جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الهیات تاکنون با زحمات فراوان مشغول حفظ عقلانیت بوده و آن را به عقلانیت گزاره ای فروکاسته است. و چون تناقض میان دو گزاره است، سعی فلسفه بر این بوده تا تناقضات در یک سیستم الهیاتی، که بزرگترین مشکل در مسیر آنها بوده را را مرتفع سازند. از زمان افلاطون به این شکل بوده که مسئله را به گزاره فروکاهند و سپس با نشان دادن روابط منطقی برخی گزاره ها، حقانیت نظام های خاص الهیاتی، یا نادرستی آنها، را به اثبات برسانند. شاید بنیادی ترین نقض بر یک نظام وجود تناقض میان دست کم دو گزاره آن باشد، چراکه تناقض از نشانه وجود ناسازگاری در هر نظامی از گزاره ها است. اما یکی از مهمترین جنبه های این تناقضات، رویارویی این گزاره¬ها با زندگی انسان دیندار است. در زندگی مسائل بسیاری پدید می آید که شخص دیندار به آن باور دارد اما دلیل و برهانی برای آن ندارد. از این رو، به نظر می رسد، مردمان مؤمن برخلاف فیلسوفان، دین را بر اساس گزاره ها ادراک نمی کنند و ایمان مؤمن باور به صدق یک گزاره نیست، بلکه از سنخی دیگر است. به طور کلی ایمان دلیل و برهان صرف نیست. برای نمونه، عرفا مکاشفاتی برایشان به وقوع می پیوندد که قادر به بازگو کردن آن نیستند. یکی از کسانی که تبیینی موفق از ذات این مسئله به دست داده است، پرایس، فیلسوف انگلیسی قرن بیستم، است. پرایس مسئله ایمان را در ساحت غیر گزاره ای مورد بررسی قرار می دهد و میان ساختار گزاره های موسوم به «باور-به» و «باور-به اینکه» تفاوت قائل می شود. او مدعی است که تاکنون هر باور به ای را به باور به اینکه تقلیل داده اند در صورتی که چنین چیزی مقدور نیست. اگر بخواهیم چنین تقلیلی صورت دهیم دست کم معنای اولیه آن از بین می رود و تقلیل متضمن تغییری در معنا خواهد بود. او گزاره باور به خدا را از جمله گزاره های تقلیل ناپذیر معرفی می¬کند. باور به ها دو دسته ارزش گذارانه و واقعیت گرایانه تقسیم می شوند. اکثر باورهای دینی از جنس ارزش گذارانه تقلیل ناپذیر هستند. راشکه خوانش پست مدرن از متون مقدس را به الهامی که ایمان به شخص القا می کند، مرتبط می سازد. اما این امر زمانی شکل می گیرد که فهم صحیحی از ایمان در دست داشته باشیم. در نظر او ماهیت ایمان مجموعه گزاره هایش نیست، بلکه باور به خدا است و «باور به خدا یعنی «اعتماد به خدا». روزبهان بقلی نیز یکی از برجسته ترین عرفایی است که در این تحقیق آراء و نظراتش به ما کمک می کند تا به ایمان غیرگزاره ای در عرفان نیز دست پیدا کنیم. برای روزبهان الهاماتی به وجود می آمد که معتقد بود زمانی که از آن با غیر صحبت می‌کند اثر و معنای اولیه اش را از دست می دهد. در این تحقیق نتیجه گرفته می شود که آگاهی به تقلیل‌ناپذیربودن گزاره ها به باور به اینکه رهیاف مناسب تری نسبت به حل تناقضات سیستم های الهیاتی می باشد. از طرفی شرح و تبیین شطح در عرفا نمونه خوبی برای ما است تا به خوبی مسئله ایمان استدلال ناپذیر را برای فرد دیندار توجیه نماییم.