتقریباٌ 23 شاعر می باشد.از بین این شاعران به ویژه در شعر بعد از ظهور تمرکز بر روی اشعار عبدالمنعم الفرطوسی بود.به شعر مکتبی در خلال محور های زیر پرداخته شد: فصل اول: شامل کلیاتوسایل انسجام و شعرانتظار است.و فصل دوم: به کاربرد وسایل انسجام در شعرانتظار قبل از ظهور می پردازد. و در فصل سومکاربرد وسایل انسجام در شعر انتظار بعد از ظهور مورد بررسی قرار میگیرد.و در بخش نتیجه گیری پنج قسمت تکرار ، توازی مبانی، تعبیر موازی ، صیغه های جایگزینو حذف ذکر شده است.نتایجی که پژوهش بهآن رسید، در خلال وسایل انسجام استفاده شده در اشعار, تکرار پرکاربردترین بوده است و شاعران برای نشان دادن پایان یافتن صبر خود از زمان ظهور به وسیله ی (متی) سوال می کنند و پس از آن از ضمیر به عنوان جزئی از صیغه های جایگزین انسجاماشعار را به تصویر می کشد سپس تعبیر موازی و حذف از کم کاربردترین وسایل در اشعار است ، شاید اصرار شاعران برای در خواست هایشان به منجر به کاربرد تکرار شده است.و تکرار (چه زمانی) نیز اشاره به عدم علم شاعران به زمان ظهور دارد که مجهول مانده است و همچنین برای کاربرد ضمیرمی توان به این دلیل اشاره کردکه برای گفتگو با امام زمان چاره ای ندارند که از برخی از ضمایر مناسب با کلام خود استفاده کنند و این مورد خطاب قرار دادن آن ها را ملزم به استفاده ی از ضمیر میکند.روش پژوهش: توصیفی- تحلیلیکلمات کلیدی: انسجام، مهدی منتظر(عج)، شعر عراقی معاصر

چکیده نظم وتناسب بی بدیل قرآن از وجوه اعجاز آن است. به این معنی که چینش واژگان، آیات وسوره های قرآن از نظم خاصی پیروی می کند. شیوه بیان قرآنمتناسب با مقتضای حالاست ومیان سوره های قرآن تناسب درونی وبیرونی وجود دارد، به نحوی که کل قرآنگویی کلمه ای واحد است. دراین پژوهش به بررسی وجوه تناسبدر سوره انبیاء وتأثیر نظم در ایجاد این تناسب پرداخته می شود تا عوامل هماهنگی محتوایی وتناسب درونی وبیرونی آن شناخته شود. در این سوره ی مکیّ به مباحث گوناگون توحید، نبوت، معاد وذکر داستان تعدادی از پیامبران پرداخته می شود. نظم حاکم بر این سوره که باعث تناسب محتوایی وهماهنگی آن با مقتضای حال شده است، در سه سطح واژگانی، نحوی وعناصر بلاغی به ویژه در حوزه ی علم معانی مورد بررسی قرار می گیرد.بررسی های انجام شده در این سوره نشان از آن دارد که واژگان کلیدی در سوره مانند: الهه، عبادت، ذکر و... حول محور هدف اصلی سوره می چرخند وحلقه ی اتصال مفاهیم به ظاهر پراکنده اند. سوره به منظور بیداری انسان ها از خواب غفلت به بیان حوادث گذشته وآینده می پردازد، از این رو ساختار نحوی غالب در سوره، جمله فعلیه است. از بین عناصر بلاغی، ایجاز بیش ترین تأثیر را در نظم کلام دارد؛ زیرا اساس سوره های مکی بر اختصار است ودر جریان دعوت پیامبران وگفت وگوی آنان با مردم استفهام انکاری بیش ترین نقش را ایفا می کند. 106 فاصله سوره به حرف "ن" ختم می شوند که نقش مهمی در انسجام محتوایی وموسیقایی سوره دارد.

تعتبر رسالة الغفران من أقدم نماذج التراث القصصی العربی التی طالما ظلمها النقاد القدامی وکانت شبه منسیة حتی أوائل القرن العشرین، لأن کثیرا من الأدباء والنقاد اتهموا أبا العلاء المعریفی دینه وبالاستخفاف بالمعتقدات الإسلامیة فی هذه الرسالة وتنقصوا من قیمتها حیث أدی إلی عدم اکتراث الدارسین بها لمدة زهاء تسعمائة سنة. انتبه النقاد العرب إلی أهمیتها منذ اهتمام المستشرقین بها والمقارنة بینها وبین الکومیدیا الإلهیة لدانتی. تهدف هذه المقالة إلی دراسة الجانب القصصی لهذه الرسالة علی علم بأن رسالة الغفران لیست القصة بالمعنی الذی نفهمه الیوم ولکنها تتمتع بمیزات قصصیة جدیرة بالاهتمام ونهدف إلی استکناهها فی هذا المجال ولهذا ندرس الطابع القصصی فیها عبر بنیتین: البنیة القصصیة والبنیة الفکریة والعقائدیة. البنیة القصصیة فی رسالة الغفران تتکون من سبعة أجزاء: السرد، والحبکة، والحدث، والبطل، والحوار، والزمان والمکان. تتمحور البنیة العقائدیة حول شفاعة أهل البیت (ع) والتوسل بهم للتخلص من أهوال الحشر والسخریة من صناعة الشعر والأدب التی لاتنفع فی الآخرة إلا إذا کانت فی سبیل الله.