جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله سعی شده است تنها به بررسی مضامین اجتماعی شعر پروین و بهار و علل ایجاد پدیده‌ها و پیامدهای آن، پرداخته شود. از آن جایی که اساس کار رساله بررسی اندیشه‌های اجتماعی این دو شاعر بوده است از بررسی ویژگیهای زبانی و تکنیکی و صور خیال اشعار و تاثیر جامعه بر این دو شاعر در پدید آمدن زبان، نوع تصاویر و موسیقی دوری جسته و این تاثیر نظام جامعه را بر شاعر در ایجاد زبان و تخیل، به زمانی دیگر و با دیدگاههای جدیدتر اختصاص داده‌ام. تا آن جا که ممکن بود از موضوعهای اجتماعی که در شعر پروین و بهار آمده، سخن به میان آمده و به تحلیل و بررسی آنها می‌پردازد که بعضی از این مقوله‌ها چنین است : فرهنگ که خود شامل ارزشها، هنجارها، اخلاقیات ، آداب و رسوم، عرفان، تعلیم و تربیت ، تاثیر نیروهای موهوم در جامعه، فرهنگ آرمانی و فرهنگ‌پذیری می‌شود، شخصیت ، بویژه شخصیت پروین و بهار در شعرشان، خانواده و نقش پدر و مادر و فرزندان و کارکرد آنها در خانه و تاثیر فقر بر تعلیم و تربیت و بزهکاری فرزندان در خانواده‌ها، فرزندان یتیم و بی‌سرپرست ، فرد در برابر جمع، طبقات و قشرهای اجتماعی در عهد شاعر و بررسی کارکرد طبقات و قشرهایی چون: طبقه حاکم، فقیر و غنی، عاقل و جاهل و دیوانه، مذهبیان، عوام و خواص و زنان، نقش و پایگاه اجتماعی، روابط اجتماعی و اصولی که در روابط اجتماعی از دیدگاه این دو شاعر باید مدنظر قرار گیرد، جامعه‌شناسی سیاست که خود از مباحثی چون حکومت ، قوه مجریه و ویژگیهای حاکمان و مجریان کشور و بررسی کارکردهای مظفرالدین شاه، محمدعلی‌شاه، احمدشاه، رضاخان و محمدرضا پهلوی، قوه مقننه و جامعه قانونمند و مقام قانون در جامعه ایرانی، انتخابات و وضع مجلس ایران، قوه قضاییه و تحلیل نظام قضایی کشور و قاضیان و نقش آنها در ایجاد امنیت ، تحلیل نوع برخورد بهار با حکومتیان تشکیل می‌شود، مذهب و جامعه و نقش و کارکرد دین در جامعه ایرانی، اندیشه‌های دینی در جامعه، نقش مصلحان دینی در اصلاح جامعه، برخورد پروین و بهار با متولیان دین و فرهنگ دینی ایرانی در عهد بهار، قدرت اجتماعی و برخورد این دو شاعر با قدرتمندان، وطن‌گرایی در شعر بهار، نظام اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور در عهد بهار براساس شعر بهار و بررسی ساختار جامعه و رویدادهای اجتماعی در عهد بهار و سرانجام راه‌حل جامعه نابسامان ایرانی از دیدگاه بهار.

عبودیت‌ و بندگی به‌معنی تسلیم محض‌بودن در مقابل اراده‌ و مشیّت الهی و توأم با آگاهی از عظمت‌ معبود و به انگیزه‌ی تقرّب به او است.موضوع این پایان‌نامه، بررسی عبودیت و بندگی در مثنوی‌معنوی است. که دو محور شریعت و طریقت را شامل می‌‌گردد.شریعت همان راه و طریقی است‌که به خدا منتهی می‌شود و اصول و فروع دین و دستورهای اخلاقی را دربرمی‌گیرد که در این پایان‌نامه تنها اصول و فروع دین مورد بررسی قرار گرفته است و دیدگاه مولانا در این موارد مطرح شده است.محور دیگر پایان‌نامه طریقت می‌باشد که همان بُعد درونی و باطنی اسلام است و شامل آموزه‌هایی راجع‌به سیروسلوک روحانی‌ و مراحل طریقت است. در این قسمت عبادت‌های مستحبّی که عرفای اسلامی در سیر تکامل خود در راه کشف و شهود عرفانی انجام می‌دهند، مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل چهارم عقاید و دیدگاه مولانا در مثنوی‌معنوی دراین‌باره، مطرح شده است.مولانا جلال‌الدّین‌ همواره و در همه‌حال خدا را مدّنظرِ خود داشته و می‌کوشیده تا از عبادت و توجه به او غفلت نکند است. او ذکرالله را همواره بر زبان جاری می‌کرد و به‌ همه‌ی احکام و عبادت‌های شرعی اعتقاد داشته و آن‌ها را انجام‌ می‌داده است. و علاوه‌براین‌ها به‌ عبادت‌های مستحب نیز شدیداً پای‌بند بوده است. مولانا در مثنوی‌معنوی یک عابد عاشق است و سماع صوفیانه اوج وجد و سرور او را بازگو می‌‌کند.

با تحولات گسترده‌ی علمی در غرب، تاثیر این تحولات بر گستره‌ی اندیشه و فرهنگ جهان غرب نمایان شد که به اقتضای آن، بحث های نوینی در حوزه‌ی الهیات و مباحث دینی شکل گرفت، چنان که عده‌ای با بهره گیری از عقل و روش های فلسفی، و عده‌ای دیگر با استفاده از داده های علمی، از آموزه های دینی و مباحث مطروحه در چارچوب دین دفاع می کردند. از این رو در پژوهش های دینی، ابعاد متعددی مطرح شد که یکی از آن ها تجربه‌ی دینی است. در این رویکرد، اثبات خداوند و دفاع از دین به احساس شخصی ارجاع داده می شود. از میان مدافعان این نگرش می توان به فردریک شلایر‌ماخر اشاره کرد. در این پژوهش آرای نظریه پردازانی چون دیویس، سویین برن و گلاک و استارک مبنای برّرسی و تحلیل تجربیات عرفانی در داستان های رضا امیر خانی شده است

مثنوی مصیبت نامه، به عنوان اثری معناگرا با ساختاری داستانی، در پس آموزه های عرفانی و اخلاقی و با زبان بی تقیّد و انتقاد گونه ی عطار که در سخن پیران، کاملان و مجنونان مصیبت نامه جلوه می کند، در پی آن است که آدمی را که به نسیان حقیقت مبتلا است؛ به معرفت دردمندی آشنایی دهد و طالب حقیقت را با شگردهای سلوک، به سرمنزل مقصود برساند. سالک مصیبت نامه، تحت عنایت خداوند و ولایت پیر تا ولایت پیامبر خاتم، توأم با جهدی مداوم و با طی کردن عوالم آفاق و انفس، به معرفت جان خویش به عنوان نخستین گام در معرفت حق و کمال معنوی آدمی در کسوت بندگی می رسد؛ تا به قول عطار در پایان مصیبت نامه، قدم های بعدی تکامل معنوی را در حق بردارد که شرح آن منوط به اذن پروردگاراست.این پایان نامه بر آن است که با بررسی همه ی نکات و دقایق عرفانی، در پس حکایات، آموزه ها، شخصیت ها و ... به بررسی سیر کمالی سالک طریقت و در نگاهی گسترده تر، طریق رسیدن آدمی از پس حجاب جسم و جهان به حقیقت و کمال انسانی بپردازد و نشان دهد که همه ی تضادهای طریقت؛ چون خوف و رجا، قهر و لطف، سختی و راحتی و... ظرفیت وجودی سالک را برای درک مقام فنا و رسیدن به مقام کاملان بالامی برد و جان سالک را آشنای نسیمی از حقیقت الهی می سازد. در این زمینه، در پرتو حکایات، از برترین و فروترین افراد که عطار مسائل عرفانی را از زبان آنان تبیین می نماید، سود جسته شده ودر پرتو سخنان عرفانی در آغاز مقالات، صفات و مقامات طریقتاثبات گشته است؛ صفاتی که به طور مستقیم و غیر مستقیم، توشه و دلیل رسیدن سالک به مقصد حقیقت و مقام انسان کامل است. در این پایان نامه سعی می شود، نظریات معرفتی عطار راجع به کمال هر یک از موجودات عالم، یک اصل دانستن جنون دیوانه و عشق مردان کامل، دردمندی حق، راهبران طریقت و ...نیز تبیینگردد تا سرانجام، انسان کامل در آینه ی صفات آشکار شود.