جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش‌های متعدد در ادبیات جهانی کارآفرینی حاکی از این است که برخی پژوهشگران این رشته در تلاش هستند تا با محوریت کتب مقدس خود، رفتارها و فعالیت‌های کارآفرینانه را جهت‌دهی کنند. ازاین‌رو این مقاله در صدد است به این مسأله پاسخ دهد که آیا می‌توان صفات انگیزشیِ کارآفرینان را که از خاستگاه غربی رواج یافته، بر مبنای آیات قرآن توصیف و بازتعریف نمود؟ بنابراین هدف این پژوهش، بازتعریف یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینی غربی، یعنی «توفیق‌طلبی» است. روش پژوهش، معنا‌شناسی و متن مورد مطالعه، قرآن و تفسیر المیزان است. مهم‌ترین نتایج، نخست این بود که خواهش درونی و شتاب‌آلود انسان برای افزایش مقدار و نوع داشته‌های خود، مهم‌ترین صفت انگیزشیِ فطری برای فعالیت‌های کارآفرینانه است. باوجود این صفت عمومی، تنها جهت‌گیری عملیِ مبنی بر قرآن است که کارآفرین مسلمان را از دیگران متمایز می‌کند. دوم، درباره توفیق‌طلبی که مهم‌ترین صفت انگیزشی در کارآفرینان است، آیات تأکید دارند که کارآفرین به‌منظور دستیابی به توفیق باید همراه‌شدنِ اسبابی را که خارج از اِشراف علمی و تسلط اوست، از خداوند متعال مسألت نموده و به قدرت او توکل، و به تدبیر او اعتماد، و به دستاوردهای خود رضایت داشته باشد. سوم، هر نوع برتری‌طلبی در فعالیت‌های کارآفرینانه، چنانچه مصداقی برای عمل صالح و با جهت‌گیری متألهانه باشد، باید در آن سرعت، رقابت و سبقت داشت.

درحالی‌که برخی پژوهشگران غیرمسلمان تلاش کرده‌اند تا ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینی را بر اساس کتاب مقدس خود بازتعریف نمایند، این پژوهش درصدد بود تا یکی از مهم‌ترین صفات کارآفرینان یعنی ریسک‌پذیری را بر اساس آیات قرآن بازتعریف نماید. روش انجام این پژوهش، معنی‌شناسی و جامعه مورد مطالعه، کل قرآن و نسخه کامل تفسیر المیزان بود. نتایج حاکی از آن بود که ریسک‌پذیری به‌عنوان یک صفت برخاسته از کارآفرینان غربی، متضمن مفاهیمی است که با آموزه‌های قرآنی فاصله دارد اگرچه برخی از مفاهیم موجود در ریسک‌پذیری مانند اتکا به ظن و گمان در شرایط عدم امکان دستیابی به اطلاعات، مورد تأیید است. با توجه به تحلیل‌های معنی‌شناسانه آیات، صفاتی چون «مشاوره»، «عزم»، و به‌ویژه «توکل» جایگزینی قرآنی برای صفت ریسک‌پذیری هستند. این پژوهش تلاشی بود در برابر ورود ضمنی برخی مفاهیم ناسازگار که در ادبیاتِ کارآفرینیِ برخاسته از غرب وجود دارد و مقدمه‌ای است برای بومی‌سازی و اسلامی‌سازی دانش کارآفرینی.