جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده بررسی های دیدگاه هانری کربن که در این رساله به صورت کتابخانه ای جمع آوری و تحلیل ، تطبیقی آن بر اساس دیدگاه علامه بیان شده است . رکن اصلی دین اسلام بخصوص تشیع ولایت است . آموزه ولایت در منظومه فکری شیعه، شاهد تفاسیر مختلف و متنوعی بوده است. هر اندیشمندی به فراخور نظام دانایی خویش، آن را تبیین کرده و این تبیین‌ در دسته عمده فلسفی، عرفانی، کلامی و حدیثی قابل طبقه‌بندی است. پوشیده نیست که برخی از دیدگاه‌ها از دو یا چند دستگاه مفهومی بهره جسته و نظریه خویش را سامان داده است. چنین نگرشی، شیوه‌های دیگری را تولید کرده و افق‌ تازه‌تری را گشوده است. گاه نقطه عزیمت یک متفکر احادیث بوده، ولی در مقام تبیین و توجیه، از دستگاه عرفانی بهره جسته است. بازشناسی مقوله «ولایت»، بازشناسی عرفان و عارفان کامل و بازشناسی «توحید ناب»، اعمّ از توحید معرفتی و توحید شهودی است؛ چه این‌که موحِّد ناب و کامل نیز در «ولایت‌شناسی» تجلّی ‌یابد. یکی از دانشمندانی که توانست بسیار خوب تجلّی ولایت را فهم کند؛ هانری کربن دانشمند فرانسوی است . وی بر خلاف بسیاری از مستشرقان که با مطالعات اندک و بر اساس ظن و گمان به نوشتن درباره فرهنگ شرقی و اسلامی پرداخته‌اند، با مطالعات دقیق و گسترده درباره تمدن اسلامی و به ویژه فرهنگ اسلامی قلم زده است. مطالعه آثار کربن خود گویا است که وی تا چه حدّ در زمینه فرهنگ اسلامی مطّلع بوده است، به طوری که انسان با مطالعه آثارش و تطبیق دادن تألیفات او با آثار دیگر خاورشناسان خواهد فهمید که کمتر محققی از خاورشناسان در جامعیت و عمق فکری به پای او می‌رسد. بررسی آراء کربن و تطبیق آن با دیدگاه علامه طباطبایی باعث می‌شود که آموزه ولایت در منظومه فکری تشیع به بهترین صورت درک شود .

هانری کربن (1903-1978م) فیلسوف فرانسوی با مطالعه و تفسیر آثار شهاب الدین سهروردی (549-587 ق) شرق شناسی را به فلسفه نزدیک کرد و سرحلقه نواشراقیان معاصر گردید. مطالعات او درباره فلسفه سهروردی تا کنون بررسی انتقادی نشده است. هدف پژوهش حاضر بررسی انتقادی اندیشه های وی درباره فلسفه اشراق سهروردی است. روش این پژوهش، توصیفی_تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. همه کتاب ها و مقالات تالیفی کربن که در آن به بررسی اندیشه سهروردی پرداخته به طور کامل تحلیل محتوایی شده است. یافته ها نشان می دهد که کربن مطالعات خود را درباره فلسفه سهروردی ابتدا بر تصحیح بخش الهیّات نوشته های سه گانه (المنطق، طبیعیات و الهیات) او و سپس تفسیر آن بر اساس نوشته های رمزی و تمثیلی فارسی متمرکز کرده است. بر همین اساس بررسی و تفسیر وی از فلسفه اشراق، برگرفته از تمام تفکر سهروردی بویژه نوشته های فلسفی او نیست. هویت جامع مطالعات کربن در نظر به فلسفه سهروردی، معنوی و ناظر به الهیّات و عرفان ایرانی است که بعدها کربن از آن به باطن گرایی یاد کرده است. کربن برای اشتمال تاریخی مطالعات خود، نظریه فراتاریخ را طرح کرد. این نظریه در اندیشه او با فلسفه اسلامی و حکمت ایران باستان و فلسفه سهروردی سازگار نبود زیرا تفکر وی را به باطن گرایی سوق داد. کربن بر اساس التفات به آثار و اندیشه های سهروردی، گسست معرفتی از غرب یافت. او تفکر سهروردی را مسبوق به هرمس، افلاطون (347؟- 427ق.م)، زردشت و اندیشه نوافلاطونیان دانسته و این رویکرد موجب شد تا ابداع های فلسفی سهروردی را در نظر نگیرد. وی به غلبه تفکر فلسفی یونان بر سهروردی پرداخت تا اثبات کند فلسفه او در تداوم فلسفه یونان است. طریق تأویل و پدیدار شناسی او را به تبیین عرفانی از فلسفه سهروردی کشاند. لذا بر اساس حکمت ایران باستان و نظریه معرفت اشراقی، فلسفه سهروردی را به عرفانِ ایرانی تفسیرکرد. مطالعات دینی، بخش ویژه ای از رهیافت وی به فلسفه سهروردی است. این مطالعات، اسلام را در فلسفه سهروردی بعنوان آخرین منبع عرفانی وی معرفی کرده است. کربن از تمام مطالعات خود برای تبیین نظری معارف شیخیه بهره برد و بر اساس آن، فلسفه سهروردی را به عرفان ایرانی و سپس به باطن گرایی تقلیل داد و این رویکرد بر تفسیر او از ادوار تاریخی فلسفه اسلامی پس از سهروردی هم تأثیر نهاد. فلسفه سهروردی وسیله ای شد تا اصطلاحات و مفاهیم و اصول باطنی شیخیه را تبیین کند و این بخش از مطالعات او آغاز انحراف معارف عقلی و شهودیِ ایران و اسلام است.