جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد»، تاليف فاضل مقداد، شرح مختصرى است بر كتاب واجب الاعتقاد علامه حلى كه به صورت سؤال و جواب نوشته شده است. واجب الاعتقاد كتابى است كاملا موجز در بيان مسائل اصوليه و فرعيه فقهيه كه اعتقاد به آن بر مكلف واجب است. چون اين كتاب از سويى تمام اعتقادات را شامل مى‏ شود و از سوى ديگر خيلى مختصر نوشته شده است، علما شروح متعددى بر آن نوشته ‏اند. در اصل كتاب و شرح آن تنها به چهار ركن از اركان اعتقادى؛ يعنى توحيد، عدل، نبوت و امامت پرداخته شده است و بحثى از مسائل معاد ندارد. مولف در ابتداى اين كتاب مقدمه ‏اى كوتاه در مورد علم اعتقاد بيان مى ‏كند و در ادامه به بيان صفات تعالى، چهار ركن از اعتقادات و واجبات بعضى از فروع دين مى‏ پردازد.

متن از خواجه نصيرالدين طوسي - مترجم ركن الدين محمد بن علي فارسي گرگاني استرآبادي از افاضل نيمه دوم سده 7 (روضات الجنات ص 265 و 609) شارح، مقداد بن عبدالله بن محمد بن حسين بن محمد سيوري حلي اسدي از اعلام نيمه اول سده 9 كه در 822 ميزيسته و روايت مي كند از شهيد اول. الذريعه تاريخ وفات شارح را در 26 جمادي الثاني 826 ضبط كرده است. كتاب شرحي است بطور قال اقول كه شارح بنام امير جلال الدين ابي المعالي علي بن شرف الدين حسيني آوي تاليف نموده. و شارح در 8 رمضان 808 ازين شرح فراغت يافته است. (مهدي ولايي) شارح در مقدمه مي گويد: فصول خواجه كه رساله مختصر و مفيديست در كلام، چون به زبان فارسي بود چندان شناخته و مورد اقبال نبود تا مدتي پس از درگذشت مولف، علامه سعيد گرگاني آن را به زبان عربي در آورد و كتاب مشهور آفاق شد. فاضل مقداد در شرح «ختم» فصول نصيريه نكات و فوائدي در ارشاد و سلوك دارد كه مي گويد آن را از كلام مولف استفاده كرده ام «فاشار المصنف رحمه الله الي شي يسير من ذلك اشارة يحتاج الي بسط فلنبسط ذلك مختصرا مما استفدناه من كلامه و ذلك يتم بفوائد ... . .». در ايندفتر از يكتاپرستي و دادگري خداوند و پيامبري و پيشوائي و رستاخيز در چهار فصل بروش كلام شيعي آميخته با فلسفه گفتگو گرديد. خواجه در آن بتوحيد عرفاني و مقامات تصوف نيز اشاره نمود و مشرب عرفاني او از آن پيداست و سيوري هم در اين باره داد سخن را داده مطلب را بمانند يك فيلسوف عارف روشن نمود (پايان فصل يكم). از نسخه تاريخ 781 طوس بر ميآيد كه اين گزارش از نگارشهاي نخستين سيوري ميباشد (ذريعه 2: 423). (محمد تقي دانش پژوه) ع شرحي است با عنوان «قال - اقول» بر الفصول النصيريه خواجه نصيرالدين که رکن الدين محمد جرجاني آن را از فارسي به عربي ترجمه کرده است. فاضل مقداد اين شرح را در 8 رمضان 808 در زمان حيات جرجاني و به نام جلال الدين علي بن شرف الدين مرتضي علوي حسيني آوي فراهم آورده است. آغاز كتاب: سبحانك اللهم واجب الوجود و غاية وجود كل موجود أنت أخرجتنا من مرتتق ظلام العدم الي فضاء ضياء الوجود. انجام كتاب: ... و لا يضيعه بتفريطه و جهله و الا شقي شقاء متينا و خسر خسراناً مبيناً وفقنا الله و اياكم لسعادة الدار الآخرة بمحمد و عترته الطاهرة و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله و سلم تسليماً كثيراً آمين. [التراث العربي 1/326؛ الذريعة 2/423؛ فهرست سپهسالار 3/210؛ الهيات 468؛ کتابخانه ملک 1/52 و 5/181 و 5/373؛ فهرست آستان قدس 4/33 و 11/39-40 و 11/318؛ فهرست دانشگاه تهران 3/539 و 2143 و 6/2143 و 14/3539 و 8315 و 17/107 و 17/185؛ مرعشي 15/55 و 32/166 و 11/241 و 19/101و 21/52 و 16/301 و 16/305و 21/347 و 27/121 و 27/250 و 28/475 و 34/750؛ كتابخانه هاي گلپايگان 95؛ الهيات تهران ص 283 و 734؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/68؛ مدرسه نواب 502؛ ص 6 فاضليه؛ فرهنگ مشهد ص 46؛ علامه طباطبايي 2/116؛ مجلس شورا 10/751 و 10/848 و 10/1683 و 22/167 و 32/300؛ و آثار و احوال خواجه از مدرس رضوي: 250 و همين فهرست: 751 و 848؛ عكسي مرعشي 2/399؛ ريحانة الادب 4/3-282؛ كتابخانه سيد حسين امام ص 192؛ معجم التراث الكلامي 1/519؛ اهدائي به آستان قدس ص 334؛ كتابخانه ملي 9/475؛ عكسي مركز احياء ميراث 5/405 و 6/201؛ كشف الحجب و الاستار ص 67؛ الاعلام زركلي 7/282؛ معجم المؤلفين 12/318؛ مرعشي 34/695؛ اهدايي به آستان قدس ص59؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 72؛ فرهنگ و هنر مشهد ص 18؛ مهدوي، مصلح الدين ص 125؛ شيخ علي حيدر 1/389؛ شورا 2/203/24 و 1/17/33؛ رايانه آستان قدس]

علامه حلي کتاب جامعي در اصول اعتقادات بغير از مبحث معاد و نيز در فروع فقهي از طهارت تا آخر امر بمعروف و نهي از منکر نگاشته است بنام -واجب الاعتقاد- که شيخ جمال الدين ابوعبدالله مقداد بن عبدالله بن محمد سيوري حلي اسدي معروف به -فاضل مقداد- متوفي 826 هـ. ق. شاگرد فخرالمحققين محمد بن حسن بن يوسف متوفي 771 هـ. ق. آن را شرح کرده است بصورت مزجي تحت عنوان - قال - اقول - که بنام - الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد - موسوم است و همين كتاب حاضر مي باشد. فاضل مقداد، اين شرح را قبل از سال 771 هـ. ق. يعني در زمان حياة استادش فخرالمحققين ساخته است، چنانکه در مبحث - سلام نماز - گويد: و يجب عليه التسليم فقيل انه واجب و هو قول السيد المرتضي رحمه الله و جماعة من الاصحاب و قيل انه مندوب و هو قول ابي جعفر الطوسي رحمه الله واختاره المصنف قدس الله روحه في اکثر ثم رجع عن القول بالندب وافتي بالوجوب علي ما نقله عنه شيخنا العلامه ولده فخرالدين محمد ادام الله ايامه». اين کتاب در سال 1315 هـ. ق. در تهران چاپ سنگي شده است ضمن مجموعه اي بنام -کلمات المحققين- (فاضل) الاعتماد شرح مختصري است با عناوين «قال قدس الله روحه -اقول» بر متني بسيار مختصر در كلام و فقه كه مطالب با عنوان «و يجب أن يعتقد» شروع ميشود. (سيد احمد اشكوري) آغاز كتاب: بسمله قال الحمدلله علي نعمائه و صلي الله علي سيد رسله و اشرف انبيائه ... و بعد فقد بينت في هذه المقالة واجب الاعتقاد علي جميع العباد و لخصت فيما يجب معرفته ... اقول الحمد هو الثناء اللساني علي الفعل الحسن الاختياري ... انجام كتاب: و اذا ارتفع الامن من ارتفع الوجوب والجواز ايضا والتمکين و هذا آخر ما اردنا ... خير موفق و معين ... محمد المصطفي و علي آله الطيبين الطاهرين. [کتابخانه جامع گوهرشاد 3/1204؛ كتابخانه هاي گلپايگان 95؛ شورا 1/179/33]

شرح مفصل ومبسوط با عناوين <قال - اقول> بر کتاب <نهج المسترشدين> تأليف علامه حلي (726ق) که در آن به توضيح مشکلات ومعضلات متن پرداخته ودر پنج شنبه 21 شعبان 792ق تأليف آن پايان يافته است. شرحي است متوسط با عناوين <قال-اقول> بر رساله <نهج المسترشدين في اصول الدين> علامه حلي که در 21شعبان 792به پايان رسيده است. اين كتاب به سال 1303هـ در بمبئي به طبع رسيده (مشار، چاپي عربي/41) گزارش «نهج المسترشدين» (ذريعه 24/424) علامه حلي در اصول دين استدلالي است. با سربندهاي «قال، اقول» كه در پنجشنبه 21 شعبان 792ق به انجام رسيده است و در بمبئي 1303ق و پس از آن چاپ شده است. در نسخه در دست تاريخ انجام پنجشنبه 21 شعبان 772ق آمده است. (احمد منزوي) شرح استدلالي متوسطي است با سبك قال -اقول بر رساله نهج المسترشدين علامه حلي كه در روز پنجشنبه 21 شعبان 792 ق به پايان رسيده است «باريك بين، محمد كريم» شرح متوسطي است با عناوين «قال-اقول» بر رساله «نهج المسترشدين في اصول الدين» علامه يوسف حلي (-726ق.). شرح لنهج المسترشدين في أصول الدين للعلامة الحلي، و قد شرحه بعنوان: «قال ... أقول» (خادمي، محمد علي) آغاز كتاب: <بسمله، ان اولي ما صرفت فيه قوة فحول الافکار لاقحة لتجريد ابکار الاذکار مستخدمة في اظهار نتايجها ... اما بعد نحوي [ ... ] اکرمه الله من عنده واولاه المزيد فضله وجليل رفده ان ينحل ... > انجام كتاب: < ... يا الله يا الله يا الله اسألک ان تصلي علي محمد وآل محمد وان لاتشوه خلقني بالنار وان تفعل بي ما انت اهله ولاتفعل بي ما انا اهله انک اهل التقوي واهل المغفرة. تم> [الذريعة 1/515؛ مجلس 10/1289 و 25/232؛ کشف الحجب 359؛ مرعشي 9/214؛ فهرست دانشگاه تهران 3/524؛ فهرست سپهسالار 3/107-108؛ ‌التراث العربي في مكتبة‌ المرعشي 1/184؛ آية الله فاضل خوانساري ص 28؛ عكسي مركز احياء 1/130و 2/289 و 1/252؛ ادبيات تهران 3/69؛ علامه طباطبايي 2/111؛ عكسي مرعشي 1/108 و 387 و 388؛ كشف الحجب 359؛ ذريعه 1/15؛ مجلس شورا 10/1289 و 25/232؛ حضرت شاهچراغ ص 7؛ ذريعه، 1/515؛ اعلام، 3/2341؛ طبقات، 9/138-140: مشار، مؤلفين، 6/272: براي چاپ كارهايش؛ مشار، عربي، 41: ‌كه تنها چاپ بمبئي را نشان داده؛ مرعشي، 9/214: ‌نوشته 1089ق؛ سپهسالار، 3/107: نوشته 1115 ق؛ ديوان هند، ش 471 نوشته 1156ق با سرآغازي ديگر.؛ دائرة المعارف اسلامي 1/20؛ شيخ علي حيدر 1/84]

علامه حلي (726ق) به درخواست وزير محمد بن محمود گوهدهي كتاب « مصباح المتهجد » شيخ طوسي (460ق) را در ده باب تلخيص و نام آن را «‌منهاج الصلاح في مختصر المصباح » نهاد. سپس باب يازدهمي در اصول دين به نام « الباب الحادي عشر فيما يجب علي عامة المكلفين من معرفة اصول الدين » به آن اضافه نمود. فاضل مقداد اين باب را با عناوين « قال - اقول » شرح نموده كه كتاب حاضر مي باشد و مورد استقبال اهل دانش قرار گرفته و جزء كتب درس مقدماتي عقايد شيعه بشمار مي رود. (صدرائي خوئي) اصل كتاب باب حادي عشر، تاليف علامه حلي مي باشد كه باب 11 كتاب مختصر مصباح كه به علت كثرت استفاده و تدريس از نسخه مختصر مصباح جدا گرديده است. (سيد محمود مرعشي) شيخ الطائفه، محمد بن حسن طوسي متوفي 460 هـ. ق. کتابي در ادعيه نگاشته است بنام - مصباح المتهجد- اين کتاب را علامه حلي متوفي 726 هـ. ق. بخواهش محمد بن محمد قوهدهي وزير در ده باب خلاصه کرده است و بنام - منهاج الصلاح في مختصر المصباح - موسوم داشته است. بعدها همين علامه حلي يک باب ديگر بر اين ده باب از كتاب منهاج الصلاح في مختصر المصباح- افزوده که در آن باب مسائل اصول دين را متذکر شده است و تحت عنوان - الباب الحاديعشر فيما يجب علي کافة المکلفين في اصول الدين - موسوم داشته و چون اين يک باب، خود مبحث مستقلي بوده است و مورد نياز عامه، لذا جداگانه استنساخ و چاپ گرديده است و بر آن شروح و حواشي نگاشته شده ازجمله ابي عبدالله شرف الدين فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سيوري حلي متوفي 826 هـ. ق. بر آن حاشيه اي نگاشته است که بنام - النافع يوم الحشر ... ناميده شده که همين کتاب مي باشد و مکرر چاپ شده. شرحي است مزجي بصورت قول - اقول. (عبدالحسين حائري) شرح بسيار معروفي است با عناوين «قال -اقول» بر رساله «باب حاديعشر» علامه حلي، بارها به چاپ رسيده است. در شب 27 رمضان 782 در شهر بصره بانجام رسانده است. (محمد تقي دانش پژوه) مرتب بر مقدمه، اصول، مباحث و خاتمه است. علامه حلي (648-726) پس از خلاصه كردن كتاب «مصباح المتهجد» شيخ طوسي (385-460) در ده باب بنام «مختصر المصباح» باب يازدهمي در معرفت خداوند و صفات وي بدان مي افزايد و پس از انضمام آن به ده باب پيشين همه را «منهاج الصلاح في مختصر المصباح» مي نامد، بعداً باب حادي عشر شهرتي بيشتر مي يابد و جداگانه شرح مي شود كتاب «باب حادي عشر» هفت فصل است بر اين كتاب حاشيه و شرحهاي بسيار نگاشته شده كه در ذريعه ج3ص5-7 و ج6ص27 و ج13ص117-123 آمده است، چاپهاي آنرا مشار در فهرست عربي ص 942 ياد مي كند يكي از آن شرحها «النافع يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر» تأليف فاضل مقداد است (علينقي منزوي) شرحي است مختصر با عنوان «قال-اقول» بر باب حادي عشر علامه حلي، حسن بن يوسف بن المطهر (م -726) كه شارح در حال سفر و تدريس آن بنا به خواهش بعضي از سادات نوشته هاي قديم خود را در اين كتاب مشتمل بر ده باب و به نام «منهاج الصلاح» مدون ساخته است. (حضرتي صادق) از ابي عبدالله شريف الدين فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سيوري حلي متوفي 826 ه. ق تنها سه برگ از اين شرح بجاي مانده است. «فاضل، محمود» ... اين اثر نخستين بار به سال 1395 هـ در قم از سوي مطبعه الإسلام و بار دوم با تحقيق استاد فرزانه «دكتر مهدي محقق» به سال 1407 هـ ‌از سوي دانشگاه مك گيل (McGill) كانادا و دانشگاه تهران در تهران به چاپ رسيده است اين اثر همچنين به زبانهاي فارسي و اردو نيز ترجمه گرديده است. مرعشي نجفي، محمود علامه حلي كتاب مصباح المتهجد شيخ طوسي را در ده باب تلخيص نموده و در آخر بابي به عنوان باب يازدهم در اعتقادات شيعه به صورت كوتاه به آن ملحق كرده است. كتاب حاضر شرحي است بر همان باب يازدهم با عناوين «قال - اقول». (احسان شكراللهي) مرحوم علامه حلي (-726 ق) مصباح شيخ طوسي (- 460 ق) رادر 10 باب مختصر كرده و يك باب در اعتقادات بر آن افزوده است و مجموع 11 باب را منهاج الصلاح في مختصر المصباح نام نهاده است. « باريك بين، محمد كريم» شرحي است مختصر بعنوان «قال-أقول» بر باب حادي عشر علامه حلي حسن بن يوسف بن المهطر. اين كتاب به درخواست يكي از سادات (علي بن ابي المرجح علوي حسيني) بنا بنوشته حاشيه بعضي از نسخه‌ها تأليف شده است. الاصل للعلامة الحلي جمال الدين ابي منصور الحسن بن يوسف بن المطهر در طهارت و نماز و روزه (محمود نظري) شرحي است مختصر با عناوين «قال -اقول» بررساله «الباب الحادي عشر » علامه خلي (-726ق). در شناخت اصول دين در هفت فصل: فصل اول: در اثبات واجب الوجود، فصل دوم: در صفات ثبوتيه حضرت باري تعالي، فصل سوم: در صفات سلبيه آن حضرت، فصل چهارم: درعدل، فصل پنجم: در نبوت و اثبات رسالت حضرت ختمي مرتبت؛ فصل ششم: در امامت و اثبات خلافت بلافصل حضرت علي عليه السلام و ائمه اطهار؛ فصل هفتم: در معاد. آغاز كتاب: بسملة. الحمدلله الذي دل علي وجوده افتقار الممكنات و علي قدرته و علمه احكام المصنوعات. المتعالي عن مشابهة ... نحمده حمداً يملاء الارض و السماوات ... . تعاقب الآنات اما بعد فان الله لم يخلق العالم عبثا فيكون من اللاعبين ... . فمن تلك المقدمات، المقدمة الموسومة بالباب الحادي عشر من تصانيف شيخنا (گ3ب) ... جمال الدين ابي منصور الحسن بن مطهر ... . . و كان قد سلف مني ... . ان كتبت شيئا يعين علي حلها ... . و سميته النافع يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر ... . قال: الباب الحادي عشر فيما يجب علي عامه ... . (گ4) انجام كتاب: لكن المرجو من الله تعالي أن ينفع به كما نفع بأصله و أن يجعله خالصا لوجهه، إنه سميع مجيب و صلي الله علي محمد و آْله أجميعن. [الهيات مشهد 1/587-588 و1/433و 3/878 و1/448؛ الذريعة 13/117 و24/18 و 2/40و 3/5و 23/164 و 13/123و24/8: منهاج الصلاح و 13/117-123و 24/18؛ مرعشي 36/455و 33/314 24/247و 32/739و 24/238و 19/10و 1/21 و 1/23 و 1/33 و 6/266 و 7/357و 10/35 و 9/101 و 2/280 و 2/303 و13/161و 18/36و 18/47و 18/101 و 19/110 و 22/47و 18/247 و 13/330و 21/271 و 13/353 و 16/322 و 23/122 و 27/120 و 25/214 و 30/599 و 29/557 و 29/586 و 24/294و28/131 و 27/266 و 27/296و35/76؛ ريحانة الأدب 4/283و4/82؛ فهرست سپهسالار 5/696-698؛ مشار عربي942؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 3/1288 و 3/1342 و 3/1491 و 3/1501 و4/2092 و 3/1175؛ مدرسه خاتم الانبياء‌ ص202و203؛ آية‌ الله فاضل خوانساري ص 16؛ مدرسه نمازي ص 290 و 405؛ فهرست دانشگاه حقوق 491-492؛ فهرست دانشگاه 3/58؛ فهرست آستان قدس 1/89-90 و 1/241-244 و 4/262-263 و 11/318 و 11/321 و 11/364 و 11/409-411؛ مجلس شورا 5/31-33 و 10/729 و 44/246؛ مركز احياء ميراث 1/165 و 3/214 و 1/504 و3/400؛ حضرت معصومه 1/76 و 2/40؛ آيت الله جليلي 306 و 309 و 316؛ حضرت معصومه 2/337 و 2/342 و 1/310؛ امام هادي 78؛ كتابخانه هاي گلپايگان 53؛ كتابخانه وزيري 3/906 و 3/937 و 3/942 و 3/949 و 3/961 و 4/1192 و4/1211 و 5/1714 و4/1273 و 4/1278 و4/1283 و 5/1839 و4/1324و4/1447؛ مدرسه حجتيه ص 120؛ فرهنگ و ارشاد اسلامي ص 90؛ حوزه علميه امام صادق 2/15؛ كتابخانه ملك 9/55 و 8/246 و 5/308 و 5/410 و 5/433 و 5/465؛ مدرسه فيضيه 2/23 و 2/46 و 2/60 و 2/121؛ كتابخانه ملي 8/302 و 9/248 و12/238 و 11/244 و 16/44 و 12/378 و 16/124 و 14/304 و 18/44 و 10/322 و 16/285 و 19/64 و 17/221 و 17/241 و 11/557 و 16/337 و 16/383 و 16/385 و 17/413؛ الهيات تهران ص 206و 251و 287و 350؛ عكسي مركز ميراث 1/129 و 3/159 و 6/78؛ ادبيات تهران 3/36 و 58 و 108؛ مدرسه نواب 494 و 521 و 544؛ فاضليه ش 58 ص 32؛ فاضليه ش 59 ص 33؛ حضرت عبدالعظيم 2/497 و 2/640 و 2/641؛ التراث العربي: 5/335؛ چهل ستون ص 384؛ دليل المخطوطات 1/167؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/229 و 2/194 و 2/262؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1503 و 1558؛ مجلس شورا 9/527 و 9/179 و 10/150 و25/232 و 5/31 و 9/179 و 10/729 و 10/824 و 12/26و 16/280و 16/326 و 25/232 و 22/167 و 22/268؛ ج5-مجلس -ص31 و 31: 5؛ ذريعه 3: 5-137: 123 و 135: 3: 117؛ دانشگاه تهران 542: 3 و 13/3043 و 13/3116 و 3/586 و 13/3143 و 13/3209 و 13/3263 و 11/2387 و 16/131 و 16/141 و 16/463؛ فهرست مشار-چاپي عربي: 942-943؛ دياني ص 126؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/255 و 2/251 و 1/389؛ دانشكده حقوق تهران 491 و 492؛ كتابخانه ملي فارس 2/217 و 2/244؛ دانشگاه تهران 15/4113 و 12/2607 و 14/3848 و 14/3849 و 17/238 و 17/286و 17/349؛ فيلم دانشگاه 3/169؛ سريزدي 1/179؛ مكتبة الزهراء ص 140؛ مدرسه معمارباشي ص 102 و 112؛ كتابخانه روضاتي ص 96 و 105؛ مدرسه فيضيه 1/257 و 1/258 و 1/263؛ فهرست مروي 153؛ حضرت شاهچراغ 2/195؛ اصغر مهدوي 2/118 و 2/173؛ ذريعه 3/5 «الباب الحاديعشر» و نشاني 22 «شرح» آن، از آن ميان همين شرح، همانجا 23/164 «منهاج الصلاح»، همانجا 3/117-123: نشاني 30 «شرح» از اين متن، همانجا، 24/18 «النافع يوم الحشر ... » اعلام 3/2341؛ طبقات 9/138؛ مشار، مؤلفين 6/272؛ مشر، ‌عربي 942: نشاني 18 چاپ آن؛ نشريه 5/74 و 5/80 و 4/450 و 7/43 و 5/606 و 7/305 و 11/694 و 11/702 و 11/724؛ آستانه قم ص 217 و 221 و 223؛ نشريه 5/102 و 5/303 و 7/279 و 11/693؛ اهدائي به آستان قدس ص 302 و 326 و 346؛ چهار كتابخانه مشهد ص 422؛ نسخه پژوهي 3/109؛ عكسي مرعشي 3/335؛ التراث العربي 5/335؛ معجم التراث الكلامي 5/350-351؛ دارالحديث ص 262؛ ميراث شهاب س9ش/2 31 و 39 و س8ش/4 72؛ عكسي مركز احياء 7/199؛ دهگان ابراهيم 2/369 و 2/370 و 2/372 و 2/376 و 1/216؛ دانشگاه اصفهان 2/420؛ مجلس شورا 32/280 و 32/315 و 32/316؛ مكتبة اميرالمؤمنين 4/453؛ مجلس شورا 2/243/40و 47؛ اوراق عتيق 1/256؛ مدرسه نواب 24؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: الباب الحادي عشر (ترجمه) (-) مقتبس الاثر في شرح الباب الحادي عشر (-) نتايج النظر في توضيح شرح الباب الحادي عشر كاشاني، حبيب الله بن علي مدد (1262-1340) شرح النافع يوم الحشر في شرح باب الحادي العشر قمي، محمد طاهر بن محمد حسين (-1098) تبصرة‌ البشر في شرح الباب الحادي عشر شانه تراش شوشتري، محمد باقر بن محمد رضا (-12) جامع در ترجمه نافع حسيني شهرستاني، محمد علي بن محمد حسين (1280-1344) التعليقة علي النافع يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر طواري يزدي، عباس بن محمد (-15) حاشية النافع يوم الحشر آملي، عطاء الله بن مسيح (-10)

کتا‌ب‌ حا‌ضر ترجمه‌ شرح‌ با‌ب‌ حا‌دی عشر تحت‌ عنوان‌ "النا‌فع‌ یوم‌ الحشر" فا‌ضل‌ مقداد است‌ که‌ خود شرحی‌ است‌ بر "البا‌ب‌ الحا‌دی عشر" علامه‌ حلی‌