جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله علم و ادراک از دیرباز موردتوجه فلاسفه بوده و کوشش‌هایی فراوانی برای تعریف و پی بردن به ماهیت علم و ادراک و مسائل مربوط به آن صورت گرفته است. اکثر فلاسفه معتقد به وجود ادراک حسی، خیالی و عقلی هستند و دراین‌بین عنایت خاصی به ادراک عقلی یا همان معقولات داشته‌اند و سعی در تبیین آن نموده‌اند. اولین تقسیم‌بندی از معقولات توسط فارابی صورت گرفت و معقولات به اولی یعنی معقولاتی که ما به ازای ماهیات خارجی هستند و معقولات ثانی (منطقی) که ویژگی ذهنی معقولات اولی هستند تقسیم شدند، اما نسبت به گنجاندن مفاهیم فلسفی در این تقسیم‌بندی اقدامی صورت نگرفت. بعد از فارابی ابن‌سینا به تبیین بیشتر این تقسیم‌بندی پرداخت و در ادامه بهمنیار شاگرد ابن‌سینا مصادیقی از معقولات ثانی (منطقی) را بیان می‌کند که تا قبل از آن ذهنی نبودند. در ادامه سهروردی و خواجه نصیر گستره عظیمی از مفاهیم فلسفی را در معقولات ثانی گنجانده و آن‌ها را ذهنی محسوب نمودند؛ اما بعد از خواجه اعتراضاتی به این نحوه تقسیم‌بندی صورت گرفت و فاضل قوشچی، سید سند و علامه دوانی در مباحث فلسفی خود بسیاری از مفاهیم فلسفی را از ردیف معقولات ثانی حذف نموده و آن‌ها را خارجی دانستند و درنهایت میرداماد با تکمیل تلاش‌های پیشینیان برای اولین بار معقولات ثانی را به معقولات ثانی فلسفی و منطقی تقسیم نمود. ملاصدرا شاگرد میرداماد نیز با ارائه تبیین متفاوت به این تقسیم‌بندی استحکام بخشید؛ اما با توجه اصول فلسفه ملاصدرا تقسیم‌بندی متداول معقولات به اولی و ثانی درهم‌ریخته و بایستی برای معقولات تقسیم‌بندی جدیدی صورت پذیرد. در این پایان‌نامه ابتدا به سیر تاریخی تقسیم‌بندی معقولات از فارابی تا ملاصدرا پرداخته و سپس با تبیین اصول فلسفه ملاصدرا ثابت می‌گردد که تقسیم‌بندی متداول نیاز به بازنگری دارد و در پایان تقسیم‌بندی پیشنهادی ارائه می‌گردد.

این تحقیق بر آن است که ماهیت زمان را در آراء ملاصدرا و نظریات نسبیتی موجود در قالب نسبیت خاص و نسبیت عام مورد مداقه قرار داده، به نقاط اشتراک و افتراق میان آنها بپردازد. مساله زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف میان فلاسفه و متکلمین متعددی بوده است. چنانچه عده ای زمان را امری موهومی دانسته و عده ای دیگر رای به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصیاتی را برای ماهیت زمان در نظر گرفته اند. به موازات اندیشه های فلسفی محض، رویکرد مشابه ی نسبت به خوانش فلسفی زمان مطرح شده در چارچوب نظریه های فیزیکی، به خصوص فیزیک نسبیتی، به چشم می خورد که این مقاله در صدد است با رویکردی تحلیلی، همچون پلی میان اندیشه فلسفی محض و خوانش فلسفی آراء فیزیکی عمل کرده و به اشتراکات و نقاط افتراق موجود میان دو حوزه بپردازد. هر دو رویکرد به جای ارائه زمان و مکان به عنوان موجوداتی مستقل و مطلق، با یکسان در نظر گرفتن مفهوم امتداد و بعد ، به وجود ساختاری واحد که در برگیرنده هر دوی فضا و زمان است، اذعان دارند. اما دیدگاه ملاصدرا در مورد ماهیت زمان، با آنچه دیدگاه نسبی گرایانه برامده از تفسیر فلسفی نسبیت ارائه می دهد مغایر است.

از آنجا که تمام اعمال و رفتارهای انسان از افکار و نیّات او سرچشمه می گیرند و سرچشمه نیات قلب است ، بنابر این قلب سلطان وجود است که اگر بیمار باشد تمام وجود انسان را اعم از گفتار و کردار ، را تحت اشعاع خود قرار می دهد و اگر سالم بماند انسان گرفتار رذایل اخلاقی نخواهد شد . بنابر این لازمه تحصیل قلب سلیم ، قلبی که از شک و شرک و حقد و حسد و بخل و کینه و دوستی و دشمنی بیجا و .. پاک باشد ایمان قلبی به خداوند است ایمانی که از مرز زبان گذشته و با عمل به تکلیف و پرورش تقوا ، به مرحله یقین رسیده باشد و انسان به صفات حکمت و قدرت و جمال و کمال و ... خداوند اطمینان قلبی داشته باشد و تمامی نیات و اعمال خود را برای خداوند از هر گونه شائبه ریا ، خالص کرده باشد و تلاش در کسب هر چه بیشتر تقرب به خداوند را داشته باشد ، و در سایه این خلوص و پاک کردن نیت از ماسوی الله ، چنین انسانهایی از ویژگیهای اخلاقی و صفات برجست? تواضع و فروتنی ، عفو و بخشش ، صداقت و راستی ، صبر و استقامت ، حلم و بردباری ، قناعت و سخاوت ، توکل و اخلاص و نوعدوستی و حسن خلق و عزت نفس برخوردارند که نبود هر کدام از این صفات انسانی نقص و کمبودی در آدمی ایجاد می کند و او را دچار تحیّر و سرگردانی می کند و آرامش واقعی را از او می رباید . در نتیجه کسب ایمان ، عمل به تکلیف ، داشتن تقوا و خلوص نیت از مقدمات ضروری تحصیل قلب سلیم است .

حکومت کوتاه مدت امام علی (ع ) برنامه‌هائی بزرگ را فرا روی آدمیان قرار داده است که بواسطه آن می‌توان نیاز بشری را حتی در امور دنیوی البته در سایه آموزه های بلند و حیانی و دینی گره گشائی کرد . لذا بر همه کسانی که خود را پیرو آن ابر مرد الهی بعد از نبی مکرم اسلام (ص) می‌دانند ، لازم است تا ابعاد مختلف این آموزه ها را به چالش کشیده و در آن غور کنند تا بتوانند شهد گوارائی را از آن تعالیم و سیره حکومتی اخذ کرده و در کام تشنه همه انسانها در تمامی عصرها بریزند. برا این سیاق تلاش می‌کنیم تا دوران حکومت امام علی (ع) را از قبل از تصدی حکومت و بعد از آن گزارش نموده و با کنکاش به سئوالاتی که بدنبال آن خواهیم بود پاسخگو باشیم. مسائل مورد نظر این گزارش بدین نحو دنبال می‌شود که اولاً نحوه شکل گیری حکومت و انتخاب حاکم از دیدگاه امام (ع) چگونه بوده است ؟ ثانیاً : کارگزاران حکومت دینی باید همواره نسبت به چه مسائل اخلاقی تذکر داده شود، ثالثاً نحوه تأثیر پذیری و بالندگی جامعه از اخلاق حاکمان چگونه خواهد بود و بالاخره الگوئی را که از سیره آن امام مظلوم (ع) می‌توان ترسیم کرد کدام است

محبت یک اصل بدیهی و قابل پذیرش در عالم خلقت می باشد. اصل محبت در تمامی ذرات عالم امکان، سریان دارد و محبت به کاملترین انسانهای الهی و جانشینان شایسته پروردگار،بهترین و ثمربخش ترین نوع محبت است.چون عین محبت ذات اقدس الهی است.(من احبکم فقد احب الله)و نیروی محرکه دین پذیری و تبعت از اوامر الهی می باشد.از این رو محبت ائمه معصومین (علیهم السلام)یکی از ضروریات دین اسلام و شرط فلاح و رستگاری و پذیرش اعمال در آموزه های دینی به شمار آمده است. این تحقیق با تعریف واژه محبت ،بیان ریشه،هدف و اهمیت آن وارتباط دادن آن با محبت ائمه معصومین(علیهم السلام)و ارایه دلایل عقلی ،قرآنی و روایی، آن را یک موضوع اساسی و مهم در شرع مقدس به اثبات رسانیده است وبه بررسی حب و بغض در ابعاد عقیدتی ،عبادی، سیاسی و حکمرانی،اخلاقی ، اجتماعی ،دنیایی و آخرتی درگستره حیات آدمی پرداخته است.و شاخص ها و معیارهای دوستی با ائمه و دوستانشان (تولی)و دشمنی با دشمنان ائمه (تبری)مطرح کرده است.از جمله این معیارها:ایمان داشتن به صاحبان ولایت، احیای امر ولایت و احترام به ساحت اولیاءو..می باشد. واز آنجاکه هر چه محبت و دلباختگی و ارتباط قلبی بین افراد و رهبران سیاسی و دینی اجتماع بیشتر باشد: تبعیت ، همرنگی و همدلی بیشتری را به همراه خواهد داشت لذا پیشنهادهایی در زمینه گسترش تولی و تبری در جامعه جهت گرایش بیشتر مردم به رهبران (ائمه معصومین)ارایه شده است. از جمله این پیشنهادها معرفت شناسی ائمه ،معرفی اسوه ها و الگوه ها،تربیت دینی فرزندان و... می باشد.با توجه به اینکه علاقه به اولیای الهی قویترین عامل تلاش و انگیزه ساز در آدمی می باشد و وی را به پذیرش خطرات و سختی های مسیر دینداری تشویق وتحریض می کند، لذا آثار و فواید محبت به معصومین علیهم السلام در دنیا و آخرت در چند مبحث (درک علوم الهی ،محبوب حق شدن،شوق عبادت و بندگی و...) آمده است.کهقطعا مباحث این تحقیقدر زمینه گسترش تولی و تبری در بعد فردی و اجتماعی ، تاثیر گذار خواهد بود .همچینین به بیان ارادتمندی و اظهار عشق و علاقه علمای اخلاقی(شخصیت های برجسته اجتماعی) به ساحت مقدس ائمه (علیهم السلام) در قالب شعر،نظرات و دیده گاهها پرداخته است .که این اظهارات سبب الگوگیری اقشار مختلف جامعه و تایید اهمیت اصل تولی و تبری می باشد.

علم از نظر معرفت‌شناسان عبارت است از باور صادق موجه. درباره‌ی صدق سه نظریه‌ی اصلی وجود دارد که عبارت است از: نظریه‌ی مطابقت؛ نظریه‌ی سازگاری؛ نظریه‌ی عمل‌گرا. نظریه‌های در باب توجیه را می‌توان به دو دسته‌ی درون‌گرایی و برون‌گرایی تقسیم کرد. نظریه‌های عمده‌ی درون‌گرایی عبارت‌اند از: نظریه‌ی مبناگرایی؛ نظریه‌ی انسجام‌گرایی. در نظریه‌های توجیه برون‌گرایی، باورکننده ملزم به داشتن بینه نیست و توجیه، به عوامل بیرون از باورکننده مربوط است؛ مانند نظریه‌های اعتمادگرایی و احتمال‌گرایی. استدلال شرطیه‌ی غزالی که استدلالی است در باب پذیرش باور به وجود خدا و معاد، در مقام صدق، نظریه‌ای عمل‌گراست و در مقام توجیه، از نظری مبناگراست؛ چراکه معرفت یقینی در این استدلال، همان معرفت خود موجه و پایه است. از نظری، برون‌گراست؛ زیراکه به عوامل بیرون از فاعل شناسا برای توجیه باور، مثل فرآیند حصول باور، ساحت ارادی‌عاطفی و وضعیت عقلانی باور توجه دارد.