جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگاه کل‌نگرانه، زیبادیدن، تماشای جهان از عمق جان، در لحظه زیستن و امثال آن از مشخصه‌های شخصیت و منش زندگی حکیم است. این سبک زندگی و نگرش به جهان در عین حال که فارغ از زندگی روزمره است، در عین حال با آن همراه است. آگاهی رمز اصلی آرامش حکیمانه است؛ شخص می‌آموزد که چگونه با ورود به ساحت ادارک خود و ایجاد هماهنگی میان عالم ظاهر و عالم باطن، به درکی واقع‌بینانه از عالم به‌مثابه «کُل» دست پیدا کند. درک این کل، در لحظه اتفاق می‌افتد، لحظه‌ای که در آن جهان برای اولین بار و البته آخرین بار تجربه می‌شود.

بروز تفکرات ابن عربی و شاگردان و شارحین آثارش نحله فکری جدیدی در عرفان اسلامی به وجود آورد که محصول شش قرن تفکر عرفا، فلاسفه و حکما و اهل کلام بوده است. در سیر و تکمیل این تفکر عرفانی اصطلاحات جدیدی به وجود آمد که برخی آن را زاییده تفکرات عجیب ابن عربی دانسته و بعضی آن را برگرفته از تأویل و تفسیر آیات و احادیث و یا معجونی از آن دانسته‌اند. حضرات و یا عوالم خمس از اصطلاحات مهم و کلیدی این نحله فکری است که ماهیت قرآنی و کلامی دارد و بزرگانی چون ابن عربی با استناد به آیات قرآن و احادیث آن را طرح و بحث کرده‌اند. در این مقاله حضرات خمس از زبان عرفا شرح و با استناد به آیات و اقوال مفسرین و عرفای بزرگ جنبه قرآنی آن‌ها بررسی شده است.

‫اين تحقيق به تحليل برهان وجودي، يعني برهاني که در آن از درک حقيقت و مفهوم واجب الوجود به وجود خارجي واجب الوجود استدلال شود، مي‌پردازد و ديدگاه‌هاي آيت‌الله محمدحسين غروي اصفهاني (متفکر در عرصه فلسفه اسلامي) و آنسلم (يک فيلسوف و معتقد مسيحي) درباره برهان وجودي و استدلال‌هاي مربوط به آن را تطبيق مي‌کند. نويسنده در قالب چهار فصل تقريرهاي مختلف از برهان وجودي آنسلم ارائه کرده است. وي در فصل اول ضمن بررسي ابعاد مختلف موضوع تحقيق به واکاوي مفهوم واژگان کليدي تحقيق، مانند برهان، وجود، مفهوم برهان فطرت، برهان امکان، برهان ضرورت و وجوب، برهان حادث، برهان نظم و تناسب، برهان محدود، برهان صديقين، برهان وجودي، برهان تدبير و هدايت و برهان هاي ديگر اثبات واجب الوجود مي‌پردازد. در فصل دوم تقرير آنسلم از برهان وجودي و استدلال‌هايش در اين زمينه همچون: به کارگيري قياس خلف و قياس استثنايي در اثبات واجب الوجود و اشکال هاي وارد شده بر برهان‌هاي وي اختصاص دارد. نگارنده در ادامه با مقايسه برهان وجودي دکارتي و برهان وجودي آنسلمي، ديدگاه‌هاي برخي فلاسفه معاصر درباره استدلال‌هاي دکارت و آنسلم بر اثبات واجب الوجود را ارائه مي‌دهد. او در فصل سوم تقرير آيت‌الله محمدحسين غروي اصفهاني (محقق اصفهاني) از برهان وجودي آنسلم را مطرح نموده و توضيحات ايشان در استناد به برهان خلف و قياس استثنايي در اين برهان و ديدگاه‌هاي موافقان و مخالفان برهان وجودي آنسلم را و بررسي مي‌کند. در فصل چهارم وي به مقايسه بين برهان وجودي و برهان صديقين پرداخته و تقريرهاي مختلف از برهان صديقين را همراه با ويژگي‌هاي آن، با برهان وجودي آنسلم مقايسه کرده است. نگارنده در همين زمينه با اشاره به دو تقرير آيت‌الله محمدحسين غروي اصفهاني از برهان صديقين و برهان وجودي، خصوصيات اين دو برهان را از لحاظ نوع استدلال مقايسه مي‌کند؟ در نتيجه‌گيري بحث نيز وي ضمن تبيين ديدگاه‌هاي موافقان و مخالفان برهان وجودي، تقريرهاي آنان از اين برهان را تبيين کرده است.