جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونه‌ای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید می‌آورد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخ‌های سه‌گانه در برابر شبهاتی است که از جانب علم غیب امام(ع) بر عصمت ایشان وارد می‌نماید. لذا بایستی ابتدا اقسام شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت ایشان را مطرح نمود تا به دنبال آن پاسخ‌هایی متناسب با نوع شبهه مطرح نمود. از جمله نتایج تحقیق آن‌که: 1- اموری که منجر به طرح شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت وی می‌گردد عبارتند از: عرفی نمودن کیفیت تصمیم‌گیری امام(ع)، القاء در تهلکه بودن برخی افعال امام(ع)، یکسان‌انگاری اقسام علوم امام(ع)؛ 2- تبعیت اراده امام(ع) از اراده الهی پاسخ‌گوی تمام شبهاتی است که عصمت امام(ع) را مورد خدشه قرار می‌دهد. 3- حرکت امام حسین(ع) به کربلا علیرغم علم به شهادت خود، قابل تطبیق بر عنوان القاء در تهلکه نیست بلکه عناوینی همچون جهاد فی سبیل الله و امربه‌معروف و نهی از منکر بر آن قابل صدق است. 4- تمایز میان علوم تکلیف‌آور و غیرتکلیف‌آور امام(ع) نیز یکی دیگر از طرق اثبات عصمت امام(ع) در موارد علم به نحوه شهادت خود است.

عصمت حضرت آدم(ع) یکی از موضوعات چالشی در علوم تفسیر و کلام است به گونه‌ای که ظاهر آیات و روایات برای برخی موجب این تصور گردیده که حضرت آدم(ع) در زمان بی‌توجهی به نهی از شجره، معصیت کرده و از عصمت برخوردار نبوده است. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات همراه با مقارنه آراء، در پی اثبات عصمت حضرت آدم(ع) از طریق روش تفسیر قرآن به قرآن است. بر این اساس، ابتدا آیات عام دال بر عصمت حضرت آدم(ع) بیان می­شود و آنگاه، ادله ارشادی بودن نهی از شجره که منافاتی با عصمت ندارد، بر مبنای روش تفسیر آیه به آیه تحلیل می‌گردد. در گام نهایی، واژگان موهم عدم عصمت حضرت آدم(ع) نیز، بر مبنای روش تفسیری گفته­شده تحلیل می­شوند. از جمله نتایج تحقیق اینکه اولاً، آیات ﴿لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ﴾ و ﴿فَیَنْسَخُ اللَّهُ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ﴾ به طور عام، دال بر عصمت حضرت آدم(ع) هستند، ثانیاً، از میان دلایل ارشادی­ بودن نهی از شجره، تنها یک دلیل بر ارشادی بودن نهی دلالت ندارد و مابقی ادله، دلالتشان تام است و ثالثاً، بر اساس روش تفسیر قرآن به قرآن، هیچ­یک از واژگان «ظلم»، «عصیان»، «غوایت»، «توبه» و «خسارت» منافاتی با عصمت حضرت آدم(ع) ندارد.

فیلسوفان اصل وجود تغییر حرکت و زمان را در خارج پذیرفته‌ و تلاش کرده‌اند تحلیل مقبولی از آن ارائه دهند. یکی از سؤالات اساسی در باب تغییر، حرکت و زمان آن است که آیا اتصال و پیوستگی که در خارج مشاهده می‌شود وصف امور واقع یا ادراکات انسان است؟ در تحقیق پیشرو به این امر پرداخته می‌شود که اتصال تنها وصف خارج نیست بلکه ادراکات نیز نقشی بسزا دارد و بر این اساس نظریات فلاسفه چه مثبتان تغییر و چه منکران آن به چالش کشیده می‌شود. آنچه در باب تغییرات عالم یقینی و بدیهی است اینکه ادراکاتی پیوسته دریافت می‌گردد اما اینکه این اتصال وصف خارج از ذهن نیز باشد بدیهی نیست و نیاز به اثبات دارد. چنانکه در بحث زمان نیز آنچه بدیهی است، احساس تدریجی است که ادراک می‌شود و برای افراد زمان می‌سازد اما اینکه سیلان و تدریج وصف خارج از ذهن نیز باشد نیاز به اثبات دارد. چنین تفسیری از تغییر، حرکت و زمان در تبیین مسائل کلامی و فلسفی همچون وجود زمان در عوالم مافوق ماده همچون عالم مثال و عالم عقول، قبض و بسط زمان و تحلیل ادله نقلی در باب نحوه زمان در عوالم دیگر و همچنین نسبیت زمان نقشی راهگشا دارد.