جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شکل‌گيري هر مکتب امنيتي، ريشه در باورهاي حاکم بر آن جامعه دارد. براين‌اساس، مقاله با روش تحليلي و استنباطي نقش اصول اعتقادي در تدوين راهبردهاي امنيتي و نظامي جمهوري اسلامي ايران را بررسي مي‌كند. در اين زمينه به چهار سؤال فرعي مبتني بر اصول اعتقادي شيعه پاسخ داده مي‌شود. به‌علاوه تمرکز پژوهش حاضر بر مهم‌ترين سند بالادستي، يعني قانون اساسي استوار است. همچنين تلاش شده تا با بررسي تطبيقي قانون اساسي ايران و آمريکا، ويژگي‌ها و کارآمدي نظريۀ رقيب نيز مورد واکاوي قرار گيرد. يافته‌هاي پژوهش حاکي از نقش‌ محوري آموزه‌هاي اعتقادي در هر دو الگو و ناکارآمدي الگوي رقيب در عرصۀ عمل است. براي نمونه تضعيف دين در غرب، منجر به کاهش امنيت مادي پس از دو جنگ جهاني شد. فقدان نظريۀ امنيتي و نظامي مصوب در ايران اسلامي، ازجمله اهداف نگارش پژوهش حاضر است، که يافته‌هاي آن مي‌تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گيرد. همچنين اکتشافي بودن موضوع باعث شده تا از هيچ فرضيه‌اي در اين پژوهش استفاده نشود.

گروه­های تکفیری یکی از چالش‌های مهم جهان اسلام و حتی عرصه بین­المللی هستند. به‌دنبال حوادث تروریستی در اروپا، مقام معظم رهبری دو نامه به جوانان غربی نوشتند تا ماهیت این گروه­ها را برای آن‌ها روشن نمایند. آنچه در این مقاله بررسی می‌شود این است که چرا برخی افراد به این گروه­ها می­پیوندند در حالی که رویکردهای خشن و غیرعقلانی این گروه­ها توجه تحلیل­گران و افکار عمومی را به خود جلب کرده است. در این بین، پیوستن جوانان اروپایی به این گروه­ها، جای تأمل و بررسی بیشتری دارد.در پاسخ به این پرسش می­توان جاذبه‌های گروه­های تکفیری را در این موارد جست‌وجو کرد: جاذبه­های مالی که در پرداخت دستمزد به اعضای این گروه­ها مشاهده می­شود؛ جاذبه­های روانی ‌هیجانی که می­توان آن‌ها را در مواردی مانند هویت­بخشی و انتقام­گیری از غرب مشاهده کرد؛ جاذبه‌های ایدئولوژیک گروه­های تکفیری در شعارهایی مانند ارائه اسلامی اصیل است؛ علاوه بر این می­توان جاذبه­های جنسی، تبلیغاتی، ساختاری‌سازمانی و سیاسی را در پیوستن افراد به گروه­های تکفیری مشاهده کرد

با فرارسیدن عصر غیبت، شیعیان در منابع و روش استنباط احکام شرعی به دو دسته اخباری و اصولی تقسیم شدند اخباریان با انحصار منابع استنباط در احادیث امامان (ع) و مخالفت با روش اجتهاد خود را تعریف کردند در مقابل، اصولیان معتقد به منابع چهارگانه: قرآن، سنت، اجماع و عقل با روش اجتهاد هستند. مکتب اخباری به اصطلاح امروزی در قرن یازدهم هجری توسط ملامحمدامین استرآبادی احیا شد و حدود دو قرن به عنوان اندیشه مسلط بر جامعه شیعی مطرح بود؛ تا اینکه این اندیشه با پیروزی آیت الله وحید بهبهانی و شاگردانش رو به افول نهاد. با پیروزی اصولیان و قدرت یافتن اجتهاد و نیز اهمیت یافتن عقلانیت، زمینه ورود علما به سیاست فراهم شد که محصول آن با پیروزی انقلاب‌اسلامی جلوه یافت. وجود علمای اصولی با روش اخباری، ظاهرگرایی و سطحی نگری، تأکیدات مقام معظم رهبری بر ضرورت انقلابی ماندن حوزه‌های علمیه، کاهش استنادات به قرآن کریم در کنار سایر شواهد بر بازتولید اندیشه اخباری‌گری در عصر انقلاب‌اسلامی دلالت دارند. علاوه بر آن فعالیت جریان‌های متاثر از اخباری‌گری مانند مکتب تفکیک، انجمن حجتیه و تجدد ستیزان بازتولید این اندیشه را دوچندان کرده است. دال مرکزی گفتمان انقلاب‌اسلامی را «اسلام ناب محمدی» تشکیل می‌دهد که بر اساس آن سایر دال‌ها مفصل‌بندی شده‌اند. مهمترین مولفه اسلام ناب محمدی، رابطه دین و سیاست، ضرورت تشکیل حکومت اسلامی توسط فقیه جامع الشرایط و استکبارستیزی است. مهمترین پیامد سیاسی بازتولید اندیشه اخباری ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست است که می‌تواند به تزلزل اندیشه تشکیل حکومت اسلامی، تضعیف جایگاه ولی فقیه و انحراف در اصل استکبارستیزی منجر شود.

انقلاب‌اسلامی، تحول شگرف ‌‌‌‌و ‌‌‌‌غیرقابل‌ ‌‌‌انتظاری ‌‌‌‌را ‌‌‌‌رقم ‌‌‌‌زد‌‌‌‌ که‌‌‌‌ همه‌‌‌‌ی ‌‌‌‌جهانیان ‌را ‌‌‌‌متحیر ساخت.‌‌‌‌ دو ‌‌‌‌ابرقدرت ‌‌‌‌غرب‌‌‌‌ و ‌شرق نیز پس از ‌‌‌انقلاب ‌اسلامی‌‌‌ دریافتند که‌ این انقلاب بسیار متفاوت از انقلاب‌های دیگر در آرمان‌ها و ‌‌اهداف ‌و دیدگاه‌ها است. انقلاب ‌اسلامی ‌در هستی‌شناسی‌‌،‌ معرفت‌شناسی ‌و ‌روش‌شناسی ‌‌‌و ‌‌‌انسان‌‌‌شناسی ‌‌‌رویکردی‌‌‌ متفاوت ارائه کرد که هر دو ابرقدرت‌‌،‌ انقلاب ‌اسلامی را بعنوان تهدیدی علیه خود و منافع خود درکل جهان پنداشته برای توقف یاتخریب آن اهتمام ورزیدند. تحریم‌های همه جانبه‌‌،‌جنگ علیه ایران‌‌، ‌طراحی کودتا علیه انقلاب و حمایت‌های مالی و نظامی از مخالفان انقلاب‌اسلامی‌‌، ‌بخشی از تلاش‌ها برای توقف انقلاب‌اسلامی بود. انقلاب ‌اسلامی رویکرد جدیدی در زندگی مردم جهان پدید آورد. زیستنی نوین بدون اتکاء به شرق و غرب. انقلاب‌اسلامی آرمان‌هایی را مطرح ساخت که گفتمان‌های غالب موجود را به چالش کشید. الگوی انقلاب‌اسلامی شکل جدیدی از خود اتکایی و استقلال و احیای مجدد جایگاه دین و معنویت را در زندگی سیاسی ـ اجتماعی برای جهانیان به ارمغان آورد. تاکید باورهای انقلاب اسلامی برذخایر وجودی انسان بود که خداوند درون او به ودیعت گذارده است تا با آن،راه خویش را برای سعادت و کمال مطلوب دریابند.ارجاع انسان‌ها به مشترکات فطری ،زمینه‌ی شکل گیری هویت واقعی انسان را برای زیستی بهترمیسر می‌سازد. از جمله مناطقی که بازتاب انقلاب‌اسلامی در آن قابل بررسی است‌‌،‌آمریکای‌جنوبی می‌باشد.انقلاب‌اسلامی ‌‌ملت‌های تحت ستم آمریکای‌جنوبی را درراستای احیا و بهره‌گیری از منابع و منافع ملی خود‌‌،‌ تشویق نمود. همچنین انقلاب‌اسلامی موجب احیای باورهای مذهبی و تقویت جایگاه الهیات رهایی‌بخش در باور مردم منطقه گردید.لذا رهبران الهیات رهایی بخش نیز کوشیدند تا ضمن دستیابی به اهداف ایدئولوژیک خود‌‌،‌باور الهیات رهایی‌بخش را بیش از پیش مورد تأکید و تقویت قراردهند چراکه الگویی موفق را مبتنی بر ادعاها و باور‌های خود داشتند. این الگو توانسته بود نیازهای فطری و انسانی بشر را احیاکرده و درکانون توجه قراردهد و شرایط عینیت یافتن آن را فراهم سازد.

انقلاب اسلامی در ایران و سخن گفتن از نحوه شکل‌گیری آن نیازمند مطالعات دقیق تاریخ 150 ساله اخیر ایران است. هر انقلاب، جنبش و حرکت مردمی محصول خواسته‌ها و مطالبات یک کشور از حاکمان آن است. انقلاب ایران را می‌توان یک استثنا در این میان دانست؛ انقلابی که نه برای نان و آب بلکه برای احقاق حقوق از دست رفته ملت و بسط اسلام و معنویت و استکبارستیزی بود.دو کودتا و سال‌ها اختناق و استبداد و در کنار آن فساد در همه عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و رفتارهای دین ستیزانه را می‌توان از عوامل وقوع انقلاب 1357 دانست. اما در این میان بسیاری سقوط نظام پهلوی را در استبداد و فساد سلسله پهلوی دانسته‌اند. آنچه می‌خوانید دیدگاه‌ها و نظرات صاحبان اندیشه در مورد این فرضیه است که در پی می‌آید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.