جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"يضم هذا الكتاب مجموعة مقالاتٍ كُتِبت في السنوات الأخيرة، مناقِشةً نصَّ «المشروع النهضوي العربي» الذي أصدره مركز دراسات الوحدة العربية في مطلع العام 2010، وطُبع في كتاب حَمَل العنوان نفسَه. وتُطْلِعنا هذه المقالات على حقيقتَيْن: أولاهما قيمة هذه الوثيقة الفكرية - الرؤيوية عن النهضة والمستقبل، التي طرحها المشروع، وما عبّرت عنه من حاجات وانتظارات لدى النخب الثقافية والسياسية العربية، في مناخٍ عامّ عربيّ طَبَعَه التحُّول العاصف، وما تولَّد منه من أسئلةٍ قلقة عن المصير، وعن سُبُل نشدان التقدُّم. وثانيهما مستوى تفاعُل النخبة العربية المثقفة مع هذه الرؤية، ومستوى إدراكها لها، ومستوى المخاطَبَة النقدية لموضوعات المشروع، ومستوى الشعور بالمسؤولية تجاه مشروعٍ يدعوها إلى دورٍ تاريخي."

هشتمین شماره دوماهنامه فرهنگی تقریرات در آستانه نوروز ۹۸ منتشر شد. این شماره از تقریرات به مناسبت صدمین سال قمری تأسیس حوزه معاصر قم به بررسی چرایی تأسیس و کارکردهای اجتماعی، دینی و سیاسی حوزه علمیه قم در قرن اخیر پرداخته است. در گزارش تفصیلی و مستند این مجله، به رفتارشناسی دو زعیم مشهور حوزه قم؛ حضرات آیات عبدالکریم حائری یزدی و سید حسین بروجردی پرداخته شده و روابط علمای بزرگ قم با حاکمان تهران‌نشین در قرن اخیر، از جمله چالش بر سر حقوق زنان و کشاورزان مورد کند و کاو قرار گرفته است. در بخشی از این گزارش چنین آمده است: نگرانی حکومت پهلوی از قمی‌ها مدام افزایش می‌یافت و هر سال تعدادی از طلاب و استادان حوزه گرفتار حبس و تبعید و تعقیب می‌شدند. محمدرضا شاه همان خطای راهبردی پدرش را مرتکب شد؛ پدرش بر سر قانون لباس متحدالشکل به جان مذهبی‌ها و روحانیون افتاد، ده‌ها معترض را به کام مرگ فرستاد و قدر رفتار مداراگرانه آیات عظام حائری یزدی و میرزای نائینی را ندانست. پهلوی دوم نیز در آغاز سومین دهه سلطنتش به جان مذهبی‌ها و روحانیون افتاد و معترضان را به خاک و خون کشید تا خود را همچون پدرش مدافع آزادی زنان جلوه دهد. پهلوی پدر بر سر مسأله پیش پا افتاده‌ای چون لباس و کلاه بدنام تاریخ شد و پهلوی پسر نیز بر سر حق رأی زنان. در حالی که هر دو مشکل، لاینحل نبود و مخالفان هر دو شاه پهلوی، چند سال بعد بدون چالش خاصی با تغییر لباس و آزادی سیاسی زنان کنار آمدند. سال ۵۷ هیچ مجتهدی با حضور زنان در تظاهرات، انتخابات و نمایندگی در مجلس مخالفت نکرد و فقط بدنامی تاریخی برای سرکوبگری پهلوی پدر و پسر ثبت شد». در این شماره همچنین یادداشت‌هایی به قلم پژوهشگران جامعه‌شناسی، حقوق و علوم سیاسی درباره گذشته و آینده حوزه قم آمده و مصاحبه‌ای از مرحوم بسته‌نگار (داماد آیت‌الله طالقانی) منتشر شده که به نقش پیشروی امام خمینی در استیفای حقوق زنان در نیم قرن گذشته اشاره کرده است. در ابتدای مجله نیز مانند هر شماره، «تقریرات گعده» آمده که دربرگیرنده نکاتی خواندنی از جلسات آزاد علمی آیت‌الله‌ سیدموسی شبیری زنجانی در قم است.

نخستین شماره ماهنامه فرهنگی «تقریرات» با پرونده‌هایی درباره بررسی تطبیقی مبانی علمی حوزه‌های نجف و قم، کاوش جامعه‌شناختی گروه‌های سلفی و آینده مرجعیت فکر دینی در ایران منتشر شد. صاحب‌امتیاز، مدیرمسؤول و سردبیر این مجله ماهانه که قرار است در حوزه علوم انسانی فعالیت کند، علی‌اشرف فتحی است که پیش از این نویسندگی و فعالیت در بخش‌های حوزوی و مذهبی برخی مطبوعات و سایت‌ها را بر عهده داشته است. وی که طلبه درس خارج خوزه علمیه قم و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام در دانشگاه بهشتی است، در سرمقاله‌ای با عنوان «قرارهای ما در تقریرات» بر روند غیرسیاسی مجله و رویکرد بی‌طرفانه آن نسبت به موضوعات فرهنگی روز تأکید کرده و «گزارش» و «پردازش» را به عنوان دو رسالت این مجله فرهنگی بیان کرده است. وی «تئوری بقا» و تلاش برای ماندن و خواندن و نوشتن را یکی از قرارهای تحریریه این مجله برشمرده و انتشار این مجله را حاصل فعالیت چند ساله خود در فضای مجازی (وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی) و دنیای مطبوعات ارزیابی کرده است. همچنین حجت‌الاسلام احمد نجمی، فعال رسانه‌ای حوزوی و مدیر مطالعات تکمیلی پرژوه تاریخ شفاهی ایران نیز به عنوان دبیر تقریرات حوزوی با این مجله همکاری می‌کند. مهدی سلیمانیه، کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و نویسنده کتاب «طلبه زیستن»، مسئولیت بخش تقریرات اجتماعی مجله را بر عهده دارد و سید هادی طباطبایی (روزنامه‌نگار و کارشناس ارشد فلسفه) و سید شهاب‌الدین کاظمیان (روزنامه‌نگار حقوقی و کارشناس ارشد حقوق توسعه) به عنوان دبیران تقریرات فکری و حقوقی در مجله تقریرات حضور دارند. سید مجتبی خرمشاهی نیز دبیر تحریریه این نشریه است. در اولین شماره تقریرات که به صورت سراسری توزیع شده است، پرونده ویژه‌ای با عنوان «مرجعیت دوگانه» از سوی علی‌اشرف فتحی تهیه شده که به بررسی تطبیقی مبانی علمی و رفتارهای اجتماعی حوزه‌های نجف و قم با تکیه بر اندیشه و رفتارهای آیات عظام بروجردی و خویی می‌پردازد. در این پرونده، گفتگوهایی با حضرات آیات گرامی قمی، علوی بروجردی، سید منیر الخباز، احمدی شاهرودی، جلالی حائری و قبله‌ای خویی و نیز حجج اسلام والمسلمین سید امین خویی (نوه آیت‌ﷲ‌العظمی خویی) و شیخ محمود فیاض (فرزند آیت‌ﷲ‌العظمی فیاض) انجام شده و هر یک از این فقها از منظرهای مختلفی به بررسی مبانی علمی آیات عظام بروجردی و خویی پرداخته‌اند. همچنین گفتگوهایی با مهندس سید موسی خویی و مرحوم دکتر سید صادق طباطبایی درباره تاریخ معاصر حوزه‌های نجف و قم در این شماره تقریرات آمده است. یکی دیگر از گفتگوهای شماره اول این مجله فرهنگی، مصاحبه با خانم دکتر سابرینا مروین، شیعه‌شناس فرانسوی و استاد دانشگاه سوربن است که به نگاه این شیعه‌شناس غربی به گذشته و حال حوزه نجف می‌پردازد. دومین پرونده اولین شماره تقریرات، به بررسی جامعه‌شناختی پدیده داعش و دیگر گروه‌های سلفی اختصاص یافته و مقالاتی از پژوهشگران علوم اجتماعی درباره این موضوع آمده است. از جمله، خانم بتول فیروزان، دانش‌آموخته رشته روانکاوی نظری از دانشگاه UCL لندن، به بررسی روانکاوانه پدیده داعش و بسترهای روانی شکل‌گیری آن در منطقه خاورمیانه پرداخته است. ترجمه مقالاتی از طارق رمضان (نوه حسن البنا مؤسس اخوان‌المسلمین)، جان اسپوزیتو و خانم دالیا مجاهد درباره گروه‌های مسلمان خشونت‌گرا از دیگر مطالب این پرونده است. در بخش تقریرات اجتماعی نیز به بررسی سخنان اخیر یکی از روشنفکران درباره آینده مرجعیت فکر دینی در ایران پرداخته شده و علاوه بر مقالاتی از برخی پژوهشگران، گفتگویی با دکتر بیژن عبدالکریمی درباره این موضوع آمده که وی با نقد ذات‌گرایی ارسطویی و نقش آن در استنباط دینی، چالش‌های پیش روی روحانیت و روشنفکران دینی را در دفاع از دین در جهان مدرن مورد مداقه قرار داده است. اولین شماره تقریرات در ۶۸ صفحه و از شهر قم به جامعه فکری ایران و طلاب و دانشجویان علاقه‌مند عرضه شده است.