جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گزاره‌های سازندة زبان وظیفة انتقال معنی از ذهنی به ذهن دیگر را برعهده دارد؛ اما مهم آن است که به‌هنگام ارائة این گزاره‌ها، اعتبار اجتماعی پیام‌رسان و پیام‌گیر حفظ گردد و آن پیام از میزان مطلوبی از ادبیّت برخوردار باشد. شکل ساختاری گفتمان پیامبران در قرآن، گونة ممتاز و متمایز ادبیّت است و ملاک آن، چندلایگی معنایی و صدور آن در جهت القای مقاصد پنهان و آشکار است. گفتمان حاکم بر سورة نوح که در ارتباط با دعوت مستمر نوح (ع) به سوی توحید و کیفیت این دعوت با قوم لجوجش است، الگوی بسیار مناسبی برای تأیید ادبیّت گفتمان پیامبران در قرآن است. به‌همین جهت در این پژوهش تلاش بر آن است با تکیه‌بر روش توصیفی- تحلیلی وجوه ادبیّت در نظام زبانی سورة نوح مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد راهکار گفتمانی غیرمستقیم که مؤدبانه‌ترین راهکار گفتماتی جهت حفظ اعتبار اجتماعی طرفین گفتگو است، بالاترین بسامد (%74) را در این سوره به‌خود اختصاص داده‌است.

هدف مقالۀ حاضر آن است که با تمرکز بر سال یازده هجری، خوانشی نو از جریان ردّه/ ارتداد به دست دهد و اثبات کند که متعلَّقِ اسلام اکثر عرب های ساکنِ جزیرةالعرب، ارادۀ خلیفۀ قریشی بوده است. نگارندگان، به دلیل برجستگی و بروز عنصر سیاست و قدرت در این پژوهش از دریچۀ گفتمانی به موضوع نگریسته و بر این اساس گفتمان قریش را در چارچوب نظری گفتمان لاکلائو و موف مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند. خوانشی که در قالب این نظریه از تاریخ اسلام و در ارتباط با موضوع موردمناقشۀ ارتداد به دست آمد، ضمن نمایش مستند عاملیت و تعیین کنندگی سیاست در عرصۀ دیانت، در بازۀ زمانی یادشده، اثبات می کند که سوژه های گفتمان اسلامی (قریش) به معنای واقعیِ کلمه صرفاً تسلیم شده/ شونده بودند، نه مسلمان. آنچه این مدعا را تأیید می کند تعریف متغیر و پُرنوسان گفتمان حاکم از اسلام و مسلمانی است.

>آنچه که از جمله اهداف اساسی، در این تحقیق می­باشد؛ به تصویر کشیدن و چگونگی ارتباط، و به نوعی تلفیق میان دو علم: «بلاغت» و «ادبیات عرفان اسلامی» و برخی از متون دینی پیرامون آن­ است که از حیث بررسی و مطالعات میان رشته­ای و یا تطبیقی نیز می­تواند مفید واقع گردد. مفهوم اصطلاحی «ادراک»، در نزد عبدالقاهر جرجانی دارای سیر گسترده و ابعاد مختلفی در نظریات وی است که از جمله مهم­ترین آن، می­توان به­ چگونگی ارتباط آن با «نظریة نظم»، و حتی نظرگاه منحصر به فرد او پیرامون چگونگی و انواع «ادراک» نیز اشاره نمود. به­عبارت دیگر، جرجانی در فرآیند ادراک، به نوعی از تعقّل قلبی نام می­برد و تفکر و اندیشه را فائدة قلب برمی­شمآرد که با تحقیق و بررسی در آن، دریافتیم که این مسئله؛ در حالی است که در مباحث متون قرآنی و دینی، و به ویژه «ادبیات عرفان اسلامی»، مفهوم اصطلاحی «ادراک» به فرآیندی تعلّق دارد که در اصل، فرد سالک مُدرک برای قرب و شهود خود از محیط و جهان اطرافش، به وسیلة تعقّل با قلب، به ادراک می­پردازد. درحقیقت، عبدالقاهر جرجانی در بیان نظریات خود، دارای وجه مشترکی است که چگونگی ارتباط آن با مفهوم اصطلاحی «ادراک» در «ادبیات عرفان اسلامی»، در این تحقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته­است.

در این مقاله ابتدا شرحی کوتاه درباره نهج البلاغه واهمیت ادبی آن و نیز درباره شخصیت امام (ع) از بعد بلاغت و فصاحت به نقل از چند تن از بزرگان ادب عربی آمده است. سپس درباره جهاد مطالبی به رشته تحریر کشیده شده. در ادامه نگارنده اصل موضوع را به سه بخش تقسیم کرده است: ابتدا خلاصه ای از مضمون خطبه جهاد را با اشاراتی به ظرافتهای بلاغی بیان کرده، سپس در بخش دو زیباییهای ادبی و بلاغی عبارات را با تفصیل بیشتر مورد بحث قرار داده و سعی کرده در حد بضاعت اندک خود آنها را به تصویر بکشد. در همین بخش به ارتباط لفظ و معنا در عبارات و موسیقی کلام مولا (ع) اشاره شده است و در پایان به منظور هر چه شفافتر نشان دادن برتریهای سخن مولا (ع)، به مقایسه بخشهایی از سخن حضرت با خطبه یکی از خطیبان مشهور عرب پرداخته است.