جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فناوری نرم رابطه تنگاتنگی با سازمان‌ دارد. نسبت مداخلات مدیریتی و پیدایش سازمان نسبت تضایفی است. مدیریت و سازمان نوعی فناوری نرم تلقی می گردند. از طرفی دیگر، ادراکات اعتباری فرض‌هایی هستند که ذهن به منظور رفع احتیاجات حیاتی، آنها را ساخته و جنبه اعتباری دارند. جامعه پیچیده امروز نیازمند اعتباریات بیشتری می‌باشد. باور به مساوقت فناوری نرم و اعتباریات، ارشاد به موضوع مهمی در تبیین مدیریت اسلامی است. انحصار در کاربردی بودن این دو مفهوم مساوق هم و عطف و سنجش کاربردها به اهداف تاثیر پذیر از جهان های ارزشی راه کم هزینه تری برای تبیین مدیریت اسلامی می باشد. از آنجا که موضوع مورد مطالعه، فلسفی است. لازمه چنین موضوعی استفاده از روش منطقی-برهانی است. با بیان ویژگی‌ها و مصادیق مشترک دو مفهوم اعتباری و فناوری، به نظر می‌رسد می‌توان به تطابق و تساوق آن دو حکم نمود و از آن پس به لوازم و فروعات آن پرداخت.

هدف پژوهش پیش‌رو شناسایی ابعاد مدیریت استراتژیک در نامه 53 با رویکرد استراتژیک و مقایسه این الگوی اسلامی با الگوهای موجود و ارائه یک الگو در سطح حاکمیت است. روش جمع آوری داده‌ها از روش تحلیل محتوا است. در نهایت برای اعتبار روایی کدها و مضامین استخراج شده به تایید 10 تن از آشنایان به نهج‌البلاغه رسید، که در مجموع 273 شاخص و 57 مؤلفه و 14 مقوله بدست آمد که به تایید خبرگان رسید و محورهای مدل شامل 3 محور تدوین، اجرا و ارزیابی بدست آمد. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، این نامه علاوه بر تمامی ابعاد مطرح شده در الگوهای موجود ، به ابعادی توجه نموده که در دیگر مدل‌ها مورد غفلت واقع شده است: در بعد تدوین استراتژی به اصول اخلاقی، فرهنگی و بومی‌سازی و در بعد اجرا و تخصیص منابع و مدیریت زمان، به شاخصه‌های معنوی و برنامه‌ریزی در سطح فردی توجه دارد؛ و از حیث ساختار فرماندهی، خداوند به عنوان مبدا فرماندهی در نظر گرفته می‌شود؛ اما در مدل‌های موجود، مبدا فرماندهی، انسان معرفی می‌شود. همچنین به مسائل روانی و اخلاقی در عزل و نصب‌ها و در بعد ارزیابی به ملاقات حضوری با مردم و عدم کنترل بیش از حد زیردستان تاکید دارد. درآخر با استفاده از نامه 53 به یک الگوی مدیریت استراتژیک اسلامی که تفکر و برنامه­ریزی را توامان در خود دارد و با فرهنگ بومی و اسلامی ما از تناسب بالاتری نسبت به مدل‌های موجود برخوردار است دست می یابیم.

هدف این مقاله بررسی و تبیین جایگاه دانش فلسفه در دانش سازمان و مدیریت با تأکید بر هستی‎شناسی سازمان از نگاه فلسفه اسلامی است. مسائل فلسفی یکی از مبانی در تأثیرگذاری بر دانش سازمان و مدیریت تلقی می‎شود. معرفت‎شناسی، هستی‎شناسی و انسان‎شناسی از جمله مسائل مهم در فلسفه است که نقش تعیین‎کننده‎ای در روش، محتوا و جهت‎گیری مسائل مدیریت و سازمان دارد. با اعتراف به این نقش، فلسفه اسلامی، به‎عنوان بدیل دیگر فلسفه‎ها، در تلقی خود از مسائل این حوزه، می‎تواند تأثیر بالقوه‎ای را در دانش مدیریت و سازمان داشته باشد. برای پاسخ به چگونگی این تأثیرگذاری، با رویکرد اکتشافی و به روش عقلی، به دلالت‎های التزامی نظرات فیلسوفان مسلمان با رجوع به منابع آنان (با تأکید بر نظریه اعتباریات علامه طباطبایی)، بر هستی‎شناسی سازمان و دانش مدیریت مرتبط با آن پرداخته شده است.

دستیابی به معنویت سازمانی نیازمند انگیزۀ معنوی در کارکنان است. مدیران، برای ایجاد انگیزش معنوی در کارکنان، ناگزیرند به گرایش‌های درونی آنان توجه کنند؛ چراکه ارزش‌های معنوی با گرایش‌های انسان عجین است. هدف نخست این جستار، تدوین بخشی از راهبردهای قرآن در ایجاد انگیزش معنوی است که از گرایش انسان به لذت‌جویی و رنج‌گریزی حاصل می‌شود. نیز هدف دوم یافتن روش‌های مطلوب قرآنی برای عملیاتی کردن این راهبردها در حد امکان است. در پژوهۀ پیش‌ رو که از روش تفسیر موضوعی استنطاقی استفاده می‌گردد، به منظور استنتاج هر راهبرد و روش‌های اجرای آن، از الگوی منطقی«ویلیام فرانکنا» بهره‌گیری می‌شود. در این الگو از دو نوع گزارۀ هنجارین و واقع‌گرا در یک فرایندِ استنتاج منطقی استفاده می‌گردد. دستاورد کاربست الگوی روشی مذکور بر مبنای گرایش به لذت‌، استخراج راهبردهای تبیین لذت‌بخشی معنویات، برجسته‌سازی لذت‌های اخروی، رعایت اصل لذت‌بخشی در انتقال مفاهیم معنوی و ارتقای ذائقۀ لذت‌خواهی در کارکنان؛ و بر مبنای رنج‌گریزی، استخراج راهبردهای انذار و تسهیل امور معنوی است.

فرهنگ سازمانی از مهم‌ترین عناصر سازمانی است که بُعد معنایی را شکل می‌دهد. رفتار انسانی در سازمان در پرتو چنین عنصری تفسیر و شناخته می‌گردد، فرهنگ سازمانی، خود تحت پارادایم‌های روش‌شناختی متعددی تجزیه و تحلیل گردیده است، از پارادایم کارکردی ـ ساختی گرفته تا پدیدار‌شناسی و هرمنوتیکی که به دنبال فهم معنایی و تاریخی از آن است. این مقاله سعی کرده تا در ابتدا تأثیر روش‌شناسی هرمنوتیک را در دانش سازمانی نشان دهد، آنگاه با نگاه تاریخی به موضوع فرهنگ سازمانی از دریچه روش‌های مذکور و با تأکید بر روش‌های معنا‌کاوانه و تفسیری به تجزیه و تحلیل آن بپردازد.

مفاهیمى که در خارج ما بازائى ندارد و ذهن به منظور رفع احتیاجات حیاتی، آنها را ساخته است ادراکات اعتباری نامیده می‌شوند؛ در برابر ادراکات حقیقی که انکشافات و انعکاسات ذهنی واقع و نفس الامر هستند. از سوی دیگر فناوری نرم، فناوری ذهنی است که در اندیشه، اعتقادات، ارزش‌ها و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان ریشه دارد و مولفه‌های تشکیل دهنده آن، عوامل انسانی غیر قابل مشاهده هستند. این مفهوم در برابر فناوری سخت قرار دارد که امری خارجی است و عوامل فیزیکی مولفه‌های آن را شکل می‌دهند. با توجه به ویژگی‌های مشابه بسیار و مصادیق مشترک فراوانی که میان این دو مفهوم وجود دارد می‌توان احکام مربوط به هریک را به مصادیق دیگری تسری داد.

معنا کاوى رفتار کارکنان، مجموعه اى از مطالعات رفتار سازمانى است که فراتر از روش شناسى تحصّل گرایى که بین شناسنده و مورد شناسایى تفکیک قایل بود، دعوت به هم دلى با کارکنان در فهم بهترى از رفتارهاى آنان مى کند. اکنون با مدد دست آوردهاى هرمنوتیک روشى مى توان به لایه هاى زیرین ترى از سطح ظاهرى رفتارها رفت و با درک بسترهاى فرهنگى و ارزشى آن رفتارها، تفسیرى نزدیک تر به متن ارائه داد. فهم معناى رفتار کارکنان مسلمان تنها از طریق درک مستمر بستر فرهنگى بروز آن رفتارها امکان پذیر است و پیشوایان دینى، خصوصاً امام على(علیه السلام)، نقش اساسى و مهمى را در شکل گیرى آن فرهنگ ایفا کرده اند. این مقاله تأملى روش شناختى در درک معناى رفتار کارکنان مسلمان دارد.

با بررسى اجمالى معرفت شناسى علوم تجربى بالعموم و علم مدیریت به طور خاص، در این مقاله، جایگاه این علوم در بین معارف بشرى بازشناسى شده و سپس به تبیین معرفت شناسى مدیریت اسلامى به عنوان پیش فرض مهم براى ورود به دانش مدیریت اسلامى پرداخته و آبشخورهاى معرفتى اى را که این دانش از آن تغذیه مى نماید، شناسانده شد، تا هم توجیهى معقول براى چنین دانشى فراهم آید و هم مبادى و لوازم منطقى براى ورود به این دانش شناسایى گردد. این مقاله توانسته است بر این نکته تأکید کند که علم مدیریت همچون تمامى شاخه هاى علوم انسانى متأثر از مبادى و مبانى خاص معرفتى است و تحت تأثیر آن مبانى، روش و منابع نیز معین مى گردد. در حال حاضر منبع و روش هردو محکوم نوعى معرفت شناسى حس گرایانه شده است که باعث گردیده از دیگر روش ها و منابع معرفتى آگاهانه عدول نماید. آنچه معرفت شناسى دینى در اختیار مى گذارد، علاوه بر تأیید برخى کاربرد روش ها و منابع معرفتى دیگر، با شکستن نگرش انحصارگرایانه آنها، روش ها و منابع دیگرى را فراروى امر پژوهش قرار مى دهد. استفاده از منابع وحى، بدیل دیگرى است که معرفت شناسى دینى ارائه مى دهد و مدیریت اسلامى با تأثیرپذیرى از این نوع معرفت شناسى، بسطى دیگر در موضوعات و روش هاى خود پیدا مى کند. مقاله حاضر رویکرد معرفت شناسانه را بازبینى کرده، تأثیر آن را در حوزه هاى متنوع مدیریتى بیان مى کند.

این رساله با بررسی اجمالی از معرفت شناسی علوم تجربی بالعموم و علم مدیریت بالخصوص درصدد است تا جایگاه این علوم را در بین معارف بشری بازشناسی نماید و آنگاه با تبیین معرفت شناسی مدیریت اسلامی به عنوان پیشفرض مهم برای ورود به دانش مدیریت اسلامی ، علاوه بر معرفی جایگاه آن در بین دیگر معارف بشری ، آبشخورهای معرفتی را که این دانش از آن تغذیه می نماید بشناساند تا هم توجیهی معقول برای چنین دانشی فراهم آید و هم مبادی و لوازم منطقی برای تهیه و ورود به این دانش شناسایی گردد.

جایگاه انسان در علوم انسانی به گونه ای است که سبب شده همگرایی آن با علوم طبیعی در عینیت معرفت شناسی و وحدت روش شناختی به چالشی اساسی تبدیل شود. مطالعات فلسفی توانسته اند این چالش و مرز میان علوم انسانی و علوم طبیعی را از طریق طرح پرسش های معرفت شناسی، هستی شناسی، روش شناسی و انسان شناسی در پیش روی علوم انسانی برجسته سازند. سازمان و انسانِ سازمانی نیز که موضوع مطالعات دانش مدیریت است در مواجهه با پرسش های انسان شناسی فلسفی قرار گرفته است. دستگاه فلسفه اسلامی نیز با حفظ مبانی متافیزیکی خود، انسان را در مرکز مطالعات فلسفی قرار داده است. ازمیان آن مطالعات، حکمت متعالیه به عنوان آخرین دستاورد فلسفی در فرهنگ اسلامی به گونه ای خاص و متفاوت با دیگر مطالعات فلسفه اسلامی به این موضوع پرداخته است. در این مقاله سعی می شود افزون بر طرح اصول کلیدی انسان شناختی حکمت متعالیه، تأثیرهای بالقوه آن بر دانش مدیریت و سازمان تحت عنوان انسان سازمانی مورد بررسی قرار گیرد؛ اما پیش از آن، مروری اجمالی بر طرح برخی اندیشه های نظری در زمینه انسان سازمانی که باعث چرخش های اساسی و متفاوتی در نظریه های سازمان و مدیریت شده است صورت می گیرد.