جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر با گذرى بر تاریخچه ورود سکولاریسم به جهان اسلام وبررسى تلاش برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى براى سازگار ساختن آن با اسلام، به توضیح چگونگى شکل‌گیرى نظریه سکولاریسم اسلامى مى‌پردازد. به گمان نگارنده، چرخشِ معرفت‌شناختى در نظریه هرمنوتیک فلسفى گادامر، آموزه‌هاى موردنیاز براى تمهید مبانى معرفت‌شناختى جدید براى عبور از مبانى معرفت‌شناختى پیشین سنت فکرى اسلامى را فراهم ساخته است. برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى با استخدام این آموزه‌ها مبانى معرفت‌شناختى مورد نیاز را تدارک دیده‌اند. نظریه سکولاریسم اسلامى بر این مبانى استوار بوده، به همین دلیل پى‌آمدهاى معرفت‌شناختى خاصى به دنبال داشته که در مقاله به آنها اشاره شده است.

مقاله حاضر براساس رهیافت درون دینى تلاش مى‏کند به این دو پرسش پاسخ دهد: آیا مى‏توان به طرح مفهوم آزادى در قرآن پرداخت؟ چگونه مى‏توان با بهره‏گیرى از یک مدل نظرى خاص، به تحلیل مفهوم آزادى از دیدگاه قرآن پرداخت؟ بررسى آیات قرآن نشان مى‏دهد که از دیدگاه قرآن، انسان با برخوردارى از ویژگى‏هایى همچون جانشینى خداوند، فطرت الهى، شخصیت مستقل و آزاد، اختیار و اراده، عقل به عنوان فاعل آزادى (مؤلفه اول)، انسان‏هاى دیگر، امیال و هواهاى نفسانى و طبیعت به عنوان مهم‏ترین موانع آزادى (مؤلفه دوم) و توحید و عدالت، شناخت و تکامل انسان به عنوان بهترین اهداف آزادى (مؤلفه سوم) دانسته شده‏اند. در نتیجه مى‏توان گفت از دیدگاه قرآن، انسان براى رسیدن به رشد و تکامل باید از دخالت و سلطه انسان‏هاى دیگر، امیال و هواهاى نفسانى و طبیعت آزاد و رها باشد.