جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صنعت التفات، از صنعت‌های ادبی مورد بحث در علوم بلاغت؛ در متون ادبی همه‌ی زبان‌ها و مقوله‌ی انتقال، کاربرد فراوانی دارد. از آنجا که قرآن کریم در اوج فصاحت و بلاغت است و برجسته‌ترین متن ادبی زبان عربی به شمار می‌رود و بسیاری از قواعدی که امروز در زبان عربی وجود دارد، برگرفته از آیات این کتاب الهی است، از این صنعت در این کتاب آسمانی، فراوان استفاده شده و در کتب مختلف ادبی و بلاغی از آیات بسیار برای بیان این صنعت به عنوان مثال آمده است. صنعتی که با یادگیری آن به فهم عمیق‌تر اعجاز بلاغی قرآن و ساختار کلامش و درک صحیح آیات الهی دست می‌یابیم و در زبان عربی بیش از سایر زبان‌ها، بروز و ظهور دارد و در پویایی سخن، تأثیر به سزایی دارد و چه بسا غفلت از آن، ما را از درک حقیقت کلام خداوند باز دارد.از آنجایی که ادب‌پژوهان زبان عربی درباره‌ی این صنعت اتفاق نظر ندارند و هر کدام به گونه‌ای این صنعت را تعریف و برای آن شاهد مثال‌های متفاوتی می‌آورند، در این پژوهش ابتدا مبانی مختلف تعریف و کاربرد التفات را مشخص کرده و سپس با استفاده از آن، به بررسی تطبیقی صنعت التفات در دو تفسیر مهم تسنیم، نوشته جوادی آملی و المنار از تفاسیر اهل سنت، نوشته محمد عبده و رشید رضا می‌پردازیم. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده‌ها مقایسه‌ای است. جامعه تحقیق، متنی شامل آیات قرآن (13 جزء ابتدایی) و تفسیر تسنیم و المنار در این محدوده می‌باشد که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. از جهت توجه به صنعت التفات هر دو مفسر پیرو مکتب سکاکی می‌باشند و به انواع التفات در صیغه، مخاطب، تعداد، زمان، ضمیر به اسم ظاهر و اسم ظاهر به ضمیر اشاره نموده‌اند. از نظر کمی در تفسیر تسنیم تا آیه 52 سوره یوسف به 46 مورد التفات در آیات اشاره شده که در تفسیر المنار این تعداد 42 مورد است. در هر دو تفسیر اغراضی چون: تحقیر، تعظیم، عدم شایستگی یا شایستگی مخاطب، تکریم، تبیین، تذکر، تهدید، تعیین و... برای استفاده از این صنعت برشمرده شده است که در غرض بعضی آیات اتفاق نظر و در بعضی آیات بیان متفاوتی دارند و دقت نظر تفسیر تسنیم کاملاً مشهود است و در فهم تفسیری مفسر نمود بارزی دارد.

قرائت قرآن از مسائل پرچالش و پردامنه علوم قرآن است که ‌اندیشمندان مسلمان در طول تاریخ رویکردهای مختلفی در قبال آن داشته‌اند. از جمله آیاتی که بحث‌های فراوانی دربارۀ قرائت آن صورت گرفته آیۀ 137 سورۀ انعام است. شش تن از قراء هفت‌گانه، آیه را به‌شکل واحدی قرائت کرده و تنها ابن‌‌عامر قرائت متفاوتی از آن ارائه داده است؛ قرائت وی از این آیه مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان ابن‌‌عامر به چهار دلیلِ «اجتهادی‌بودن قرائت او»، «قبیح‌بودن فاصلۀ بین مضاف و مضاف‌الیه»، «سیاق» و «گواهی تاریخ» قرائت او از این آیه را جایز نمی‌دانند. اما موافقان با استناد به دلایلی چون «تواتر قرائات سبع»، «قبیح‌نبودن فاصلۀ بین مضاف و مضاف‌الیه»، «ظاهربودن اعراب» و «اسناد فعل بر اساس مجاز عقلی» از صحت قرائت وی دفاع می‌کنند. پژوهش حاضر با بررسی هر یک از دلایل موافقین و مخالفین به روش توصیفی- تحلیلی قوت قرائت مشهور و ضعف قرائت ابن‌‌عامر را نمایانده است

این پژوهش با هدف بررسی قرآن و آداب تلاوت آن در سه فصل با این موضوعات به نگارش درآمده است: فصل اول، شناخت قرآن چیست و نقش آن چگونه است: شناخت قرآن، انواع شناخت قرآن، شرایط آشنایی با قرآن، نام های قرآن؛ فصل دوم، چرا قرآن می خوانیم: تلاوت قرآن فرمان الهی و مورد تأکید پیامبر(ص) و ائمه(ع)، رهایی از ظلمت به سوی نور، قرآن متضمن کلیات برنامه زندگی بشر، شفابخش برای مؤمنین؛ فصل سوم، چگونه قرآن را تلاوت کنیم: واژه ترتیل، آداب ظاهری تلاوت قرآن، آداب باطنی تلاوت، حضور قلب و حزن و رقت، تفهیم، تخصیص، ترقی، تبری.