جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع بهداشت تغذیه و ارتباط آن با ادامة حیات و بقاء انسان، به عنوان اشرف مخلوقات که مرکّب از دو بعد جسمانی و روحانی است، یکی از مهم ترین مسائل زیستی او به حساب می آید که آثار وضعی آن بر سلامت و رشد بدن و نیز تظاهرات روانی مورد بررسی قرار گرفته است که تغذیه صحیح و اصولی در راستای کمیت تغذیه و رعایت آداب اسلامی آن، تضمین کنندة حیات دنیوی سالم و سعادت اخروی انسان است. این پژوهش با روش توصیفی بهره گیری از ابزار فیش برداری کتابخانه ای به بررسی آثار یاد شده با استناد به روایت های اهل بیت ، در کتب حدیثی معتبر، به عنوان ترجمان حقیقی وحی و نیز انطباق یافته ها با دستاوردهای علمی انجام شده است.در این راستا ابتدا به تبیین کلیات، مفاهیم و اصول بنیادین پژوهش پرداخته شده است. سپس به بیان معیارها در حوزة کمیت تغذیه و آثار جسمی برخواسته از آن و نیز آداب مربوط به خوردن و آشامیدن با دسته بندی موضوعی روایت ها، همچنین ارتباط میان جسم و روان و چگونگی اثر پذیری ابعاد روانی و معنوی انسان از تغذیه با استناد به روایات اهل بیت ، تبیین علمی شده است.اثر کمی تغذیه و کیفی برخی مواد غذایی و آثار مطلوب و یا نامطلوب آن ها بر ابعاد روانی و معنوی انسان از دیدگاه حدیثی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.بر اساس مطالعات انجام شده، توجه به معیار کمی تغذیه به اندازة بحث کیفی آن و حتی فراتر، حائز اهمیت است. علاوه بر آن توجه به آداب تغذیه در تأمین سلامت جسم و روان انسان بسیار مؤثر است و اینکه گزینش منبع مقدار و نوع مواد غذایی، بر همة ابعاد انسانی اثرگذار است. نتیجة پژوهش نشان می دهد که تمامی اصول و معیارهایی که در موضوع بهداشت تغذیه از منظر اهل بیت بیان شده است، از منظر علمی نیز مورد تأئید قرار گرفته است و در مورد آثار روانی و معنوی، میزان و نوع تغذیه در احادیث به صراحت بیان شده است و این در حالی است که آثار علمی در این حوزه بسیار کم، ورود یافته یا سکوت اختیار کرده است.

اشرافی‌گری درواقع بر نوعی از تجمل، رفاه‌زدگی افراطی و غرق شدن در لذت‌ها و وسايل رفاهي بیش‌ازحد و معمول زندگی که متکی بر اصل و نسب خانوادگی است گفته می‌شود که در بین نجبا و بلند‌پایگان ظهور و بروز می‌کند و به‌مثابه فرهنگ در جامعه سرریز می‌شود... اشرافي گري و غرق شدن در نعمت‌ها و لذت‌های مادي، انسان را از ارزش‌های ايماني و اهداف مهم و فضايل اخلاقي دور می‌نماید و همه همّ و غم او را در پرداختن به ارضاي کشش‌های نارواي نفساني می‌نماید؛ زيرا غرق شدن در ناز و نعمت، روح تلاش و كار و خدمت را در انسان می‌میراند و او را بسان برده مطيع لذت‌های مادي و کشش‌های نارواي نفساني قرار می‌دهد. اشرافی‌گری ازجمله رذائل عملی و اخلاقی است که آثار سوء و مخرب آن در همه ابعاد و سطوح مختلف جامعه محسوس و عینی است. یکی از مهم‌ترین دلایل انحطاط جوامع و تمدن‌های گذشته اشرافی گری بوده است. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده‌شده است، به این صورت که ابتدا روایات جمع‌آوری، جمع‌بندی و تحیل می‌شوند تا نگاه معصومان استخراج شود، آنگاه در بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری به‌صورت موضوعی و تحلیل محتوای کمی و کیفی، موضوع استخراج سپس بر یافته‌های روایات عرضه می‌شود. این تحقیق نشان داده است که موضع معصومین در قبال اشرافی‌گری نوعاً برخوردی بازدارنده و مبتنی بر فطرت انسان‌ها است؛ مانند بر حذر داشتن از پرداختن به تجملات و مصرف‌گرایی، نکوهش خوی اشرافی‌گری، پرهیز از تکاثر و ثروت‌اندوزی. البته این موارد در احادیث امیرالمؤمنین (ازآن‌جهت که در رأس حکومت بوده¬اند) مشهودتر است. همچنین مشخص شد که از پیامد‌های اشرافی‌گری مسئولین، علاوه بر (اسراف و تبذیر، ایجاد شکاف طبقاتی، ظلم و بی‌عدالتی)، سرایت خوی اشرافی‌گری به عموم مردم است که درنهایت جامعه را دچار بی‌تفاوتی و عدم انفاق به قشر ضعیف می‌نماید. در ضمن این تحقیق نشان داده است که بیانات آیت‌الله خمینی و خامنه‌ای گفتمان امروزی همان احادیث اهل‌بیت است.

موضوع این پژوهش " ملکه سبا از نگاه قرآن و روایات و عهد عتیق " است که با داستان سلیمان نبی همراه شده، و به عنوان یکی از قصه‌های قرآن یا بحثی تفسیری و روایی مورد بحث قرار می‌گیرد. قرآن داستانی از حضرت سلیمان و بلقیس نقل میکند که در آن با اطلاع رسانی هدهد، حضرت سلیمان از سرزمینی مطلع شد که یک زن بر آن حکومت می‌کرد و مردم آن صاحب نعمت فراوان بودند و خورشید را میپرستیدند، حضرت سلیمان به وسیله نامهای، ملکه سبا را به توحید دعوت کرد. ملکه سبا تنها پادشاهِ زنی است که قرآن از او یاد کرده است وکتب مقدس یهودیان و مسیحیان نیز از او نام بردهاند. او در ابتدا خورشید پرست بود و پس از آشنایی با حضرت سلیمان ایمان آورده و موحد گردید. داستان اطلاع حضرت سلیمان از قوم سبأ و ملکه آنها، آوردن تخت سلطنت ملکه سبا در کمتر از یک چشم برهم زدن و حضور ملکه سبا در قصر حضرت سلیمان از داستانهای قرآنی است که در نزد مسلمانان شهرت بسیاری دارد. ما در این تحقیق سعی داریم شخصیت واقعی و ویژگی‌های رفتاری و تدبیر ملکه سبا را در تعامل و برخورد با حضرت سلیمان (ع) مورد بررسی قرار دهیم. این پژوهش در سه فصل تدوین شده است که در فصل اول به کلیات تحقیق و مفاهیم لغوی و اصطلاحی پرداخته شده است، در فصل دوم به ویژگی‌های فردی و اجتماعی قوم سبا اشاره شده است و فصل سوم ناظر به چگونگی ارتباط حضرت سلیمان با ملکه سبا است. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است.

فهم صحیح و روشمند از متون دینی همواره به عنوان یک ضرورت تلقی شده و قرآن کریم به عنوان اصلی‌ترین منبع در دین اسلام وجهه همت صاحب نظران را معطوف به خود کرده است. در فرآیند فهم این کتاب آسمانی که از آن به تفسیر نیز تعبیر می‌شود، علومی جزء مقدمات شمرده شده‌اند که اصول فقه از جمله آن است. هرچند که غرض اولیه از اصول فقه را قدرت یافتن بر استنباط احکام شرعی ذکر کرده‌اند، اما اصول تدوین شده در آن در سه حوزهِ مبانی، قواعد و منابع تفسیر نقش آفرین بوده بلکه تسلط بر آن ضروری می‌نماید. این دانش همزمان با تبیین برخی مبانی دلالی قرآن، در حوزه قواعد، قوانین عقلی و عقلایی حاکم بر کلام الهی را شناسانده و همزمان منابع قابل استفاده برای تفسیر این کتاب را اعتبارسنجی می‌کند. این پژوهش با مبنا قرار دادن این سه حوزه و با کمک‌گرفتن از تفسیر گرانسنگ تسنیم، قصد دارد با ارائه نمونه‌های قرآنی از نحوه کارکرد این علم در تفسیر قرآن، آن را درجه اول ضرورت‌سنجی کرده و در درجه دوم کاربرد آن را عینی‌سازی کند تا در پرتو آن جایگاه حقیقی این علم در منظومه تفسیر قرآن را بازشناساند.

روش‌شناسی یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین مباحث در گستره تفسیر متون مقدس است که خود در سطوح مختلفی قابل طرح است. اختلاف در آرای تفسیری را گرچه می‌توان در نگاه اول به نوع برداشت و فهم مفسرین از متون مرتبط کرد، اما چنین برداشتی، جامع و تشریح‌ کننده محل اصلی درگیری نیست. روش‌شناسی رایج در حوزه تفسیر، معمولا به بررسی ابزار مفسر در پیاده‌سازی و توجیه منطق صدق او نظر دارد، درحالی‌که بررسی و ترسیم منطق فهم مفسر، بدون شک یکی از مهمترین ارکان روش‌شناسی است. منطق فهم مفسر، حیطه گسترده‌ای از باورها و شناخت‌‌های عمیق وی را شامل می‌شود که می‌توان آن‌‌ها را در ساختار کلی نگاه به جهان و انسان و مباحث معرفت‌‌‌شناختی، نظام‌مند و تدقیق کرد. این ساختار کلی، معیاری عمومی و قابل سنجش را جهت تبیین آرا و مقایسه اندیشه‌‌ها فراهم می‌کند. از سوی دیگر، مشکلات فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه بویژه در مساله زن، لزوم ورود به پایه‌‌های فهم را - خاصه در متون مقدس - ضروری کرده است. در این راستا، این تحقیق بر آن است که روش‌شناسی فهم آیت‌الله جوادی‌آملی را در نگاه تفسیری ایشان به مبحث زن ترسیم کند و به تکمیل و جمع‌بندی عناوین سه‌گانه مذکور از نظرگاه ایشان بپردازد که پیش از این به شکل محدود و پراکنده ذیل مباحث تفسیری ایشان بیان شده است. این موارد، قواعدی بنیانی را در ساختارهای سه‌گانه فهم شکل می‌دهند و الگوی روش‌شناسی فعلی را در عرصه تفسیر، جامعیت بیشتری می‌بخشد. در بررسی حاضر، الگوی منطق فهم مفسر تسنیم در سه‌گانه جهان‌شناسی با شناخت انسان(= انسان‌شناسی) و معرفت او(= معرفت‌شناسی)، ترسیم می‌شود. دیدگاه جهان‌شناسی ایشان، جامعِ ماده و مجرد در مراتب مختلف است. تمرکز بحث زن در نگاه ایشان در بخش انسان‌شناسی بارز است. ایشان با تکیه بر نگاه جهان‌شناسی خود به تقسیم وجود انسان به جسم و روح می‌پردازند و بخش روحانی وجود را علت همتایی زن و مرد در کمالات انسانی و بخش جسمانی را به سبب اختلاف در خصوصیات و فضیلت‌‌های نسبی دو جنس بهم، متناسب با مسئوليت‌‌های خانوادگی و اجتماعی می‌دانند.

خداوند منان تکالیفی را بر عهده ی بندگانش نهاده است تا به وسیله ی آن خود را به عالم ملکوت متصل کنند .مسلم است که در پس ظاهر عبادات، باطنی ژرف قرار دارد که تنها با دست یابی به آن می توان عبادت با روح و مؤثر داشت .با توجه به روایتی از امام باقر علیه السلام که فرمودند : اسلام بر پنج پایه استوار است‌؛ نماز و زکات و روزه و حج و ولایت. لذا در این نوشتار به ذره ای از اقیانوس اسرار نهفته در ارکان نماز و حج، همچنین اسرار و رموزی که در روزه و زکات وجود دارد پرداخته شده است و با توجه به اهمیت" ولایت"، که به عبارتی سر الاسرار حقیقی است، به بیان مسئله ی ولایت پرداخته ایم.یافته های تحقیق :احکام الهی در جای جای قرآن به چشم می خورد .خدواند منان وظایف انسان را به طور کلی در قالب حدود پانصد آیه مطرح نموده است .سپس رسول اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه ی اطهار این آیات را بسط داده اند .بنابراین بر هر بنده ای فرض است که به فراگیری این احکام وتکالیف بپردازد.از آن جا که عقل انسانی قدرت درک همه چیز را ندارد، در بسیاری از موارد از فهم فلسفه و حکمت احکام الهی عاجز است والبته چنان که گفته شد، بر همگان لازم وضروری است که احکام و واجبات دین را تعبدا بپذیرند، هر چند از سر آن حکم اطلاع پیدا نکنند ولی به دلیل منافعی که دانستن اسرار احکام الهی دارد، با مراجعه به همان منابع معتبر قرآن و روایات می توانیم قطره ای از دریای اسرار الهی را در حد فهم خود دریابیم.

مستکبران در تمامی اعصار تاکنون، برای استعمار و استثمار مردم با حربة تفرقه میان آنان اختلاف و جدایی افکنده و با مشغول کردن مردم به نزاع و درگیری‌های حزبی و قبیله‌ای به راحتی بر آنان مسلط و به غارتگری می‌پردازند. مطالعه در تاریخ اسلام مؤید این مطلب است که در هر زمان، جوامع اسلامی و مسلمانان رهنمودهای قرآن کریم را نصب‌العین خود قرار داده و به آن عمل کرده‌اند، اختلاف و درگیری میان آنان از بین رفته و یا به حداقل ممکن رسیده؛ شاهد مثال آن در عصر حاضر انقلاب اسلامی ایران است که با به‌کار گرفتن آموزه‌های قرآن کریم به رهبری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری توانسته است تفرقة عمیقی که سالیان سال توسط دشمنان داخلی و خارجی و حکومت‌های دست‌نشانده در کشورهای اسلامی بین مردم مسلمان منطقه ایجاد شده بود را برطرف و اتحاد را بین آنان برقرار نماید. گردآوری مطالب در این پایان‌نامه توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای می‌باشد. بررسی موضوع، استخراج و ارائه راه‌کارهای قرآن برای مقابله با تفرقه در جوامع اسلامی است که نقش قرآن در مواجهه با پدیده نامبارک تفرقه را بیان و شیوه برخورد و مقابله با آن را به مسلمانان می‌آموزد. پیروی از هوای نفس، شبهه‌افکنی دینی، سهل‌انگاری و محافظه‌کاری علما، تکبر و خود بزرگ‌بینی، حکومت باطل، جنگ نرم، انحراف از حق از جمله عوامل تفرقه از منظر قرآن مجید است. هم‌چنین تعلیم و تربیت، حق‌طلبی، رهبران آگاه و خودساخته، توجه به مشترکات و امر به معروف و نهی از منکر نیز از جمله شیوه‌های برخورد و مقابله با تفرقه در قرآن می‌باشد. ارائه بازتاب راه‌کارهای قرآن مجید در نظام اسلامی ایران در دو دوره رهبری و زعامت امام خمینی (ره) و دوره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌تواند بر تئوری‌های ناکارآمدی دین اسلام در تشکیل حکومت و اداره امور جامعه و اسلام‌هراسی که توسط دشمنان اسلام به مردم جهان به‌ ویژه مسلمانان القاء نموده‌اند خط بطلان کشیده و امید به تشکیل امت واحده و بازگشت به تمدن اسلامی را در میان مسلمانان زنده نماید.

در این تحقیق، اهمیت و جایگاه حج در ادعیه اهلبیت (ع) و شناخت آثار فردی و اجتماعی آن را با استفاده از ادعیه مأثوره مورد تفحص قرار داده‌ایم. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای است. به این ترتیب که با تحلیل ادعیه مربوط به حج، با استناد به آیات قرآن و روایات سعی شده به این آثار رهنمون شویم و در بررسی اهمیت و جایگاه حج در ادعیه، ابتداء با بررسی ویژگی‌ها و تأکیدها در مورد حج در ادعیه اهل بیت(ع)، به بررسی وجوب حج و نحوه بیان انجام حج در آن‌ها پرداخته شد. سپس در مورد جامعیت حج و گستردگی ابعاد آن که شامل مباحثی چون اهمیت حج از جهت مکان و ویژگی‌های کعبه است، مواردی عنوان، و در این میان رابطه حج با تقویت دین و بیعت با امام نیز بررسی شد و در نهایت با تفحص در ادعیه، حکمت اصلی درخواست‌های مکرر در انجام حج را توفیق تجدید بیعت با امام معصوم(ع) یافتیم. کنش‌ها و تأثیرگذاری حج و آثار فردی آن با توجه به ابعاد وجودی انسان، در سه بخش شناختی، عاطفی، و رفتاری تقسیم‌بندی شد؛ در مجموع مناسک حج در حوزه شناختی انسان تغییراتی را پدید می‌آورد که در چهار مقولۀ" معنا بخشی به تمامی رفتارهای انسان، تقویت هویت دینی و تمدنی، شناخت گسترده‌تر معارف دینی و نیز یکپارچگی شخصیت " دسته‌بندی می‌شود که در حوزه عاطفی این اثر بخشی را در " احساس آرامش بخشی، احساس دلبستگی به خدا، قطع تعلقات و احساس حرمت به خود " مشاهده کردیم. و در نهایت تاثیر مناسک حج بر بعد رفتاری انسان را در سه عنوان " گسترش رفتارهای مهرورزانه و محبت آمیز، کاهش رفتارهای نابهنجار و انحرافی، و نیز افزایش رفتارهای اصلاح‌گرانه " مورد بررسی قرار دادیم. اصول کلی بحث آثار اجتماعی حج را با توجه به چهار ویژگی بیت الله الحرام؛ محل تجمع مردم، امنیت، برکت و منفعت، هدایتگری برای جهانیان که در دعای امام صادق(ع) ذکر شده است، مورد کنکاش قرار دادیم و در این میان مفاهیمی چون: نظم، همبستگی، حرکت و پویایی، عفت عمومی، مساوات و برابری، حضور مشترک زن و مرد، انفاق، پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی، تقویت روابط اجتماعی و آثار حج در سطح بین‌الملل و در پیامد آن مباحثی چون برائت از مشرکین و اقتصاد حج را تفحص کردیم. با بررسی در محتوای ادعیه و با در نظر گرفتن شاخص‌های فرهنگی و تمدنی به این نتیجه می‌رسیم که دعا که عنصری زبانی است، با وجود داشتن ماهیت فرهنگی کارکردی تمدن ساز دارد، و توجه به ادعیه شیعه و استفاده از آن در طهارت و رشد و تعالی فرد و جامعه تاثیر فراوان داشته و دوری از آن موجب از دست دادن زمینه ایمنی و سلامت و سعادت فرد و جامعه خواهد شد.

یکی از دغدغه‌های اساسی جامعه اسلامی، مسأله زن و نگاه قرآن به جنس زن است. مقام زن، در اسلام و قرآن، مقامی منحصر به فرد است که مشابهی در هیچ یک از دیگر ادیان ندارد. قرآن نیز به عنوان کامل‌ترین و عالی مضامین‌ترین کتاب تربیتی، وظایف و حقوقی را برای زنان مطرح می‌کند که باید به صورت الگویی مدون در اختیار زنان قرار بگیرد؛ اما حرکت در مسیر الگوی مطلوب و رسیدن به مقصد نهایی، بدون استفاده از کلام بزرگان دین، امری غیرممکن و خطاپذیر می‌باشد. لذا در این پروژه سعی شده است که الگویی رفتاری و عملی از قرآن با بهره‌گیری از چشمه فیض و راهبری‌های داهیانه ولی امر مسلمین، حضرت آیه الله خامنه‌ای زندگی مطابق با ارزش‌های اسلامی، برای جامعه زنان تنظیم و در قالب سه بخش: الگوهای رفتاری در خانواده، در اجتماع و الگوهای اقتصادی ارائه گردد و در انتها به این نتیجه رسیدیم که قرآن برای زنان در زمینه‌های اصلی و اساسی زندگی الگوهایی بی نقص و سازنده و عاری از خطا ترسیم نموده است که در هر زمان و مکان قابل ارائه و اجرا است. روش تحقیق و تحلیل داده‌ها در این پروژه بر اساس تفاسیر مطرح معاصر و بالأخص تفسیر المیزان و تفسیر نمونه و بیان مقام معظم رهبری است و جامعه آماری فقط آیاتی است که مربوط به زنان و زنان الگو و یا آیاتی است که بتوان از آن‌ها الگویی برای جامعه زنان استخراج کرد.

اسلام به عنوان یگانه دین حقه الهی در این عصر، برای هدایت بشر و سعادت ابدی او احکام کاملی برای تمام شئون زندگی بشر دارد، و انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش تا امروز در مسیر رشد و تعالی خویش به سمت هدف بزرگ ایجاد تمدن اسلامی، با این باور شکل گرفت که اسلام، بدون التقاط با تفکرات مادی شرق و غرب، به تنهایی پاسخگوی تمام نیازهای زندگی بشری خواهد بود. بی شک یکی از مهم ترین این نیاز ها حل مسئله معیشت و اقتصاد اسلامی است و یکی از مهم‌ترین مباحث اقتصادی اسلام مسئله ربا و ربا زدایی از جامعه اسلامی می باشد.در این راستا یکی از چالشی ترین ماموریت های انقلاب اسلامی ربا زدایی از نهادهای لیبرالی مانند بانک بود. برای نیل به این هدف متفکرین برجسته اسلامی از جمله شهید بزرگوار آیت الله سید محمد باقر صدر بر این باور بودند که می توان با حفظ این نهادها و بهره مندی از منافع آنان، آنها را به کمک عقود اسلامی ربا زدایی کرد.این پژوهش با روش کتابخانه ای و رویکرد مطالعات تطبیقی ضمن بازشناسی مفهوم ربا در نظرگاه قرآنی شهید صدر و علامه جوادی آملی به این نتیجه رسید که ربا زدایی از نهادهای ربا محور لیبرالی از جمله بانک، به دلیل نارسایی های نظری نشدنی است. بنابراین، انقلاب اسلامی برای ایجاد تمدن اسلامی ناگزیر از نهادسازی اسلامی و جایگزینی نهادهای اسلامی با نهادهای لیبرالیسم است.