جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اضلاع مهم معرفتی علوم، مبحث روش‌شناسی است. روش‌شناسی صحیح می‌تواند پژوهشگران را به کشف حقایق علوم نزدیک کند این مهم در همه دانش‌ها ضروری است، اما در علوم معرفتی که متضمن هدایت‌بخشی در چگونگی حیات انسان است، نظیر علم تفسیر ضروری‌تر می‌نماید. ازهمین‌رو معرفی و نقد آثار علمی در ارزشیابی و تبیین واقعیت‌ها و برطرف کردن کاستی‌ها در حوزه پژوهش نقش بسزائی دارد. یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور و در دوره معاصر که شایسته است آثار قرآنی ایشان مورد مداقه و بحث و بررسی قرار گیرد، استاد علی صفائی حائری است. مهم‌ترین هدف این رساله بررسی و تحلیل، ارزیابی و سنجش مبانی و روش‌های تفسیری ایشان جهت راهیابی به شیوه صحیح تفسیر قرآن و الگوسازی برای پژوهشگران قرآنی بوده است؛ همچنین اثبات استقامت و برتری دیدگاه‌های اصیل تفسیری در برابر نظراتی که امروزه در میان برخی دگراندیشان در مجامع علمی مطرح می باشد. سؤال اصلی این رساله چیستی و چگونگی مبانی و روش‌های برداشت از قرآن از دیدگاه نویسنده مورد نظر بود. اینکه ایشان با چه هدف و رویکردی به این کتاب الهی نگریسته، قضاوت‌های کلی و پیشینی و روش برداشت وی از قرآن چه بود و چه وجه تمایزی با دیگر مفسران داشت، مورد بررسی قرار گرفت. این نوشتار در قسمت مبانی چهار محور مهم را مورد بررسی قرار دارد: نخست به‌دست آوردن نظریه‌های اولیه در مورد شناخت‌هایی که یک مفسر باید دارا باشد؛ دوم پیش‌فرض‌های مرتبط با هویت قرآن؛ سوم شناخت باورها و دیدگاه های مرتبط با چگونگی فهم قرآن و چهارم بررسی منابع تفسیری. در قسمت روش‌های برداشت از قرآن دو حوزه مورد بررسی قرار گرفت: یکی شناخت شیوه‌های دستیابی به مهارت‌های لازم برای فهم معنا و مدلول مفردات و گزاره‌های متنی و دوم آگاهی از معارت‌های لازم در جهت فهم مقاصد و هدایت کلی قرآن کریم. درنهایت در بخش آخر به ارزیابی و نقد فرآورده تفسیری ایشان در حوزه مبانی و روش‌ها و برداشت‌های تفسیری پرداخته شد. در پژوهش حاضر سعی شده است تا ضمن استخراج، تبیین و تحلیل و ارائه نظام‌مند روش‌شناسی فهم قرآن در تفسیر استاد صفائی حائری، دفاعی مستدل و منطقی از آن صورت بگیرد. بدیهی است این امر خطیر راه را برای نگاه تطبیقی و انتقادی به آرای ایشان هموارتر می‌سازد. یکی از نتایج مهم این رساله، الگوسازی تعامل بین مخاطب قرآنی و استاد مفسر در ساحت تلاوت آیات، ارجاع متشابهات به محکمات و زمینه‌سازی تدبر در آیات قرآن است. از دیگر نتایج این رساله نمایان‌سازی منسجم و نظام‌مند مزیت‌های تفسیرنویسی نویسنده مورد بحث، ازجمله استفاده از روش تقسیر قرآن به قرآن، توجه به دو جنبه عقلانیت و احساس، نوآوری و نثر ادبی جذاب، اقناع مخاطب، دقت در طرح سؤال، تنظیم سؤال و تحلیل سؤال پیرامون آیات قرآنی، امعان نظر به نیازهای مخاطب و مخاطب‌شناسی، جوابگوئی به شبهات روز، عصری بودن برداشت‌ها و تطبیق بر انسان معاصر، توجه ویژه به رویکرد هدایتی قرآن، تمرکز و ابتناء بر کتاب و سنت و حاکمیت روح روایات در تبیین و تنظیم تفسیر نویسی مؤلف مورد نظر می‌باشد.

وقوع ظلم در جوامع و بالاخص در جامعه اسلامی از جمله اتفاقات ناگواری است که باید با یافتن راه‌حلی قطعی، الهی و صحیح مرتفع گردد در این بین وظیفه انسانی که مورد ظلم و ستم قرار گرفته، وظیفه‌ای خاص و ویژه است چرا که در اثر عملکرد او، حقوق ضایع شده‌اش احقاق شده و سایر مردم متوجه آن ظلم گشته و از آن برحذر می‌گردند. بررسی وظیفه مظلوم از دیدگاه اهل‌بیت : با مراجعه به روایات رسیده از آنان، عملکرد صحیح مظلوم برای رهایی از ظلم ظالمان را نشان می‌دهد. اهمیت این موضوع از آن نظر است که مظلوم روش صحیح برخورد با ظالم برای احقاق حقوق خود از منظر اهل‌بیت : که اولیای الهی بوده و مبلغ راستین تعالیم حقه اسلام ناب هستند را خواهد شناخت. برای این منظور با مراجعه به منابع تاریخی، روایی، تفسیری و... و بررسی عملکرد اهل بیت : در مواطن گوناگون به دنبال فهم عملکرد صحیح مظلوم در برابر ظالم بر پایه تعالیم رسیده از اهل بیت : بودیم. آنچه از بررسی این موضوع حاصل شد آن است که علاوه بر وظیفه حکومت و آحاد افراد جامعه در نصرت و یاری مظلوم و مقابله با ظلم و ظالم، شخص مظلوم نیز موظف است تا با تهذیب نفس، توجه به معاد، امر به معروف و نهی از منکر و مبارزه، استقامت در برابر ظلم و در نهایت با توکل بر خدا و صبر در موارد خاص به عنوان وظایف فردی به مواجهه با ظلم بپردازد همچنین او در قالب وظیفه اجتماعی موظف است تا با جهاد با ظالمان، جلب حمایت جامعه، موضع‌گیری مناسب در برابر ظالم و بصیرت‌افزایی در برابر ظلم و ظالم ایستادگی کرده تا ریشه ظلم و ستم را از جامعه بخشکاند.

موضوع این تحقیق، انتظار فرج از دیدگاه قرآن و حدیث می باشد. بر اساس این موضوع سوال اصلی این پژوهش از این قرار است: دیدگاه قرآن و حدیث در رابطه با انتظار فرج چیست؟ سوالهای فرعی این تحقیق نیز بدین قرار است: 1. مراد از انتظار فرج چیست؟ 2. انتظار مزموم چیست و ممدوح کدام است؟ 3. زمینه های ایجاد انتظار فرج چیست؟ 4. آثار و فواید انتظار فرج چیست؟ 5. آیا قرآن و حدیث به پاداش متظران اشاره ای دارند؟ فرضیه های این تحقیق و پژوهش عبارتند از: 1. قرآن و حدیث در رابطه با انتظار فرج تاکید فراوان دارد. 2. انتظار فرج در زمان غیبت همانند جهاد در عصر ظهور است. 3. پاداش بر حسب عقل، فهم، معرفت و صبر است. این تحقیق مبنی بر شش فصل بشرح ذیل می باشد. 1. کلیات موضوع تحقیق، سوال اصلی، سوالهای فرعی پژوهش، فرضیه تحقیق، بیان اهداف، ضرورت تحقیق، بیان مسئله، پیشینه و مفهوم شناسی با تبیین واژه ها است. 2. حقیقت انتظار و اقسام آن از جمله ویرانگر و سازنده و شاخصه های هر دو مورد بررسی و تحلیل و تبیین قرار گرفته و در ضمن، انتظار عام و خاص با توجه به احادیث نقد و بررسی شده است. 3. در رابطه با ابعاد انتظار فرج است. در این فصل انتظار به دو بعد اعتقادی و فرهنگی، اجتماعی تقسیم شد، در بعد اعتقادی بعد عملی و فکری با توجه به اصول دین، تقوی و تدین تبیین گردید. 4. در رابطه با آداب انتظار است که بعضی از آداب مهم و ضروری بیان شد از جمله شناخت و توجه به منتظر، تجدید عهد و دعا و توسل را می توان بطور خلاصه ذکر کرد. 5. آثار انتظار به دو بخش عمده فردی و اجتماعی تقسیم می شود که هریک از آثار فردی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 6. پاداش متظران، ابتدا پنج تا از احادیث در رابطه با این موضوع تحلیل و سپس نتیجه ای که با بررسی آنها بدست می آید بیان گشت و سعی بر این بوده که چرائیت این همه پاداش ذکر شود.

موضوع این تحقیق، انتظار فرج از دیدگاه قرآن و حدیث می‌باشد. بر اساس این موضوع سوال اصلی این پژوهش از این قرار است: دیدگاه قرآن و حدیث در رابطه با انتظار فرج چیست؟ سوالهای فرعی این تحقیق نیز بدین قرار است: 1.‌ مراد از انتظار فرج چیست؟ 2.‌ انتظار مزموم چیست و ممدوح کدام است؟ 3.‌ زمینه‌های ایجاد انتظار فرج چیست؟ 4. آثار و فواید انتظار فرج چیست؟ 5. آیا قرآن و حدیث به پاداش منتظران اشاره‌ای دارند؟ فرضیه‌های این تحقیق و پژوهش عبارتند از: 1.‌ قرآن و حدیث در رابطه با انتظار فرج تاکید فراوان دارد. 2.‌ انتظار فرج در زمان غیبت همانند جهاد در عصر ظهور است. 3. پاداش بر حسب عقل، فهم، معرفت و صبر است. این تحقیق مبنی برشش فصل بشرح ذیل می‌باشد. 1.‌ کلیات موضوع تحقیق، سوال اصلی، سوالهای فرعی پژوهش، فرضیه تحقیق، بیان اهداف، ضرورت تحقیق، بیان مسیله، پیشینه و مفهوم شناسی یا تبیین واژه‌ها است. 2. حقیقت انتظار و اقسام آن از جمله ویرانگر وسازنده، و شاخصه‌های هر دو مورد بررسی و تحلیل و تبیین قرار گرفته و در ضمن، انتظار عام و خاص با توجه به احادیث نقد و بررسی شده است. 3. در رابطه با ابعاد انتظار فرج است. در این فصل انتظار به دو بعد اعتقادی و فرهنگی، اجتماعی تقسیم شد، در بعد اعتقادی بعد عملی و فکری با توجه به اصول دین، تقوی و تدیّن تبیین گردید. 4. در رابطه با آداب انتظار است که بعضی از آداب مهم و ضروری بیان شد از جمله شناخت و توجه به منتظر، تجدید عهد و دعا و توسل را می‌توان بطور خلاصه ذکر کرد. 5. آثار انتظار به دو بخش عمده فردی و اجتماعی تقسیم می‌شود که هر یک از آثار فردی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 6. پاداش منتظران، ابتداءً پنج تا از احادیث در رابطه با این موضوع تحلیل و سپس نتیجه‌ای که با بررسی آنها بدست می‌آید بیان گشت و سعی بر این بوده که چراییت این همه پاداش ذکر شود.