جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیه: (وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبینَ) «شعراء/214» یکی از مهمترین آیاتی است که مأموریت رسول خدا را در مورد دین اسلام و انذارخویشان همراه با تعیین جانشین، به منظور پایه‌گذاری آن درنخستین هسته مرکزی اسلام درآغاز بعثت، بیان می‌کند.این،نخستین آیه‌ای است که درروزهای آغازین،پیامبر را به انذارخویشان نزدیک خود دستورمی دهد وبا وجود فراگیر بودن انذار، به دلایلی،ازبستگان نزدیک وی، آغاز می‌شود. تفسیر درست آیه و اطلاع‌ یابی ازاتفاقات پس از نزول آن، تأثیر مهمی درشناخت فرایند تعیین امام در آیین اسلام دارد زیرا این آیه ، با توجه به روایات قطعی و متواتر شأن نزول که در آثارفریقین مطرح شده است، سندی قوی بر حقانیت اندیشه‌های تشیع در امامت امت اسلامی است. این روایات به روشنی نشان می دهد که امیر مؤمنان، تنها کسی بود که درخواست پیامبر را به منظورجانشینی رسول خدا پذیرفته است. لیکن با این وجود، روایات گوناگون ناهماهنگ و تفاسیر ناسازگاری در آثار تفسیری عامه به چشم می‌خورد که اغراض سیاسی در به وجود آمدن آنها دخیل بوده و به منظور مقابله با خط امامت علوی ساخته و پرداخته شده اند وباید مورد نقد و بررسی قرار گرفته و روایت و تفسیر درست آیه تبیین شود. بنابراین، نوشتار حاضر، با بررسی دقیق آفاق نزول آیه انذار و مفهوم‌شناسی آن و نیز با نقد آراء تفسیری فریقین و روایات شأن نزول و بررسی مشترکات و مفترقات آن ، در یک جمع‌بندی ، نتیجه‌ به دست آمده را در اختیار پژوهشگران تفسیری قرار می‌دهد.

یکی از ادلۀ روشن قرآنی بر ولایت و امامت حضرت علی (ع) آیۀ ولایت است. با وجود شواهد و قرائن درونی و بیرونی بر این مطلب، باز این استدلال آماج شبهات بسیار مخالفان قرار گرفته است، از جمله اینکه لازمۀ اعتقاد به اینکه مراد از ولایت در این آیه، امامت و سرپرستی، و مقصود از «الذین آمنوا» علی (ع) است، این است که وی در زمان نزول آیه و حیات پیامبر (ص) صاحب ولایت بوده است، در حالی که چنین حقّی برای او ثابت نبوده است. پاسخ‌های گوناگونی به این اشکال داده شده که بیشتر آنها نادرست یا ناقص است. از این‌رو بر آن شدیم در این نوشتار پاسخی دقیق و روشن به این اشکال بدهیم. خلاصۀ پاسخ داده‌شده این است که واژه «ولیّ» بیش از ثبوت ولایت به نحو اقتضا و حقّ سرپرستی دلالت ندارد و صرفاً بر این مطلب دلالت می‌کند که حقّ ولایت و اعمالِ آن برای حضرت ثابت بوده اساساً ولی به کسی گفته می‌شود که این حقّ را دارد و لازمه داشتن حق به معنای اعمال آن نیست.