جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گفتگوگری باختین نظریه ای است که به تفاوت ها احترام گذاشته و گفتگو را ارج می نهد. رشته های مختلف علوم انسانی همواره از این نظریه بهره جسته اند. با وجود این تنها مطالعات اندکی در زمینه تجزیه و تحلیل نقادانه کلام به نظریه گفتگوگری پرداخته اند. پنداشت تحقیق حاضر بر آن است که احترام به حقوق دیگران از طریق فراهم آوردن شرایط یکسان برای بیان نظریات مختلف یکی از مهمترین مشترکات تحلیل انتقادی گفتمان و گفتگوگری می باشد. بنابراین تحقیق حاضر به تحلیل دو نمونه از مهمترین سخنرانی های سیاسی تاریخ، "رای یا گلوله" توسط ملکلم ایکس و" رویایی دارم" توسط مارتین لوتر کینگ، با استفاده از دو مفهوم کلیدی خود و دیگری و تعدادی از مفاهیم مهم دیگر مانند عبارت، چند صدایی، چند کاربردی، زمان و مکان ، نیروی های مرکز گریزو مرکز گرا، و ساختار پرداخته است. نتایج این تحلیل نشان داد که دو سخنرانی انتخاب شده، به عنوان دو عبارت، محل منازعه ی بین نیروی های مرکز گریزو مرکز گرا بوده اند که در آن ها ساختار ارتباطی خود-دیگری در "رای یا گلوله" بیشتر به صورت برتری یک دیدگاه بوده، در حالیکه این ساختار در" رویایی دارم" نمونه های فراوانی از چند صدایی و مصالحه نظریات را به نمایش گذاشت. بنابراین" رای یا گلوله" به عنوان نمونه ای از تک گویی و" رویایی دارم" نمونه ای از گفتگوگری معرفی شدند. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل متنی این دو نمونه ی تک گویی و گفتگو گری نتایج متفاوتی را آشکار ساختند که می توان به ترتیب خطاب صریح یا ضمنی قطب مخالف، بکارگیری واژگانی با معنی ضمنی منفی یا مثبت، و وجود یا عدم وجود لهجه آمریکایی آفریقایی را به عنوان مثال نام برد. تشخیص تک گویی و گفتگو گری و ویژگی های متنی آن ها می تواند منتقدین کلام و گفتمان را در درک عمیق تر متون یاری رسانند.کلمات کلیدی: گفتگوگری، تحلیل انتقادی گفتمان ،" رای یا گلوله"، " رویایی دارم"

یکی از نگرشهای کلاسیک و متداول به ادبیات «هنر» شمردن آن است. معنای چنین نگرشی این است که اثر ادبی تمامی خصوصیات اثر هنری را داراست. از این دیدگاه همچنان که اثر هنری اثری یکه و منحصر به فرد و تکرار ناپذیر است اثر ادبی نیز چنین خصوصیاتی دارد. اما این «منحصر به فرد بودن» و «تکرارناپذیر بودن» از چه چیزی ناشی می شود؟ به نظر مدافعان این نگرش، هنر و ادبیات حاصل وضع روحی منحصر به فرد هنرمند است. این وضع روحی از جنسی نیست که بتوان آن را بازگفت. به طوری که حتی خود هنرمند نیز از پاسخ گویی به این سوال که در فرآیند آفرینش اثر هنری بر او چه گذشته است، باز می ماند. علت شیفتگی و توجه بیش از حد مدافعان نگرش مورد بحث به هنر و ادبیات را باید در همین نکته جستجو کرد. طبعا اثر منحصر به فرد و تکرارناپذیر از آثار و پدیده های عالم زندگی که معمولی و پیش پا افتاده و تکرارپذیر به نظر می آیند بهتر است. نتیجه چنین دیدگاهی است که دانشوری می گوید: «به نظر من سیبی که نقاش می کشد، به مراتب از آن سیبی که در واقعیت وجود دارد زنده تر است. چون ذهن و روح بشری به آن اضافه شده است.» در این مقاله سعی خواهیم کرد با به چالش کشاندن ایده وضع روحی خاص هنرمند در آفرینش اثر هنری و تکرار ناپذیری آن، دیدگاه فوق را مورد نقد قرار دهیم و با بهره گیری از نظریه های پسامدرن و پساساختگرا بر پرداختن به جهان واقعی تأکید کنیم. از این دیدگاه عالم زندگی بیش از عالم هنر و ادبیات زیبایی و ابهام دارد و لذا «حقیقت و زیبایی» را بیش از آنکه در هنر جستجو کنیم باید در جهان واقعی به نظاره بنشینیم.

مدرنیسم و ابعاد مختلف آن را متفکرین عصر حاضر مورد انتقاد قرار داده اند. یکی از این متفکرین یورگن هابرماس-از بازماندگان مکتب فرانکفورت- است که با نگاهی انتقادی به نظرات دانیل بل –نومحافظه کار آمریکایی- به نقد مدرنیسم پرداخته است. هابرماس برخلاف بل، بحران مدرن را به قشر و طبقه ای خاص (مانند هنرمندان) نسبت نمی دهد بلکه آن را نتیجه تخصص گرایی در مفهوم مدرن آن که پی آمد علم گرایی است می داند.

متون مذهبی پایه های سه مذهب ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام را تشکیل میدهند. از آن رو که این متون وحی هایی از طرف خدا تصور میشوند، قوانین، مقررات و دستورات در هرسه مذهب بر اساس این متون مذهبی هستند. این کتب مذهبی، یعنی تورات، انجیل و قرآن دربردارنده ی روایت هایی هستند که درمورد داستان پیامبران پیشین میباشند. این روایت ها منابع غنی هستند از تاریخ پیامبران و ملتهایی که داستان آنها را روایت میکند. آنها همچنین فرهنگ معتقدین این سه دین را هم نمایش میدهند. هدف از این مطالعه، تحقیق و بررسی روایت پیامبران در تورات، انجیل و قرآن، از دیدگاه زبان شناسی است. این مطالعه، هدف خود را بررسی و کاوش ویژگی های زبانی و ساختاری روایت این کتب قرار داد تا شباهت ها و تفاوتهای آنها را بیابد. داستانهای حضرت نوح (ع)، ابراهیم (ع)، یوسف (ع)، موسی (ع) و عیسی (ع) از میان سایر روایات انتخاب شدند. این تحقیق، ترجمه های روایات این پیامبران را در قرآن و کتاب مقدس مسیحیان که شامل دو کتاب تورات عبری (یعنی کتاب عهد قدیم) و انجیل (یعنی عهد جدید) میباشد، با چهارچوب زبان شناسی گفتمان روایت به صورت مقایسه ای تجزیه و تحلیل کرد.مسائل زمان (ترتیب، مدت، و تناوب)، نقش، عملکرد و نشانه های راوی مطالعه شدند. علاوه بر شباهتها، یافته ها همچنین تفاوتهایی را میان این دو کتاب نشان دادند. تغییراتی که راوی در روابط زمانی ایجاد کرده است، موقعیت و نقش او در روایت، در کتاب مقدس(تورات) و قرآن متمایز بودند. یافته ها همچنین نشان دادند که هویت و عملکرد یا وظیفه راوی با توجه به داستان و روایت در این کتب متفاوت به نظر میرسد. نتایج این مطالعه حاکی از آن هستند که اگرچه محتوای روایات پیامبران در کتاب مقدس و قرآن تقریبا یکسان میباشند، مسائل زبان شناسی و سبک شناسی به نظر دارای اختلاف بسیاری هستند. با نظر به این حقیقت که اساس مذاهب بر کتب آنها قرار گرفته است، یافته های این تحقیق راه را برای مطالعات مقایسه ای بر روی ویژگی های زبان شناسی و کلامی متون مذهبی هموار میکند.

انسان همواره از زبان برای بیان اهداف خود از قبیل انتقال اطلاعات ،درخواست تقاضا، اقناع شنونده و غیره استفاده کرده است. با وجود این ، ممکن استالگوهای تحقق این اهداف در قالب کلام از یکفرهنگ به فرهنگی دیگر تفاوت داشته باشند. بر این اساس، در تحقیق حاضر سعی بر آن شده است که تفاوت ها و شباهت های استراتژی های اقناعی در زبان های فارسی و انگلیسی آشکار شود. به منظور رسیدن به پاسخ سوالات مطرح شده در تحقیق ،بر اساس زمینه های نظری و بر اساس مدل جامعه شناختی، بیست عدد بروشورهای شرکتهای فارسی و انگلیسی مورد آنالیز قرار گرفت. بروشورهای شرکت ها بر اساس مدل AIDAو جهتگیری های اقناعی مورد آنالیز قرار گرفت و نتایج بدست آمده گویای آن است که علیرغم این امر که بر اساس مدل AIDA این بروشورها شبیه هستند، ولی بر اساس جهت گیر ی های اقناعی تفاوت های بین این بروشورها وجود دارد. مدل استفاده شده در این تحقیق را می توان در بررسی سایر ژانر ها به کار بست. و همچنین نتایج این تحقیق را می توان در تدریس بر اساس ژانر مورد استفاده قرار داد.

در سنت نقد ادبی (و هنری) مدرن غرب، خواندن متن به عنوان پدیده ای جدی در راستای کشف «حقیقت»، غالبا تحت تاثیر زیبایی شناسی ـ از نوع زیبایی شناسی کانت ـ و با بی توجهی به حضور خواننده/مخاطب، در فرآیند دریافت متن ناکام می‌ماند و به حالتی از «افسردگی» منجر می‌شود. در مقابل، خوانشی از ادب و هنر می تواند وجود داشته باشد که به دلیل راه گشا بودنش به سوی «حقیقت» هستی، طرب انگیز باشد. این خوانش می‌باید در بستر عالــم واقعی و احیای همه استعدادهای مرتبط با عالــم واقعی خواننده/مخاطب صورت گیرد تا تاثیرگذاری ادبیات و هنر در مفهوم برگرداندن حس به اعضا و جوارح رخوت زده خواننده/مخاطب گرفتار آمده در عادت و روزمرگی، که ایده و مقصد ویکتور شکلوفسکی منتقد روس بود، تحقق یابد. این نوشته قصد دارد با توجه به یافته‌های اندیشمندان پساساختگرای متاثر از فلسفه هایدگر، برای این گونه خوانش وجودی متون ادبی روشی را که شکلوفسکی مدرنیست هوادار آن بود اما به دلیل محدودیت رویکردش نتوانست آن را به طور عملی محقق سازد، پیشنهاد کند.

در راستای کمک به فهم ارتباط میان زبان و ایدئولوژی، شکلهای مختلف این ارتباط و تاثیرات بالقوه رابطه موجود، این تحقیق با استفاده از تحلیل انتقادی کلامبه بررسی بازنمایی اسلام و مسلمانان در نشریات غربی چاپ شده از تاریخ یکم ژانویه 2007 لغایت سی ام سپتامبر 2008 پرداخته و دامنه تصاویر منفی چاپ شده از اسلام و مسلمانان در روزنامه های ایندپندنت، نیویورک تایمز، هرالد تریبیون و تایمز را مورد بررسی قرار میدهد. فرضیه محقق بازنمایی منفی اسلام و مسلمانان توسط متخصصین رسانه در روزنامه های انتخاب شده میباشد. بنابراین، مدل "حوزه ایدئولوژیک" ون دایک که مشخصه آن "خویش نمایی مثبت" و "دگر نمایی منفی" بصورت همزمان می باشد برای شفاف سازی چگونگی بازنمایی اسلام و مسلمانانو همچنین مدل "شرق شناسی" سعید برای شناسایی تم های شرق شناسی بکار گرفته شده اند. نتیجه تحلیل داده ها نشان میدهد که کلیشه سازی های مکرر و گزارشات منفی در پوشش رسانه ای اسلام و مسلمانان نه تنها نتیجه نوع استفاده از ابزارهای زبانی بلکه برآیند این نوع ابزارها،ساختار و محتاوای متون خبری این رسانه هاست. محتوای چنین خبرهایی میتواند تاثیر بسزایی در شناخت مخاطبین این رسانه ها نسبت به اسلام و مسلمانان داشته باشد.