جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تصوّف، که از آن می‌توان به عنوان یکی از عوامل مهم اجتماعی و فرهنگی یاد کرد، از قرن­های نخستین در جامعۀ اسلامی شکل گرفت و به سرعت رشد کرد. با سنایی وارد عرصۀ ادبیات شد و آثار برجسته­ای در این حوزه چه به صورت نثر و چه از نوع آثار منظوم پدید آمد که مثنوی­های عطار و مولانا از جملۀ آنهاست. تحت تأثیر این آثار و با توجه به غلبۀ روح و فرهنگ تصوّف در فضای اجتماعی قرون هفتم، هشتم و نهم، داستان­های عاشقانۀ عصر نیز که به دلیل نگاه عاطفی و احساسی آن­ها بیش از سایر داستان­ها مورد توجّه بوده­اند دگرگون گشته، ضمن حفظ برخی ویژگی­های آثار پیشین، آب و رنگ تازه­ای به خود گرفتند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی برخی از برجسته­ترین منظومه­های عاشقانۀ این قرون یعنی هشت بهشت امیر خسرو دهلوی(قرن هفتم)، جمشید و خورشید سلمان ساوجی و همای و همایون خواجوی کرمانی(قرن هشتم)، و لیلی و مجنون مکتبی شیرازی(قرن نهم)، عناصر مشترکی را که بیانگر تأثیرپذیری پدیدآورندگان این آثار از اندیشه­های صوفیّه است، استخراج کرده و مورد مطالعه قرار دهیم. نتایج پژوهش بیانگر این معناست که این اثرپذیری تنها به تحول شخصیت­های داستانی و صفات و رفتار آنها محدود نگشته بلکه واژگان و تعابیر عاشقانه نیز چه بسا تحت تأثیر تصوّف بار معنایی گسترده­تری یافته­اند؛ به عبارتی می­توان اذعان کرد که عشق زمینی و مجازی در این داستان­ها به پاکی و بلندای عشق آسمانی ارتقا می­یابد و عشق و عرفان آنچنان در هم آمیخته و به هم پیوند می­خورد که نمی­توان حدّ و مرز مشخصی برای عاشقانه یا عارفانه بودن آن­ها تعیین نمود.

امیلى دیکنسون از نامدارترین و تأثیرگذارترین شاعران آمریکایى از سدهء نوزدهم میلادى تاکنون است. او را بانى مدرنیسم در شعر غرب دانسته اند. مطالعهء زندگى و شعر دیکنسون و فروغ فرخزاد، وجوه اشتراک و تفارت هاى قابل ملاحظه اى را پیش روى خواننده مى نهد که بررسى زمینه ها و آثار این وجوه، ضمن ایجاد آشنایى ژرف تر با این دو هنرمند، نحوهء نگرش آن دو نسبت به زندگى، عشق، مرگ، هنر و دیگر مفاهیم اصیل و مهم بشرى را نشان مى دهد. در این مقاله به بررسى مشترکات و تفاوتهاى شعر و زندگى این دو شاعر جریان ساز و صاحب سبک نوگرا پرداخته ایم. این کار در حوزهء ادبیات مقایسه اى (contrastive literature) قرار مى گیرد.