جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکى از مهم‌ترین دغدغه‌هاى مشترک همه افراد بشر، از گذشته تاکنون، امنیت بوده است. اما هر چه بر عمر انسان افزوده شده، از امنیت وى کاسته شده است. بشر امروز بیش از هر زمانى دغدغه امنیت روانى، فردى، سیاسى، فرهنگى، اقتصادى، اجتماعى، ملى، جهانى و دیگر سطوح و ابعاد امنیت را دارد. با عنایت به اسوه بودن سیره اجتماعى و فردى پیامبر 9، تبیین سیره امنیتى آن حضرت مى‌تواند در راستاى تأمین امنیت افراد بشر در ابعاد مختلف آن، مؤثر باشد. مقاله حاضر در همین جهت نگارش یافته است. فرضیه اساسى مقاله این است که سیره نبوى ظرفیت لازم براى پاسخگویى به مشکلات امنیتى انسان امروز را دارد و اساسآ هیچ امکانى فراروى بشر امروز، براى رسیدن به امن وآسایش نیست، جز رو آوردن به آموزه‌هاى نبوى. با توجه به ابعاد گسترده بحث امنیت، در این پژوهش تنها مختصرى از مباحث امنیت در سیره نبوى آمده است. در سیره امنیتى پیامبر اعظم 9 تهدیدات اصلى امنیت انسان و جامعه انسانى تهدیدات درونى است. از این رو در بحث امنیت فردى «موانع درونى کمال» و به تعبیر دیگر «ظلم به خود» جزء تهدیدات به حساب مى‌آید و در حوزه جهانى استبداد، استکبار و در یک کلام «ظلم به دیگران» تهدید مى‌باشد. فرمایش پیامبر مکرم اسلام 9 در خصوص جهاد اکبر و اصغر نیز اشاره به چنین مضمونى است. اهم اصولى که در تأمین امنیت مورد توجه پیامبر اعظم 9 بوده است از این قرار است: صلح‌طلبى و پرهیز از تعصب در برخورد با مخالفان، مبارزه با جنگ افروزان و فتنه انگیزان، پرهیز از استبداد و اجبار، ظلم ستیزى، پایبندى به پیمان و برخورد با پیمان شکنان، پایبندى به قوانین الهى، درآمیختن نرمش و واقعیت، برقرارى عدل و قسط و انفاق و رسیدگى به فقرا و محرومان.

تمایز اساسى دیدگاه‌ها و نظریاتى که درباره شرایط مشروعیت نظام سیاسى بحث کرده‌اند، مربوط به حوزه مبانى آنهاست. در مقاله حاضر سعى شده است تا مبانى نظریه حکومت دینى ـ اسلامى ـ شیعى، با تأکید بر نظریه ولایت فقیه، مورد بحث قرار گیرد. در این راستا، در مبانى هستى شناسى به نوع نگاه دین و دینداران به آغاز و انجام هستى و لزوم هدایت و راهبرى انسان در این سیر و مسیر پرداخته شده است؛ در مبانى انسان شناسى نیز سعى شده است تا نگاه فرازمانى قرآن به انسان، از طریق تشریح ویژگى‌هاى فرازمانى انسان تحلیل شود. در همین قسمت توضیح داده شده است که انسان‌ها، با توجه به ویژگى‌هاى ذاتى‌شان، مى‌توانند ویژگى‌هایى را نیز کسب کنند. همین قدرت انتخاب انسان باعث مى‌شود او سیاستى دینى یا غیردینى را در پیش بگیرد. در ادامه از پیش فرض‌هاى مربوط به نظام سیاسى در آموزه‌هاى اسلامى سخن گفته شده است.

در طرح نامه حاضر سعى شده است محورهایى که نشان دهنده گستره و قلمرو فقه سیاسى است بر شمرده شوند. جایگاه فقه سیاسى در منظومه و مجموعه دانش‌هاى سیاسى، مبادى، مبانى و منابع فقه سیاسى، تاریخ فقه سیاسى، روش‌شناسى فقه سیاسى، چالش‌هاى فقه سیاسى، وضعیت کنونى فقه سیاسى، مکاتب و ادوار فقه سیاسى، مسائل فقه سیاسى، جامعه‌شناسى فقه سیاسى، موانع و الزامات گسترش فقه سیاسى و بایسته‌هاى پژوهشى در این حوزه به عنوان مهم‌ترین محورهاى شایسته طرح در درس فقه سیاسى پیشنهاد شده است.

سیاست حاکم بر جهان امروز چه نسبتى با اخلاق و معنویت دارد؟ سیاست حاکم بر جهان امروز چه نسبتى با عدالت و دیانت دارد؟ سیاست حاکم بر جهان امروز چه نسبتى با سعادت و امنیت دارد؟ و... پاسخ پرسش‌هاى فوق، با توجه به اوضاع و احوال سیاست جهانى پاسخى رضایت بخش نیست. این در حالى است که اکثریت جمعیت جهان خود را پیرو پیامبرى از پیامبران الهى مى‌دانند. در جهان اسلام، که مردم خود را پیرو حضرت ختمى مرتبت، محمد مصطفى 9 مى‌دانند نیز اوضاع چندان تفاوتى با دیگر مناطق جهان ندارد. این در حالى است که همه ما مى‌دانیم پیام مشترک تمام انبیاى الهى این بوده است که خدا را عبادت کنید و از طاغوت پرهیز نمایید. «ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطّاغوت». ظلم، سلطه، استعمار، تبعیض، تجاوز، زورگویى، رفتارهاى دوگانه با کشورها، فقر، فساد و بسیارى از رفتارهاى ناشایست دیگر چیزهایى است که در سیاست جهانى امروز قابل مشاهده است. به نظر مى‌رسد یگانه راه خروج از این وضعیت، تلاش همه جانبه‌اى است که لازم است از سوى پیروان انبیاى الهى در جهت معنوى کردن سیاست صورت گیرد چرا که تا سیاست در خدمت اخلاق قرار نگیرد، جهان تغییر چهره نخواهد داد. گامى آغازین از این تغییر جهت در ایران توسط امام خمینى(ره) برداشته شد که نتیجه آن بسیار شگفت‌انگیز بود؛ در مدتى کوتاه ایران را از زیر سلطه امریکا بیرون آورد، بساط استبداد را برچید و به ایرانیانى که تا پیش از آن در مهندسى جهان عددى به حساب نمى‌آمدند، نقش ویژه و ممتازى بخشید. رسالت امروز ایرانیان و بلکه تمام پیروان امام(ره) این است که بر تلاششان، در جهت معنوى کردن سیاست جهانى، بیفزایند. این امر از رهگذر امور و مراحل مختلفى مى‌گذرد، یکى از این مراحل بازخوانى، و در برخى موارد حتى خوانش، جایگاه سیاست در قرآن و سنّت است. اعلام سال 1385 از سوى مقام معظم رهبرى، به عنوان سال پیامبر اعظم 9 زمینه‌اى را فراهم کرد تا سیره سیاسى آن حضرت را مورد تأمل و تدبّر قرار دهیم. امید است بتوانیم با کشف سیره نظرى و عملى سیاسى آن حضرت تحقق بخش فرمایش خداوند متعال، در الگو قرار دادن آن حضرت باشیم «ولقد کان لکم فى رسول الله اسوةٌ حسنة.»

فلسفه سیاسى مبتنى بر حکمت متعالیه از نوع فلسفه‌هاى سیاسى اخلاق‌گرا، غایت مدار و در نتیجه فضیلت محور است. ترسیم مکتب هدایت در عرصه سیاست در تقابل با مکتب قدرت، نگاه ابزارى به دنیا و معیشت آدمیان در جهت تقرّب به خدا، خدامحورى در تقابل با تفکر انسان خود سامان و خود بسنده، تأکید بر مختار بودن انسان و در نتیجه برقرارى تناسب میان نوع نظام سیاسى و محتواى باطنى مردم، اصل رهبرى الهى در مراتب سه‌گانه انبیا، اوصیا و اولیا و اصرار بر تحقق فضایل اخلاقى در سطوح رهبرى، نظام سیاسى، قوانین، نهادها، ساختارها، مردم و عملکردها از اهم شاخص‌هاى سیاست فضیلت‌گرا و متعالیه است که در مقاله حاضر به آنها پرداخته شده است.