جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعاملاتی که علم اقتصاد با دیگر علوم داشته است،به طور معمول شکل گیری شاخه های جدیدی از این علم را به ارمغان آورده است. برای نمونه تعامل علم اقتصاد با ریاضیات و آمار در اوایل قرن گذشته، شاخه های نوینی از علم اقتصاد، یعنی اقتصاد ریاضی و اقتصادسنجی را سامان داده است. اکنون از تعامل علم اقتصاد و شاخه ای از روانشناسی، یعنی علوم شناختی مبتنی بر اعصاب، زمینه شکل گیری شاخه ای دیگر از علم اقتصاد را فراهم شده است. از این شاخه با عنوان اقتصاد مبتنی بر ارگان عصبی یاد می شود. این مقاله درصدد است با معرفی این شاخه نوین اقتصادی، ادبیات داخلی را در این زمینه گسترش دهد. در تبیین چالش های اقتصادی پیش روی بشر، گامی به پیش گذاشته شود و به تبع آن تجویزهای سیاستی مناسب تری نسبت به گذشته در دسترس انسان قرار گیرد.از سوی دیگر، علم اقتصاد مبتنی بر ارگان عصبی می تواند بر نوع برداشت دین و اقتصاد نیز موثر باشد. این علم ادعا دارد که درصدد تغییرات عمده در ادراک اقتصاد کلاسیک از انتخاب و عقلانیت می باشد؛ به همین خاطر می تواند برای تایید آنچه را که دین در این باره مطرح می نماید، در نظر گرفته شود. تاکیدی که این شاخه از علم اقتصاد درباره جایگاه باورها در بنیادهای خرد تصمیم گیری فرد دارد، می تواند تایید مناسبی بر این گفتار باشد.

از جمله مهم ترین عناصر فرهنگی هر جامعه، عدالت و میزان توجه آن جامعه به عدالت است، طوری که نگرش هر جامعه ای به عدالت، دیگر عناصر هویت بخش آن جامعه را روشن می کند. این مقاله در نظر دارد با بهره گیری از روش تحلیل فلسفی، به کنکاشی در روش شناسی نظریه عدالت رالز بپردازد. نظریه عدالت رالزی از جمله اصلی ترین نظریات معاصر مغرب زمین است که بررسی و نقد آن می تواند ما را به رویکردی مناسب برای ارائه مبانی نظری و اجرای طرح های عدالت مدارانه نزدیک سازد. از نظر این پژوهش، مهم ترین ابتکار رالز به روش شناسی وی بازمی گردد. او با شیوه تحلیل مفهومی و با ابزار قراردادگرایی (با تکامل نظریه قرارداد اجتماعی لاک، روسو و کانت) به تاسیس اصول عدالت می پردازد. بیشترین تکیه وی در راه رسیدن به اصول عدالت، بر منصفانه بودن روش رسیدن به اصول عدالت است، و برای این هدف، افراد را در یک موقعیت اولیه فرضی به تصویر می کشد که در پس پرده جهل به آینده شان، درباره اصول عدالت تصمیم می گیرند و سرانجام، به دو اصل کلی می رسند. البته روش شناسی وی با نقدهایی از حیث جامع و مانع بودن مواجه است که در انتهای مقاله تبیین می شود.

تاکنون نظریه های گوناگونی در مورد علل تحول نظریه های علمی، از جمله علل تحول اندیشه های اقتصادی ارایه شده است. در این مقاله، با مروری انتقادی بر این نظریه ها نشان می دهیم که هر کدام از این تبیین ها نقاط ضعفی دارد. از سوی دیگر، علوم انسانی، از جمله اقتصاد نیز، با علوم تجربی تفاوت های عمده ای دارد که باید هنگام تبیین علل تحول نظریه های علوم انسانی به آنها توجه کرد. سپس برای نخستین بار در مطالعات اقتصادی موجود درباره تحول اندیشه اقتصادی، با تکیه بر نظریه قدرت - دانش فوکو نشان می دهیم که تحول اندیشه اقتصادی، در قرن های 17 تا 19 میلادی، با تحولات قدرت در جامعه رابطه خاصی داشته است. مهم ترین نتیجه این تبیین اثبات آن است که تحول نظریه اقتصادی و حتی نظریه های کلاسیک، با تحولات اجتماعی، به ویژه ساختار قدرت ارتباط خاصی دارد.