جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهمترین مسائلی که در طول تاریخ، همواره مورد توجه گروه‌های مختلف بوده است، بازنگاری تعاریف شر، تشریح اصل شرور و تعیین راه حل برای رفع شبهات مرتبط با آن می‌باشد. شبهات پیرامون مسئله شر، به زمان و مکان و آئین خاصی محدود نمی‌شود و به جهت ارتباط و نقش این موضوع در تفکر اعتقادی، پرداختن به آن در همه ی ادوار ضرورت می‌یابد. یکی از تقریرهای رایج آن اینست که یا خدا می‌خواهد شرور را نابود کند و نمی‌تواند، یا می‌تواند و نمی‌خواهد، یا نه می‌خواهد و نه می‌تواند، یا هم می‌خواهد و هم می‌تواند؛ اگر او می‌خواهد و نمی‌تواند پس عاجز است ولی این با اوصاف خداوند مطابق نیست، اگر او می‌تواند و نمی‌خواهد پس بخیل است که این نیز با خداوند سازگار نیست، اگر او هم می‌خواهد و هم می‌تواند که تنها فرض متناسب با خداست، در این صورت شرور از چه منبعی سرچشمه می‌گیرند و چرا او آنها را از بین نمی‌برد؟ سوالات پیرامون مسئله ی شرور، گاه منجر به انکار وجود خداوند، گاه منجر به انکار قدرت مطلق و علم مطلق و خیرخواهی مطلق خداوند و گاه منجر به شکل‌گیری باور به ثنویت خالق، شده است. منکران معتقدند چون نمیتوان پاسخ شایسته ای بر آن پرسش‌ها یافت، این مسئله، دلیل محکمی بر ضعف مدعای خداباوران مبنی بر رحمت و قدرت مطلق خدا است. از آنجا که مسئله ی شرور، تنها استدلال ملحدان علیه خداست؛ پاسداری از باور به خداوند یکتای قادر مطلق و عالم مطلق و خیرخواه مطلق ایجاب می‌کند تا در مسیر پاسخگویی به اشکالات آسیب زننده به نظام دینی قدم برداشته و از آسیب هایی مانند دوری جامعه از اصل خداباوری و یکتا پرستی که نهایتا منجر به شیوع ناهنجاری های اجتماعی و ارتکاب جرم و ایجاد ناامنی می‌شود، پیشگیری کنیم. هدف از پژوهش پیش رو، حل معمای شر با توجه به دیدگاه مفسر و فیلسوف بزرگ علامه طباطبایی و عارف نامدار حوزه ی ادبیات تعلیمی، مولوی است؛ بدین منظور با در نظر گرفتن " تبیان لکل شئ " بودن قرآن، به قیاس رویکرد فکری علامه طباطبایی و مولوی در برخورد با مسئله ی شر پرداخته می‌شود. نحوه ی ورود هر دو فرد به این چالش، پرداختن به بحث هستی شناختی و الهیاتی است و هر دو به عدمی بودن و نسبی بودن شر باور دارند. در این بررسی، به سبب نظری بودن موضوع، به صورت توصیفی ـ تحلیلی به پردازش محتوای کیفی مطالب گردآوری شده، توجه می‌شود. در این پژوهش، به ترتیب به شرح اصل مسئله ی شر، بیان ناسازگاریهای موجود، راه حل ها و پاسخهای دگرگون ارائه شده توسط اندیشمندان، تحلیل و نقد راهکارهای اراِئه شده، تبیین مبانی و رویکرد علامه طباطبایی نسبت به شرور، تبیین مبانی و رویکرد مولوی نسبت به شرور، تطبیق یابی رویکرد علامه طباطبایی و مولوی با آیات متناظر به بحث و در نهایت، با دقت در انسجام متن و پیوستگی محتوا، به کشف وجوه تشابه و تمایز و قیاس بین رویکرد علامه طباطبایی و مولوی پیرامون مسئله ی شرور خواهیم پرداخت تا هدف پژوهش که تبیین رهیافتی برای حل معمای شر می‌باشد، محقق گردد. ان شاء الله تعالی.

علم کلام که به آن اصول دین یا علم عقاید هم گفته می شود، علمی است که عقاید اسلامی را تبیین می کند و با استدلال آن را اثبات می کند. بسیاری از صاحب نظران معتقداند علم کلام نیز از جمله علوم مقدماتی هست که مفسر به آن نیاز دارد. آشنایی با موضوعاتی که قرآن در بسیار ی از آیات به آن پرداخته مانند توحید، نبوت و معاد برای اثباتشان اقامه دلیل کرده و روشن شدن جایگاه این موضوعات و براهین عقلی و نقلی که در کتب کلامی درباره آنها آمده می تواند در فهم آیات اعتقادی نقش مهمی داشته باشد. بانو امین صاحب تفسیر مخزن العرفان، از جمله مفسرینی است که در تبیین و تفسیر آیات از مباحث کلامی با تفصیل و یا در برخی موارد با عنوانی مستقل و یا در ضمن طرح پرسش و پاسخ بهره جسته است. بررسی آیات در تفسیر بانو امین نشان داد که ایشان در فهم آیات قرآن ازدانش کلام استمداد جسته وبسیاری ازآیات را به روش متکلمین وبراساس آن دانش شریف تفسیر نموده است این پایان نامه در پنج فصل تحت عناوین جایگاه و نقش دانش کلام در تفسیر مخزن العرفان تدوین گردیده است. در فصل نخست ضمن تبیین کلیاتی در باب تنظیم رساله پرداخته است. در فصل دوم، به بیان توحید با تکیه بر آیات کلامی در تفسیر مخزن العرفان می پردازد. فصل سوم این رساله به بررسی دیدگاه های کلامی بانو امین در موضوع نبوت می پردازد و در فصل چهارم به بررسی دیدگاه های کلامی بانو امین در موضوع معاد می پردازد و در فصل پنجم به بیان نتایج حاصله از این پژوهش پرداخته می شود.