جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

تحلیل تطبیقی کارکرد‌های تفسیری فواصل آیات در تفاسیر المیزان و تسنیم

نویسنده:

علی اصغر آخوندی ، کرم سیاوشی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر تسنیم (اجتهادی)

چکیده :

فواصل در پایان آیات، از جنبه لفظی و دلالی دارای اهمیت فراوان هستند. از جنبه دلالی، به دلیل داشتن جایگاه و ارتباط وثیق با محتوای آیه، تأثیر زیادی در تفسیر محتوای آیه داشته، می‌توانند به مفسر کمک کنند؛ حال مفسر چه استفاده‌هایی از فاصله می‌تواند در تفسیر و تبیین محتوای آیه داشته باشد؟ آیا نگاه مفسران به استفاده از فاصله در تفسیر آیه یکسان است؟ در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، به بازشناسی و بررسی تطبیقی استفاده‌های دو مفسر بزرگ معاصر، علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی، در تبیین محتوای آیه پرداخته شده است. در این مقایسه، روشن می‌گردد که کارکردهای دفع توهم شبهه و ابهام از آیه، نقد دیدگاه‌ها و احتمالات تفسیری، تبیین محتوای آیه و برداشت حکم از آیه با استفاده از فاصله، در هر دو تفسیر مشترک هستند؛ اما علامه از فاصله به‌صورت اختصاصی برای تقویت، تأیید و تصحیح دیدگاه‌ها و احتمالات تفسیری، نقد روایات شأن نزول و تأیید یا ترجیح قرائت استفاده برده است. آیت‌الله جوادی نیز به‌صورت اختصاصی برای شاهد بر مطلب، دلیل بر حکم موجود در آیه، دریافت پیام، نتیجه‌گیری از آیه و بیان موقت بودن حکم آیه در تفسیر تسنیم، از فاصله بهره برده است.

مشخصات اثر

عنوان :

مبانی «لابی و لابی‌گری مثبت، ابزاری برای دفاع از حق»، در قرآن و سنّت

نویسنده:

علی اصغر آخوندی ، کرم سیاوشی

نوع منبع :

نمایه مقاله

چکیده :

لابی و لابی‌گری از اصطلاحاتی است که در دو قرن اخیر وارد علوم سیاسی شده و منظور از آن، نفوذ و پیشبرد اهداف و منافع توسط گروه‌ها و جریان‌های سیاسی یک کشور و اثرگذاری بر نمایندگان و دولتمردان در سطح داخلی و مجامع بین‌المللی از راه‌های مختلف است. امروزه این موضوع در برخی از کشورها به‌صورت امری قانونی درآمده است و گروه‌های زیادی در همین راستا در حال فعالیت هستند. با توجه به رواج، اهمیت و فواید این امر، ضرورت دارد روشن شود که دیدگاه اسلام در این موضوع چیست؟ آیا می‌توان نمونه‌هایی از لابی‌گری را در قرآن کریم و سنّت صحیح اسلامی یافت؟ آیا حکومت‌های اسلامی می‌توانند در این زمان برای پیشبرد اهداف و منافع خود از لابی‌ها بهره ببرند؟ در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق تدبّر در آیات قرآن و سنّت، کوشش شده مبانی این موضوع در دین اسلام روشن شود. ازاین‌رو می‌توان نتیجه گرفت که امروزه یکی از ضرورت‌ها، استفاده از این فرصت و ظرفیت در جهت حمایت از جبهه حق و موفقیت در مقابل دشمنی‌هاست. گواینکه با توجه به آیه 60 سوره توبه، هزینه این کار را می‌توان از موارد مصرف زکات و صدقات تأمین کرد.

صفحات :

از صفحه 45 تا 60

مشخصات اثر

عنوان :

سیر تطور تاریخی «فاصلة» قرآنی

نویسنده:

علی اصغر آخوندی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

چکیده :

از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاین‌رو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما به‌تدریج بر پاهای خود استوار ایستاد و به عنوان علمی از علوم قرآن مورد توجه قرار گرفت. این مقاله با روش توصیفی‌ـ تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که چگونگی پیدایش و سیر این اصطلاح و تعریف آن در طول تاریخ چگونه بوده‌است؟ بر اساس اسناد و مدارک موجود، باید گفت اولین بار واژة «فاصله» به وسیلة سیبویه برای فرجام آیات به کار رفت و بعد از او، زجاج آن را در کنار رأس آیه مطرح کرد. رمّانی نیز اولین کسی است که به صورت رسمی و جدی آن را تعریف نمود و بدان پر و بال داده‌است. در دوران معاصر نیز تحولاتی در تعریف گذشتگان صورت گرفته‌است.

صفحات :

از صفحه 87 تا 113

مشخصات اثر

عنوان :

بازیابی گونه‌ها و روابط فواصلِ آیات یک سوره

نویسنده:

علی اصغر آخوندی ، سید حسن قاضوی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

چکیده :

فاصله، پدیده‌ای بلاغی و اعجازی در پایان آیۀ قرآن است که از نظر لفظی و ظاهری به موضوع زیباشناختی و موسیقایی آیات یک سوره مربوط می‌شود؛ اما از جنبۀ دلالی و معنایی نیز عبارات و جملات پایانی آیات یک سوره با محتوای آیه خود ارتباط معنایی محکم و وثیقی دارند. اکنون می‌توان پرسید که گونه‌های جملات و عبارات پایانی آیات در یک سوره قابل شناسایی هستند؟ آیا روابط آنها را می‌توان تحت یک قاعده بیان کرد؟ با دقت نظر حداقل چهار نوع از فواصل دلالی در یک سورۀ قرآن قابل بازشناسی است: آیات و فواصل یکسان؛ آیات متفاوت و فواصل یکسان؛ فواصل به هم نزدیک معنایی و فواصل دیگر. اما یک فاصله می‌تواند علاوه بر رابطۀ معنایی با آیۀ خود، یکی یا بیشتر از روابط را در سوره داشته باشد: رابطه با محتوای سوره، رابطه با سیاق، رابطه با آیۀ بعد، رابطۀ فاصلۀ آیۀ اول با محتوای سوره و رابطۀ فاصلۀ آیۀ آخر با محتوای سوره. برای هر کدام از گونه‌ها و روابط، نمونه‌هایی از آیات با توجه به تفاسیر یاد شده است. این پژوهش با روش نقلی – وحیانی و شیوۀ توصیفی-تحلیلی، در صدد بیان انواع فاصلۀ آیات و روابط و مناسباتی است که فواصل در یک سوره دارد.

صفحات :

از صفحه 25 تا 43

مشخصات اثر

عنوان :

بازسامانی دیدگاه‌ها و گونه‌های ساختارشکنی لفظی و ادبی در فواصل قرآن

نویسنده:

علی اصغر آخوندی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

قرآن از ویژگی‌ها و قابلیت‌های کلام عرب به بهترین شیوه استفاده کرده است. تناسب که هم‌شکلی و هم‌آهنگی در کلام است و آن را زیباتر، دلنشین‌تر و مؤثرتر می‌کند، در بالاترین حد خود در قرآن وجود دارد. از جمله موارد تناسب در فواصل یعنی حروف پایانی آیات است که باعث نظم‌بخشی و هم‌بستگی آیات یک سوره می‌شود. از اهمیت هم‌آهنگی و تناسب فواصل آیات آن است که هر کجا این هماهنگی با قواعد و هنجارهای لفظی و ادبی آنها در تضاد بوده، ساختارشکنی کرده و فراهنجاری‌هایی ارائه کرده است که چشم و گوش هر قاری و شنونده‌ای را مجذوب خود ساخته است. اما جای این سؤال وجود دارد که آیا این ساختارشکنی‌ها در گونه‌های محدود و مشخصی قابل ساماندهی است؟ علت این تغییرات چیست؟ آیا به جهت تناسب و رعایت فواصل است یا جنبه معنایی دارد؟ این مقاله گونه‌های تغییرات و ساختارشکنی‌های ادبی، بلاغی و واژگانی را در پنج‌ دسته «افزایش حرف»، «حذف حرف و کلمه»، «تقدیم و تأخیر»، «معادل‌گزینی» و «ترجیح بعضی صیغه‌ها و ترکیب‌ها» ساماندهی کرده است. همچنین به شیوه توصیفی-تحلیلی-انتقادی سعی شده است گزارشی از دیدگاه‌های اصلی موجود که یا جانب تناسب و رعایت فواصل یا معنا و محتوا را گرفته‌اند، بیان گردد. جنبه نوآورانه مقاله آن است که از طریق موردپژوهی انتقادی در تفسیر تسنیم و با روش تفسیر قرآن به قرآن، هدف از ساختارشکنی در پایان آیات را جنبه زیباشناسانه تناسب ثابت کرده است؛ گرچه نمی‌توان جانب معناشناختی آن را نیز کاملا نادیده گرفت و برای همه موارد قاعده‌ای کلی بیان کرد.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی ساختارشناسانه و تحلیل آماری فواصل قرآنی

نویسنده:

علی اصغر آخوندی؛ محمدرضا ربیعی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

فاصله قرآنی، در پایان آیات پدیده‌ای است که یکی از وجوه امتیاز قرآن نسبت به شعر و نثر عربی است. این پدیده در پژوهش‌های قرآنی کمتر مورد بررسی و تحلیل ساختارشناسانه و آماری قرار گرفته است. ساختار فواصل را از سه جهت می‌توان مورد توجه قرار داد: حرف، واژه و جمله. کدام حروف بیشترین بسامد را در پایان آیه دارند و چرا؟ حروف ماقبل آخر آیات کدام‌اند؟ چه تعداد از واژه‌هایی که در آخر آیات هستند فعل و اسم، مذکر و مونث هستند؟ چه ارتباطی میان تفاوت فواصل سوره‌ها با آهنگ و ریتم آنها وجود دارد؟ بیش از 63 درصد آیات با حرف «ن» و «م» پایان یافته است که دارای صفت غنه بوده و حالت ترنم و آواز بیشتری نسبت به سایر حروف دارند. از فواید تحلیل آماری ساختار واژگانی فواصل آشنایی با اسماء و صفاتی است که در پایان آیات آمده‌اند. از جمله نکات قابل توجه دو نام «غفور رحیم» است که بیش از دیگر اسامی و صفات در پایان آیه قرار گرفته است. یکی از دلایل تفاوت آهنگ سوره‌های قرآنی به فواصل آیات آنها برمی‌گردد. بهر حال این مسائل به شکلی بدیع و نو در این مقاله مورد بررسی و توجه قرار گرفته است.

صفحات :

از صفحه 53 تا 80

مشخصات اثر

عنوان :

آیات 19-16 سوره قیامت مخاطب شناسی و زمان خطاب

نویسنده:

آخوندی علی اصغر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

قیامت , نامه اعمال , قرآن , قرائت , نزول وحی , تعجیل

چکیده :

درباره آیات 19-16 سوره قیامت دو دیدگاه وجود دارد:الف: این آیات در بین آیات مربوط به قیامت معترضه و مخاطب آنها پیامبر اسلام (ص) و زمان خطاب این دنیا و هنگام نزول وحی قرآنی است.ب: این آیات در راستای دیگر آیات سوره و مخاطب آن انسان کافر و زمان خطاب روز قیامت و هنگام خواندن نامه اعمال است.در این مقاله با نگاه تدبرمحورانه ابتدا دیدگاه دوم بررسی شده و با توجه به آیات نامه اعمال و آگاهی انسان از آنها و روایات و همچنین سیاق سوره و سیاق کلی آیات قیامت و مراحل و حوادث آن پذیرش این دیدگاه با مشکل جدی روبرو گشته است.و اما با مطالعه دیدگاه اول به نظر می رسد از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و سیاق آیات و روایات نیز آن را بیشتر تقویت می کند.

صفحات :

از صفحه 1 تا 19

مشخصات اثر

عنوان :

نسخ از دیدگاه شیخ طوسی

نویسنده:

علی اصغر آخوندی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

نسخ از دیدگاه شیخ طوسى

نویسنده:

علی اصغر آخوندی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

کلیدواژه‌های اصلی :

اقسام نسخ , نسخ , منسوخ , ناسخ , شیخ طوسى , شناخت ناسخ , زمینه‏هاى نسخ

چکیده :

یکى از مباحث جدى و اساسى علوم قرآنى بحث نسخ در قرآن است اهمیت این بحث را از روایات ائمه(ع) که در این باره رسیده مى‏توان فهمید. این مقاله، نسخ در قرآن را از دیدگاه شیخ طوسى (ره) با استفاده از دو کتاب »التبیان فى تفسیر القرآن« و »العده فى اصول الفقه« ایشان مورد بررسى قرار داده است. نسخ در قرآن بر سه قسم قابل تصور است: نسخ حکم بدون لفظ. نسخ لفظ بدون حکم، نسخ حکم و لفظ با هم. نسخ حکم بدون لفظ بدین معناست که آیه‏اى در قرآن ثابت است ولى مفهوم و مفاد تشریعى آن منسوخ گردیده و عمل به آن جایز نیست. از دیدگاه علماى شیعه تنها همین نوخ نسخ است که در قرآن جایز است و دو قسم دیگر به تحریف قرآن مى‏انجامد و باطل است. شیخ طوسى براى هر کدام از ناسخ، منسوخ و نسخ شرایطى ذکر کرده است. از جمله شرایط ناسخ اینکه باید منفصل و متأخر از منسوخ بوده و امرى قطعى و علمى باشد نه ظنى. و از شرایط کلى نسخ نیز اینکه در احکام شرعى و تکلیفى جارى مى‏شود و نه در احکام عقلى و تکوینى. مرحوم شیخ وقوع نسخ را در امر و نهى و یا در خبرى که متضمن امر یا نهى است صحیح مى‏شمارد. همچنین ایشان نسخ کتاب به کتاب و سنت به سنت را در صورتى که از نظر دلالت مساوى باشند جایز مى‏شمارد. همین طور نسخ کتاب به سنت و سنت به کتاب را در صورتى که سنت خبر مقطوع و متواتر باشد جایز مى‏داند. شیخ طوسى براى شناسایى ناسخ و منسوخ دو راه بر شمرده است: 1- ناسخ با دلالت لفظى دلالت بر نسخ کند. 2- ناسخ از جهت معنا اقتضاى نسخ داشته باشد.

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید