جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله جانشینی حضرت محمد(ص) یکی از بنیادهای دین اسلام است. به طوری که در همان ابتدای دعوت علنی اسلام توسط پیامبر اکرم(ص) مطرح گردید و برنامه‌ریزی برای حفظ کیان این دین مبین پایه‌گذاری شد. لذا محققان بسیاری به کاوش در این حوزه پرداخته و نظراتی مطرح نموده اند. در این میان، نظرات خاورشناسان به عنوان رویکرد برون دینی به این مسأله بسیار مهم است. در همین راستا نوشتار حاضر ضمن بررسی اهم دیدگا‌های خاورشناسان در این باره، به نقد دیدگاه‌های ایشان با توجه به حقایق مسلم تاریخی پرداخته تا از رهگذر این بررسی و نقد، به هدف اصلی خویش یعنی ارائه جامعه دیدگاه‌ها، نقد آن و تحلیل علل رسیدن به این رویکردها دست یابد. با بررسی به عمل آمده می‌توان گفت: اگرچه اصلی‌ترین رویکرد خاورشناسان در قبال مسأله وصایت در دین اسلام رویکرد نفی و سکوت است، اما نمی‌توان از نظرات موافقان با انتخاب وصی و بخصوص انتخاب مستقیم حضرت علی(ع) چشم‌پوشی کرد؛ در نتیجه پس از واکاوی همه‌جانبه موضوع، سه رویکرد اصلی سکوت، تعیین جانشین و عدم تعیین جانشین به عنوان محورهای اصلی دیدگاه‌های خاورشناسان در این باره مطرح گردیده است. همچنین این نکته قابل توجه است که مستشرقان در هنگام بیان اصل جانشینی حضرت علی(ع) عمدتاً نفی و سکوت را در پیش گرفته‌اند، اما به هنگام توصیف ویژگی‌های فردی و حکومتی ایشان، به نظر‌می‌رسد اکثراً ملاحظه را کنار نهاده و آن‌چه در منابع تاریخی بیان شده است، مستند نظرات خویش قرار می‌دهند.واژگان کلیدی: پیامبر اکرم(ص)، مسأله جانشینی، امام علی(ع)، رویکردهای خاورشناسان، منابع اهل سنت

عنوان پژوهش « شکر نعمت از دیدگاه قرآن و سنت» می باشد. این پژوهش سعی دارد فرد و جامعه را با مفهوم و مراتب شکر آشنا سازد و با بیان آثار فردی و اجتماعی آن انسان ها را در جهت کسب این فضیلت بزرگ اخلاقی تشویق نماید. از طرفی ایجاد روحیه شکرگزاری در فرد و جامعه و توجه دادن جامعه به شکر عملی به عنوان کامل ترین شکرگزاری از نعمت ها و آثار و برکات چنین شکری در جامعه نیز، از دیگر اهداف این پژوهش است. برای این منظور، در کتب اخلاقی، روایی و تفسیری مختلف این موضوع جستجو شده و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و به صورت فیش برداری بوده است. شکر، یکی از برترین اعمال و دارای فضیلت بسیار است و از سه عنصر علم و حال و عمل تشکیل شده که علمای اخلاق از آن به حقیقت شکر تعبیر کرده اند. شکر دارای سه مرحله قلبی، زبانی و عملی است که هر سه مرحله شکر، عقلی و وجدانی است و کسانی که به آنها نعمت عقل اعطا شده است می فهمند که باید همه ی مراحل شکر را در مقابل منعم خود انجام دهند، و کوتاهی در هر مرحله حمل بر ناسپاسی می شود و عقلاً ناپسند است. تلاش و توصیه اهل بیت«علیهم السلام» همواره این بوده است که در جوامع انسانی و به خصوص جوامع اسلامی روح سپاس گزاری و شکر زنده بماند و تقویت شود. از راه های ایجاد روحیه و انگیزه شکرگزاری می توان، تفکّر در نعمت های الهی، راضی بودن به قضا و قدرالهی، نگاه به پایین تر از خود درامور دنیوی و بالاتر از خود در امور دینی را نام برد که توجّه به این امور ریشه های ناسپاسی را می سوزاند و روح شکرگزاری را در انسان زنده می کند. ستایش و تمجید از شکر ملازم با نکوهش وذمّ از کفراست. در قرآن و روایات به مذمّت کفران نعمت پرداخته شده و از کفران نعمت به عنوان آفت نعمت ها یاد شده است. کفران نعمت سبب برخی ناهنجاری ها می شود از جمله پستی و حیوانیت، زوال نعمت، کم شدن احسان و نیکی... . از انگیزه های ناسپاسی می توان به جهل به منعم، نشناختن ارزش نعمت ها، فراوانی نعمت و... اشاره کرد.

در مباحث مربوط به هریک از فرقه ها و مکاتب مختلف، اولین چیزی که مطرح است، مسئله چگونگی پیدایش و شکل گیری آن است. در این تحقیق ( پیدایش تشیع) درباره شکل گیری آن سخن های زیادی توسط محققیق و مورخین نقل شده است که هر کدام به نحوی با حقیقت ناسازگاری دارد و در بیشتر موارد جز اتهامی بیش نبوده است. البته در این زمینه به بیان حقیقت نیز پرداخته شده بدون آن که کوچکترین تحریفی یا تغییری درآن ایجاد کرده باشند. معنای تشیع، رمز آن اسلامی است که یکی از ارکان آن، خلافت اهل بیت(ع) می باشد. بنابراین هرگز نباید برای آن تاریخ جداگانه ای اندیشید و آن را در محیطی جز « اسلام» و شیعه را در مجمعی غیر از « مسلمانان» جستجو کرد. از این رو گزاف نیست اگر بگوییم « تشیع» از همان روزی شکل گرفت که رهایی بخش بزرگ انسان ها، حضرت محمد(ص) در آن روز بانگ « لا اله الا الله» را در دره ها و کوه های مکه برآورده ، زیرا وقتی آیه « و انذر عشیرتک الاقربین» نازل شد و نبی اکرم ( ص) بنی هاشم را گرد آورد، از آن ها طلب یاری نمود، هیچکس جز امیرالمؤمنین علی(ع) پاسخ مثبت نداد.لذا رسول خدا ( ص) فرمود: «این علی برادر و جانشین من در میان شماست.» این گونه بود که پیروان علی ( ع)، شیعه نام گرفتند. در این مجموعه سعی شده تا با بررسی و پژوهش عمیق تر و با آشکار نمودن واقعیت موضوع ، بر آن چه گروهی دروغ پرداز با کتمان آن در صدد برآمدند که شفافیت آن را از بین برده و با وارد کردن جعلیات در این باره آن را به گونه ای دیگر بازگو کنند، خط بطلان بکشیم و مطالب را عینا و بدون هیچ کم وکاستی عنوان گردد. این تحقیق در سه بخش که هر بخش خود شامل فصولی می باشد، تنظیم شده است. در بخش اول تاریخچه شیعه، تعریف شیعه، مقام و منزلت شیعه از نظر روایات و احادیث، ظهور تشیع و دیدگاه هایی که در این زمینه مطرح است، معرفی شیعیان اولیه و بررسی هویت نژادی شیعه و در نهایت قلمرو جغرافیایی تشیع مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم، به معرفی مهمترین فرق شیعه و پیدایش هر فرقه به صورت جداگانه و معرفی چند فرقه مهم می پردازیم و از آنجا که از میان فرق شیعه ، « امامیه» جمعیت زیادی از مسلمانان را زیر لوای خود جمع نموده و قلمرو وسیعی از شیعیان را به خود اختصاص داده ، لذا در بخش جداگانه ای ، برای آشنایی بیشتر، برخی از عقائد این مکتب مطرح گردیده است. نتایجی که از این تحقیق می توان به دست آورد این است که : 1- تشیع پدیده ی است که در زمان رسول اکرم ( ص) و همزمان با دعوت ایشان به دین مبین اسلام صورت پذیرفته است. و برای اثبات آن شواهد و قرائن زیادی موجود است. 2- نخستین شیعیان که برای اولین بار به این نام خوانده شدند، جز جهار نفر نبوده اند(سلمان،ابوذر،مقداد و عمار) 3- شیعه از لحاظ نژادی ، عرب بوده و این مطلب با دلائلی که در این زمینه آمده ، به اثبات رسیده است. 4- مهمترین فرق شیعه، امامیه، زیدیه و اسماعیلیه هستند که پیدایش هر کدام از لحاظ تاریخی، متفات با دیگری است و آشنایی با آن بسیاری از ابهامات ما را در این زمینه برطرف می سازد. 5- بررسی عقائد شیعه امامیه به ما این امکان را می دهد که با دیدی موشکافانه به آن ها بنگریم و بیش از پیش با مسائل اعتقادی خود آشنا شویم.

در این تحقیق اخلاق فردی و اجتماعی پیامبر – صلی الله علیه و آله و سلم- مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل ابتدایی این اثر ، به اهمیت اخلاق در اسلام به ویژه از نگاه قرآن و روایات می پردازد . آیاتی که بیانگر اهمیت اخلاق از منظر قرآن است از جمله سوره ی شمس آیات 9 و10 ، در کلام معصومین نیز روایات فراوانی راجع به اهمیت و جایگاه اخلاق به چشم می خورد که همگی بیان کننده ی ارزش این مقوله یعنی اخلاق می باشد . همچنین دراین فصل به فواید و آثار اخلاق که مایه ی سعادت ، رشد ، عزت و ایمان کامل می شود، اشاره شده است و در پایان نیز آثار اخلاق در جامعه آورده شده است . فصل دوم نگاهی کوتاه به زندگی پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – دارد . چنان که به معرفی پدر و مادر ایشان می پردازد ، تاریخ ولادت و حوادث هنگام ولادت آن حضرت را بیان می کند ، دوران کودکی ، نوجوانی و جوانی پیامبر را شرح می دهد ، به ازدواج آن حضرت با خدیجه اشاره می کند ، زمان آغاز بعثت را بیان کرده و به شرح مختصری از حوادثی که در فاصله آغاز بعثت تا رحلت رخ می دهد ، می پردازد . در فصل سوم به اخلاق فردی پیامبر اکرم– صلی الله علیه و آله و سلم – پرداخته شده است از جمله زهد و ساده زیستی و عدم دلبستگی آن حضرت به دنیا ، چنان که در هنگام رحلت هیچ دینار و درهمی از او باقی نماند . نحوه ی غذا خوردن ایشان که همیشه از جلوی خود غذا می خوردند و هر چه که در دسترسشان بود از آن می خوردند ، نحوه ی آشامیدن ایشان که در سه نوبت آب می نوشیدند و در هر بار اول آن بسم الله و آخر آن الحمد لله می گفتند ، لباس پوشیدن آن حضرت که همیشه لباس بلند به تن داشتند و لباس مورد علاقه ی ایشان لباس پنبه ای و به رنگ سفید بود ، آراستگی و پاکیزگی پیامبر که زبانزد خاص و عام بود از جمله عطر زدن همیشگی ، روغن مالیدن ، سرمه کشیدن و مسواک زدن ایشان ، خوابیدن و نشستن آن حضرت که همیشه با گفتن اذکار مختلف همراه بود و راه رفتن ایشان که با وقار و سریع همراه با گام های پر قدرت بود . فصل چهارم بیان کننده ی اخلاق اجتماعی رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم– است . صفاتی همچون حسن معاشرت و ادب و احترام ایشان در برابر اقشار مختلف مردم حتی در برابر کودکان ، اخلاق نیکوی ایشان نسبت به همسران از جمله رعایت کردن روحیه هریک از همسران ، مدارا کردن با ایشان و کمک کردن به آنان در کارهای منزل ، رحمت و محبت ایشان نسبت به همه ، صبر و بردباری در برابر مشکلات و اذیت های کفار و مشرکان ، عدالت پیامبر نسبت به همه حتی خانواده ی خود آن حضرت ، مدارا و نرمش با همگان ، شرح صدر ایشان و گذشتشان از کسانی که آزارش می دادند و بخشش های بی حد و اندازه ی آن حضرت ، تواضع و فروتنی ایشان در مقابل همه حتی کودکان و شجاعت و دلیری خارج از وصفشان و مشورت کردن با یارانشان در موقعیت های مختلف که همگی عامل موفقیت و نفوذ شخصیت و کلام ایشان در روح و جان مسلمانان شد . ویژگی این تحقیق این است که تنها به بررسی بعد اخلاقی شخصیت عظیم پیامبر می پردازد و هدف آن آشنایی با سیره ی اخلاقی پیامبر، معرفی ایشان به عنوان الگویی برای همه ی اعصار و نشر و انتقال سیره ی اخلاقی ایشان به همه ی نسلها خصوصاً نسل جوان است. در این تحقیق سعی شده است که بیشتر از منابع دست اول و مرجع استفاده شود. کتاب هایی مانند مکارم الاخلاق شیخ طبرسی(ره)، بحارالانوار علامه مجلسی(ره)، اصول کافی شیخ کلینی(ره) و .... روش کار نیز همان روش کتابخانه ای و از طریق جمع آوری اطلاعات و فیش برداری از منابعی که در ارتباط با سیره ی نبوی و تاریخ زندگی ایشان نوشته شده است، می باشد. نتیجه ای که از این تحقیق می توان گرفت این است که مهم ترین و اصلی ترین عامل موفقیت و پیشرفت پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم- در راه تبلیغ دین و.بیان معارف قرآن و نفوذ رهنمودهای ایشان در دل و جان مردم ، اخلاق نیک، حسن خلق و ادب و احترام ایشان به همه ی مردم حتی مشرکان و کفار است. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از: سیره - اخلاق.