جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بسیاری امیرالمؤمنین علی علیه السلام را در عزل تمام کارگزاران عثمان بویژه معاویه قاطع دانسته و از شیوه عزل آنان سخن نگفته‌اند. مقاله این نکته را ثابت می‌کند که حضرت به جهاتی حداقل چهار تن از کارگزاران عثمان را ابقا کردند و بر این نظراست اعزام عمارة بن شهاب به کوفه از گزارش‌های سیف تمیمی و بی‌ اعتبار است. امام دو شیوه کلی عزل، در باره بقیه کارگزاران اعمال کرد. مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با شیوه اسنادی به تبیین شیوه عزل کارگزاران عثمان پرداخته و با تحلیل نامه 75 نهج البلاغه بر این نظر است که حضرت بهترین شیوه را برای عزل معاویه در سه مرحله پی‌گرفت تا مشکل حاکم شام را بدون خون ریزی حل کند. این معاویه بود که به نامه حضرت و سفیر ایشان پاسخ نداده و با تحریک طلحه و زبیر و بعد اعلام جنگ به سفیر امام، به مخالفت با رهبر مسلمین پرداخت و هر گونه همکاری را با خلیفه مسلمین رد کرد.

یکی از فضایل امام حسن مجتبی(ع)، انجام حج‌های پیاده از مدینه تا مکه است، ولی تعداد این حج‌ها به صورت‌های مختلف؛ یعنی پانزده، بیست و بیست و پنج حج گزارش شده است. با توجه به دوران محدود ده ساله امامت آن حضرت(ع)، این پرسش وجود دارد که ایشان در چه مقطعی این تعداد حج ‌پیاده را انجام داده است؟ مقاله پیش رو که با هدف بررسی میزان درستی این آمار و چگونگی انجام آن با روش سندپژوهی تدوین یافته است به این نتیجه رسیده است که با توجه به دوران امامت آن حضرت(ع)، این آمار به عنوان حج ‌پیاده از مدینه به مکه نادرست و ناهم‌گون با حقایق تاریخی است. به نظر می‌رسد پیاده‌روی‌های امام(ع) مربوط به رفتن از مکه به منا و از آن‌جا به عرفات و سپس به مشعر و گاه به منا بوده است و روایتی صحیح نیز به این نکته اشاره کرده است. بر اساس این برداشت، امکان انجام حج با چنین شرایطی قبل از امامت آن حضرت نیز متصور است.

یکی از مظاهر عدالت که در جوامع بشری مورد سنجش قرار می‌گیرد رعایت حقوق اقلیت‌ها است. و این نشانه‌ای از عدالت اجتماعی در آن جامعه دارد. در این مقاله بر آنیم سیره امیرمؤمنان علیه السلام را درباره اقلیت‌ها واکاوی کرده و به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به کتاب‌های معتبر به عملکرد ایشان دراین‌باره به پردازیم. آنچه از گفتار و رفتار و توصیه‌های امام استفاده می‌شود این‌که به همه افراد به‌عنوان یک انسان قابل احترام نگریسته و دستور رعایت حقوق اقشار مختلف را با هر دین و آئین و نژادی توصیه می‌کرد و دستوراتی بسیار شگفت‌انگیز و عالی و متفاوت با دیگران دراین‌باره دارد. عملاً خود نیز به آن پایبند بود. برای همه انسان‌ها با هر تفکری حق حیات قائل بوده و عدالت اجتماعی، قضائی و امنیت اجتماعی و توجه به رفاه و مهربانی در دریافت مالیات را برای همه مردم در نظر داشت. حق آزادی ابراز عقیده به مخالفان خود داده و آنان را از بیت‌المال محروم نمی‌کرد. درباره حقوق اقلیت ها در حکومت علوی مقالات متعددی نوشته‌شده که بر محور فقه است و امتیاز این مقاله در این است که با بیان نکاتی بدیع از سیره حضرت با آنچه دیگران دراین‌باره گفته و نوشته‌اند، متفاوت است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تشکیلات نیروهای نظامی و ‌انتظامی در حکومت امیرالمؤمنین(ع) بوده و فرضیه ابتکاری بودن «شرطة ‌الخمیس» را با روش توصیفی- تحلیلی به اثبات ‌رساند. در این راستا،سازمان نیروی‌نظامی در کوفه، پیشینه نیروی‌انتظامی در اسلام، ایجاد سازمان‌هاینظامیجدید توسط امیرالمؤمنین(ع)، شرطه و نیروی‌انتظامی در حکومت‌علوی، «شرطةالخمیس» به عنوان مهم‌ترین تشکیلات انتظامیحکومت علوی، ابتکارامام علی(ع) در تشکیل «شرطة‌الخمیس»،زمان، مکان و اعضای تشکیل «شرطهالخمیس»،فعالیت‌های انتظامی اعضای «شرطةالخمیس»ونیروی‌انتظامی و شهربان در حکومت علوی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.یافته‌ها نشان داد، سه گروه و جمعیت در زمان امام علی(ع) بودند. گروه نظامی که براساس تشکیلات قبایل بود و دو گروه انتظامی. یکی «شرطة الخمیس» که حضرت ایجاد کرد و سابقه نداشت و گروه انتظامی دیگری که امنیت شهر را به عهده داشته و در عملیات مختلف شرکت داشتند. از عنوان «شرطة ‌الخمیس» قبل و بعد از امام علی(ع) در منابع تاریخی یاد نشده ‌است. طبری و محققان اهل‌سنت ایشان را مبدع «شرطة الخمیس» و ایجاد کننده تشکیلات منسجم شرطه در اسلام دانسته‌اند. اعضای «شرطة الخمیس» به امنیت شهرها و مبارزه با شورشیان، مفسدان و متجاوزان می‌پرداختند و در هنگام جنگ هم فعال و به کمک نیروهای پیشگام نظامی، می‌رفتند. در هنگام جنگ ‌جمل و صفین نیز حاضر بودند.