جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در آغاز گذری کوتاه بر معنای "جمع"، "قرآن" و "استشراق" داشته و دیدگاه برخی از مستشرقان را مغایر با دیدگاه لغویون و علماء اسلام که جمع را در لغت به معنای "ضمیمه شدن" و در اصطلاح به معنای "تدوین و گردآوری آیات و سور قرآن کریم" می دانند، یافته است. خاورشناسان یا به معنای لغوی جمع توجهی نکرده اند و یا مانند: نولدکه و شوالی آن را به معنای مطلق حفظ در حافظه می دانند.سپس با معیار قرار دادن عنصر زمان در جمع قرآن، به بررسی برخی از مهمترین اقوال مطروحه ی خاورشناسان پرداخته؛ برخی مانند: برتون، وات و منزس قائل به جمع قرآن در زمان حیات پیامبر?بوده و از آنجا که دلائل آنها بر این قول کافی و وافی نبود، با ذکر ادلّه ی قرآن، روایی، عقلی و تاریخی به اثبات این دیدگاه که قرآن در زمان حیات رسول اکرم ? به طور کامل جمع شده، پرداخته است. در ادامه نظرات مستشرقان پیرامون جمع قرآن در زمان خلفا مورد بررسی قرار گرفته است. خاورشناسانی مانند: نولدکه، جلکرایست، بلاشر، جفری، دیون پورت، ویلش و موئر، معتقدند قرآن برای اولین بار در زمان ابوبکر جمع شده است و مهمترین دلیل آنها، روایات موجود در منابع اهل سنّت بوده که مورد بررسی قرار گرفته است. در مبحث "مستشرقان قائل به جمع قرآن در زمان عثمان"، با تبیینِ ویژگی های عصر عثمان، انگیزه و اهداف او، به نقد دیدگاه خاورشناسانی مانند: نیوورث و گوستاو لوبون پرداخته شده است، همچنین دیدگاه مستشرقانی مانند: ونزبرو و مینگانا که جمع قرآن را بسیار متأخرتر از دوره ی خلفا می دانند در بخشی مجزا مورد بررسی قرار گرفته است. که در متن اصلی رساله، آراء این خاورشناسان و ادله ی آنها، و همچنین نقد نظرات آنها به طور گسترده آمده است.

یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین مسائل علوم قرآنی، مسئله تحریف قرآن می باشد . مستشرقان طی قرنهای اخیر، تلاشهای فراوان و متنوعی برای نشان دادن ناکارآمدی اسلام و غیروحیانی بودن قرآن کریم انجام داده اند که این تحقیق به بخشی از تلاشهای آنان که وجود نسخ و اختلاف قرائات را دلیلی بر محرف بودن قرآن دانسته اند، اشاره می کند. آنان با تکیه بر نسخ ، قرآن را کتابی بشری می دانند هم چنین با استناد به آیات نسخ ، فراموشی پیامبر را امری قطعی بیان می کنند. علاوه بر این، آنان با تمسک به اختلاف در قرائت قرآن ، عدم وجود نص واحد را برای قرآن اثبات می کنند. طرح مهمترین آرای مستشرقان و بررسی و پاسخ به هر یک با تکیه بر دیدگاههای دانشمندان بزرگ و محققان توانمند عالم اسلام و پرده برداری از غرض ورزیها و نسبت های نادرست آنان به ساحت مقدس قرآن کریم از جمله مباحثی است که این رساله بدان پرداخته است.

اسلام نظری، زنان را نیم‌ساز پیکره وجودی بشر معرفی نموده و از همین جهت حقوق و تکالیف ویژه‌ای برای ایشان مطرح کرده است. این حقوق و تکالیف، از جانب حضرت حق و از زبان معصومین:بیان می‌شده و طی قرون متمادی، توسط دانشمندان مسلمان تشریح گشته است. سپس، با رسیدن صدای اسلام به غرب و پدید شدن حس کنجکاوی غربیان در شناخت دین مبین، این تفکر ایجاد می‌گشته که در راستای شناخت و الگو پذیری و یا تسلط یافتن بر تمدن اسلامی، باید که اسلام نظری را خوب شناخت. از اینرو گروهی از دانشمندان غربی تحت عنوان ((اسلام شناس)) متبحر گشتند و پژوهش‌های اسلام شناسانه آنان ادامه یافت تا که امروزه بخش بزرگی از آن پژوهش‌ها صرف دریافتن حقوق زن در اسلام شود. در این پژوهش بررسی می‌گردد تا روشن شود، آنچه مستشرقان درباره حقوق اجتماعی زن در قرآن و ( به تبع آن) اسلام نظری بیان می‌دارند چه می‌باشد و دارای چه رویکرد‌هایی است، سپس نقدی صورت می‌گیرد تا میزان صحت گفته‌های ایشان از دیدگاه اسلام نظری روشن گردد و در نهایت نتیجه گرفته می‌شود که بخشی از مستشرقان تنها به بیان ساختار مساله زن در قرآن و اسلام می‌پردازند، بخشی دیگر مستیقیما به بیان انتقاد درباره دیدگاه‌های قرآنی اسلامی می‌پردازند و بخشی دیگر، در قالبی به ظاهر دلسوزانه، با زیر سوال بردن تشریح حقوق زن که توسط دانشمندان مسلمان بیان شده، استفاده از هرمنوتیک و برداشت متنی( بدون در نظر داشتن ابزار فهم اسلامی چون ادبیات، رجال درایه و...) و گاهی با استفاده از سخنانی بدون ارجاع علمی، به تحمیل دیدگاه‌های خویش بر آیات قرآن می‌پردازند و آنچه را از دیدگاه اسلام تکلیف معرفی شده و یا به هیچ روی مجوزی در انجام آن داده نشده، به عنوان حق زن در اسلام نظری معرفی نمایند.

مهجوریت قرآن به معنای متروک ماندن آموزه ها و اِعراض از مفاهیم آن از سوی مخاطبان است. مصلحان دینی به ویژه امام خمینی (ره)، با اعتقاد به جامعیت همه جانبه قرآن، بر آن هستند که ابعاد سیاسی و اجتماعی آن، عملاً در سطح وسیعی از جوامع مسلمان مهجور مانده است. مقاله حاضر با هدف تبیین دیدگاههای امام خمینی (ره) و برخی از مصلحان دینی درباره پیامدهای این مهجوریت نگاشته شده است. روش:روش مقاله، تحلیلی - توصیفی است. یافته ها: از یافته های آن می توان به مهم ترین پیامدهای مهجوریت آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن اشاره کرد که عبارتند از: شکایت پیامبر (ص) و قرآن از مهجور کنندگان، رواج اندیشه های باطل، گسترش فساد سیاسی و اجتماعی در جامعه، پدید آمدن اختلاف و تفرقه میان مسلمانان، تهاجم فرهنگی بیگانگان علیه جهان اسلام و تسلط مستکبران بر مسلمانان. نتیجه گیری: تبیین آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن از سوی عالمان و دانشمندان، احیای اصل امر به معروف و نهی از منکر، تقویت وحدت مسلمانان، استفاده از رسانه ها در آموزه های اجتماعی و سیاسی قرآن، توجه به اصول سیاسی قرآن در زمینه های حکومت داری و مسائل اقتصادی، استقلال فرهنگی و عدم وابستگی به بیگانه.

خاورشناس معاصر فرانسوی آوروئِس «Averoés» در پایگاه اینترنتی: www.Baldi.net کوشیده است با پیش کشیدن پانزده موضوع و استناد هر یک به قرآن، ثابت کند که حدیثی جز قرآن نیست؛ آموزه‌های خداوند تنها در قرآن است؛ پیامبر قرآن را تفسیر نکرده؛ حکمتی که به پیامبر داده شده حدیث نیست، بلکه قرآن است؛ خدا یکی است، پس سرچشمه‌ احکام نیز یکی است؛ کسانی که دنبال حدیث می‌روند، به سرای دیگر ایمان ندارند؛ قرآن به طور مستقیم حدیث را باطل اعلام کرده‌ است؛ بهترین حدیث قرآن است؛ می‌توان قرآن را بدون احادیث فهمید؛ راویان حدیث دشمنان پیامبرند؛ احادیث نوشته‌ پیامبر نیست و عامل جدایی از قرآن است. در ادامه مقاله آرای این خاورشناس فرانسوی را نقد و با دلایل درون و برون دینی ثابت می‌کنیم که احادیث پیامبر وجود داشتند و حجت هستند.

پژوهش در باب ساخت زبانی قرآن کریم در دوران معاصر از استقبال زیادی برخوردار است و یکی از کسانی که در عصر کنونی، در این زمینه دارای تألیفات گرانسنگی است، دکتر محمد حسین علی الصغیر نویسنده، ادیب و شاعر معروف شیعی عراقی می‌باشد. از آن‌جایی که آثار ایشان در ایران و حتی کشورهای عربی، کمتر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است، لذا در پژوهش حاضر سعی شده است، علاوه بر معرفی این نویسنده قرآنی، مطالعات ادبی وی در حوزه‌های بلاغت عربی، نقد ادبی، تصویر هنری و موسیقی قرآنی، با مطالعه‌ی دقیق آثار وی، از لابلای کتاب‌های ایشان استخراج گردد و مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بنابراین روش تحقیق در پژوهش حاضر بر اساس مطالعات کتاب‌خانه‌ای و تجزیه و تحلیل داده‌ها و به روش توصیفی- تحلیلی خواهد بود. به طور کلی، از ویژگی‌های بارز مطالعات ادبی ایشان در حوزه قرآن کریم می‌توان به گرایش وی به تجدید، جامعیت و شمول در ارائه‌ی مباحث، استناد به سخنان ائمه اطهار(ع)، بررسی‌های موشکافانه و تطبیقات عملی، تلاش برای اثبات اصالت موضوعات مختلف در ادبیات کلاسیک عرب، بررسی موضوعات بر اساس سیر تاریخی و ... اشاره کرد. اما مطالعات موردی ایشان در حوزه‌های مذکور، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که در مورد مطالعات بلاغی ایشان، ارائه دیدگاه جدید در مورد پیدایش این علوم، تجدید در علم معانی و مجاز مهم‌ترین جنبه این مطالعات است. در حوزه نقد ادبی نیز وی برای نخستین بار نظریات نقد ادبی اروپایی و عربی را به صورت خلاصه حول سه محور تصویر هنری، قضیه لفظ و معنی و دلالت الفاظ گردآوری کرده و به آن صبغه قرآنی داده است. در مورد تصویر هنری، علاوه بر ذکر تعاریف متعدد این اصطلاح، به نقد آن می-پردازد و خود یک تعریف منطقی از آن ارائه می‌دهد. و در حوزه علم آواشناسی علاوه بر جامعیتی که وی در ارائه مباحث مختلف این علم دارد، تطبیقات عملی و حلاجی شواهد قرآنی متعدد که بیش از نیمی از کتابش را به خود اختصاص می‌دهد، ویژگی منحصر به فرد این کتاب محسوب می‌شود.

تفسیر ساختاری به آیات و سوره های قرآن که به شکل یک مجموعه نمایان می شود، در فهم اهداف سوره ها کمک قابل توجهی می کند. از اینرو می توان به نظمی منطقی در بین آیات قرآن پی برد؛ نظمی که خداوند حکیم در این سوره ها قرار داده و باید آن را کشف نمود. با دانستن این که آیات بر اساس حکمتی کنار هم چیده شده اند، و هر سوره از قرآن پیامی دارد و دارای محوری اصلی و خاص است که مجموع آیات آن سوره در پیرامون آن انسجام یافته اند؛ در واقع جوابی به برخی محققان داده ایم که قرآن را از هم گسیخته و ناهماهنگ می دانند و قائل به هیچگونه ارتباطی بین آنها نیستند. سوره های انفال و توبه هم از نظم منطقی پیروی می کنند و هر کدام دارای محوریتی واحدی هستند و یک هدف را دنبال می کنند که دیگر آیات این سوره ها بر اساس آن موضوع و هدف واحد حول محور آن قرار دارند. سورهمبارکه انفال، که در واقعه اولین جنگ مسلمانان نازل شده، نبردی میان حق و باطل است که اگر مسلمانان در این جنگ شکست می خوردند ادامه رسالت با مشکل مواجه می شد. بنابراین خداوند به کمک امدادهای غیبی به سراغ آنان می رود و در پیروزی شان شریک می شود و راهکارهایی را برای دستیابی به پیروزی در نبرد های آتی آموزش می دهد. سوره مبارکه برائت، بیان نقض عهدی است که مورد نارضایتی شدید و بیزاری خدا و حضرت رسول(صلی الله علیه و آله)قرار گرفته است. در این سوره از گروه های مختلفی بحث می شود مثل مشرکان، اهل کتاب یهود و نصاری، منافقان و بادیه نشینان اطراف مدینه که به نحوی عهد و پیمانی را که بسته بودند و می بایست بدان پایبند باشند شکستند، و مورد نکوهش و وعده عذاب قرار گفته اند. خصوصیات و نحوه برخورد با هریک را به مسلمانان بیان می دارد. همچنین از گروهی یاد می کند که به عهد و پیمانی که بسته اند وفادار بوده و به موجب این وفاداریشان، مستحقنعمت ها و یاری الهی اند در دنیا و در آخرت هم، بهشت و رضایتمندی پروردگار را نصیب روزی خود نموده اند. در آخر گوشزد می نماید که اگر هیچ کسی هم برای یاری پیامبر(صلی الله علیه و آله) بر نخیزد، خداوند همانطورکه او را در صحنه های مختلف زندگی تنهایش نگذاشته؛ تنها نخواهد گذاشت. که وفادارترین وفاداران نسبت به عهد و پیمان ها، خداوند می باشد و پیامبر هم به او توکل دارد.