جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عمر‌بن‌عبدالعزیز را می‌توان از معدود خلفای اموی دانست که بر خلاف اسلاف خود تلاش نمود تا با اعمال مجموعه‌ای از اصلاحات، شرایط متفاوتی را در جامعه اسلامی و مخصوصا برای شیعیان رقم بزند. از این رو سئوال پژوهش حاضر که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته آن است که اصلاحات عمر‌بن‌عبد‌العزیز چه تاثیری بر وضعیت شیعیان بجای گذاشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که خلیفه اصلاح‌گراموی، با درک اهمیت مساله شیعیان برای دولت اموی و در راستای جلب رضایت آنان، دست به اصلاحاتی زد؛ فدک را به اهل بیت برگرداند، خمس را دوباره برقرارکرد، مستمری علویان و بنی عبد المطلب را تضمین ساخت و بجای سب و لعن، تکریم و احترام را نسبت به امام علی (ع) و اهل بیت برقرار نمود. در نتیجه این اصلاحات، ضمن آن که شرایط اقتصادی و فضای سیاسی و فکری مناسب تری برای شیعیان ایجاد شد، آنان تحت رهبری امام باقر(ع) توانستند امور مذهبی و سیاسی خود را راحت‌تر پیش ببرند.

چکیدهآشفتگی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهان اسلام در کنار هجوم همه‌جانبه غرب باعث ایجاد واکنش‌های متعددی در جهان اسلام شد. یکی از این واکنش‌ها رشد و گسترش اندیشه سلفی‌گری است. این اندیشه که ریشه در آراء و اندیشه‌های خوارج، حنابله و وهابیت دارد به جریان خردگریز در میان مسلمانان معروف است. چرا که با تکیه بر ظواهر کتاب و سنت هرگونه گرایش‌های عقلی، فلسفی و کلامی را برنمی‌تابد. در اندیشه سیاسی سلف‌گرا حکومت مطلوب همان شیوه خلافت صدر اسلام و خلافت‌های اموی و عباسی است در این اندیشه دموکراسی، انتخابات و مفاهیم این چنینی کاملا نامأنوس و ضداسلام تلقی می‌شوند. از مهمترین جریانات سلف‌گرا در اسلام معاصر سازمان القاعده است که به منظور دفاع از افغانستان در مقابله با روسیه و با کمکهای همه‌جانبه آمریکا، عربستان و پاکستان به وجود آمد. اندیشه این سازمان که توسط بن لادن رهبری می‌شد متشکل از عدم توجه به عقل در فهم متون دینی و تأکید بر ظواهر شریعت است. این اندیشه که ملهم از اندیشه‌های سیدقطب و وهابیت است تأکید فراوان بر آیات جهادی دارد که مهمترین مصداق جهاد را ارهاب یا همان ترور می‌داند. اعضاء القاعده تنها روش رسیدن به اهداف خویش را مبارزه مسلحانه می‌داند که در این راه عملیاتهای انتحاری مختلفی برای ضربه زدن به دشمنان و رسیدن به اهداف خود انجام داده‌اند. اعضاء این سازمان همگی سنی مذهب و از ملیت‌های مختلف هستند.القاعده که مخالفان عقیده خود را کافر می‌خواندبعد از حوادث ‎11‎ سپتامبر، توسط آمریکا از هم فروپاشیدند و اعضاء اینسازمان در کشورهای مختلف پراکنده شده و مترصد فرصتی هستند تا دوباره خود را احیاء کنند.اگرچه رابطه ی این سازمان پس از جنگ با شوروی در ظاهر با حامیان گذشته ی خود به سردی گراییده و این سه دولت به ویژه آمریکا دست از حمایت القاعده برداشته، اما واقعیت خلاف این امر را ثابت می‌کند بلکه نشان دهنده ی این امر است که القاعده به نوعی استراتژی جدید استعمارگران در منطقه ی خاورمیانه و ایجاد اختلاف در بین جوامع اسلامی برای تضعیف وتحت سلطه درآوردن بلاد اسلامی و به وجود آوردن گروههای انحرافی و ایجاد انحراف در مسیر اصیل دین اسلام و از بین بردن تیز انقلابی شیعیان در مقابل استعمارگران می باشد.

فتح اسپانیا و پیروزی های بعدی مسلمانان در این منطقه از جهان، که در تاریخ فتوح از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اسپانیا اولین منطقه از اروپاست که مسلمانان موفق شدند در زمان کوتاهی آن را تسخیر نمایند. هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل این پیروزی به لحاظ اوضاع داخلی اسپانیا در آستانه ورود مسلمانان و تاثیر احتمالی این اوضاع در موفقیت نیروهای فاتح می باشد. از این رو ضمن بیان مختصری از تاریخچه فتوح در منطقه شمال آفریقا، اوضاع داخلی اسپانیا به عنوان یکی از فرضیه های احتمالی در فتح این سرزمین توسط مسلمانان مورد بررسی قرارگرفته است.