جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چگونگی مواجهه ارزش های دینی با بلایای همه گیر درطول تاریخ ادیان جهان برای پیروان آنها مطرح بوده و چالش هایی به همراه داشته است. نگرش حداکثری ادیان به زندگی این چالش ها را تشدید کرده است؛ اما هر چه نگرش ها حداقلی شده است، چالش های علم دربرابر بلایای همه گیر افزایش پیداکرده است. ویروس کرونا صرفاً یک بیماری عالمگیر نبود؛ بلکه شوک اجتماعی- سیاسی بود که زمینه انتقاد به سیاست های اقتصادی- اجتماعی را مهیا کرد، شوکی که می تواند تغییرات اساسی ایجاد کند؛ تغییراتی که تاریخ ایران شبیه آن را ممکن است تجربه نکرده باشد. به نظر می رسد استخراج نقاط قوت و ضعف این موضوع درحوزه ادیان با رویکرد دفاع از ارزش ها می تواند با مدل «سوات» مورد سنجش قرار گیرد. نکته مهم اینکه همواره خرافه در میان ارزش های دینی سبب کاهش نقش دین در زندگی شده و میزان ایمان پیروان ادیان را تنزل داده است. تئوری این مسئله با طرح گفتمان خرافه گرایی و غلو در فرایند گسترش دین در جامعه دینی ارتباط تنگاتنگ دارد. بر این اساس، این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال بوده است که مفاهیم و ارزش های دینی در مواجهه با بلایای همه گیر، چگونه می تواند امتداد داشته باشد؟ نتایج پژوهش در راستای پاسخ به این سؤال، به طرح این فرضیه پرداخته است که ادیان هر گاه دچار افراط و غلو شده اند، در برابر بحران های اجتماعی و طبیعی توان رشد خود را از دست داده اند. از طرفی با توجه به هدف این پژوهش که عبارت بوده است از ایفای نقش اساسی ادیان در پیشرفت زندگی انسان، شاخص الگوی تعامل دین و علم است؛ لذا روش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعات تطبیقی با روش میان رشته ای، تعامل گسترده میان دین و علم را ممکن ساخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد تحقق ارزشها در عرصه نظری و عملی، عنصر کارآمد دین و علم در زندگی انسان است که پیشرفت را در ابعاد مادی و معنوی برای او فراهم می کند؛ لذا سودمندی ایده تعامل توامان علم و دین برای پیروان دین اسلام دستاورد این مقاله است.

از گذشته تاکنون کارکرد مسئولیت اجتماعی انسان مورد توجه اندیشمندان و سیاست­گذاران بوده و به خصوص در دولت­های اسلامی، از اهمیت لازم برخوردار بوده است. این پژوهش با توجه به اهمیت مسئولیت پذیری انسان در ساخت جامعه مطلوب به بررسی تطبیقی درگفتمان اعتدال و گفتمان رادیکال درباره مسئولیت اجتماعی انسان پرداخته است. نگرش معتدل به پدیده های اجتماعی، زمینه همگرایی اجتماعی و نگرش رادیکال بدان ها، عدم همگرایی را درجامعه فراهم می سازد. به همین دلیل نگارنده معتقداست کارکرد مسئولیت پذیری اجتماعی انسان در دوگفتمان یاد شده برونداد متفاوت دارد. بنا بر این، انسان در طول تاریخ به عنوان یکی ازسه عنصر اصلی تاریخ ساز، تداوم بخش جنگ، تنش های اجتماعی و یا صلح وآسایش بوده است. این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال است که « اندیشه اعتدال، در مقایسه با گفتمان رادیکال چه نقشی در عمق بخشی مسئولیت اجتماعی انسان دارد؟ هدف این مقاله گسترش گفتمان اعتدال گرایی در جامعه در راستای بازسازی مسئولیت پذیری انسان در عرصه های اجتماعی است. در پژوهش حاضر از روش کتابخانه‌ای برای تحلیل داده ها استفاده شده است؛ به عبارت دیگر روش این تحقیق دیاکرونیک ومیان رشته­ای است. یافته این تحقیق نیز گسترش مسئولیت پذیری اجتماعی درسایه توسعه اندیشه های اعتدال بوده و تاکید بر این دارد که اندیشه اعتدال در تفکر اجتماعی جامعه تاثیرگذاربوده و مانع واگرایی اجتماعی می شود.

حکومت‌های اقتدارگرا و متکی به قدرت‌های فرامنطقه‌ای در خاورمیانه، با ایجاد محرومیت در زندگی شهروندان خود، زمینه واگرایی‌های ایدئولوژیک و سیاسی را به دلیل مطالبات دموکراتیک میان آنان فراهم کرده‌اند. چالش میان دو گفتمان سیاسی شیعی و تسنن رادیکال، از این زاویه قابل تحلیل است. این واگرایی به‌وسیله سرویس‌های اطلاعاتی برخی کشورها، با هدف تضعیف سیادت سیاسی جهان اسلام، در حال توسعه است. جنبش‌های اسلامی، در نقاط مختلف خاورمیانه با رویکرد دموکراتیک برای برون‌رفت از این بحران اجتماعی، در صدد کسب جایگاه واقعی خود هستند. پژوهش حاضر، به این سؤال پاسخ می‌دهد که گفتمان سیاسی شیعی و جهانی‌شدن با رویکرد دموکراتیک، در بازتولید سلفی‌گری معاصر چه تأثیری داشته است؟ گمانه‌زنی این مقاله برآن است که روند تکامل در چارچوب نظری و ساختار عملی گفتمان سیاسی شیعه و پیوند آن با گفتمان جهانی، موجب رقابت گفتمان تسنن رادیکال با آن شده و روند ضددموکراتیک تسنن رادیکال، بحران در جهان اسلام را افزایش داده و خشونت در منطقه و جهان را تشدید کرده است. دست‌یابی به هم‌گرایی دموکراتیک به عنوان یک راه‌کار برای گفتمان‌های یادشده می‌تواند در برون‌رفت از بحران سودمند باشد. داده‌های منابع اصلی از طریق مطالعات تاریخی به شیوه میان‌رشته‌ای، دست‌یابی به تقریب گفتمان‌ها را میسر خواهد کرد. گسترش صلح و هم‌زیستی جهانی و توسعه هم‌گرایی دموکراتیک اسلامی، در عرصه نظری و عملی، در جهت تأمین منافع جریان‌های درگیر، دستاورد این مقاله خواهد بود.