جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه، تفكري افراطي ميان اهل‌سنت به وجود آمده است كه با بازخواني متون تاريخي مي‌كوشد، شيعه را به تاريخ‌سازي، جعل و تحريف گزارش‌هاي تاريخي متهم كند. «عبدالعزيز نورولي»، از نمايندگان اين تفكر، در كتاب «اثر التشيع علي الروايات التاريخية في القرن الاول الهجري» درپي آن است تا با همين شيوه، زمينه را براي طرد و حذف اخبار و احاديث شيعه فراهم آورد. در واقع اين كتاب، رساله دكتراي عبدالعزيز محمد نورولي در سال ۱۴۱۵ هجري قمري در دانشگاه مدينه است كه در سال ۱۴۱۷ هجري قمري به صورت كتاب منتشر شده است. از نام كتاب برمي‌آيد كه نويسنده در پي بررسي تأثير شيعه بر گزارش‌هاي تاريخي حوادث سده نخست هجري است، اما با مطالعه آن درمي‌يابيم كه نورولي دخل و تصرف راويان و مورخان شيعه را در اين اخبار، اصل مسلم انگاشته و كوشيده است از طريق محتواي روايات يا تشيع راويان، شيعيان را در تحريف تاريخ اسلام داراي نقش نشان دهد. نویسنده در اين كتاب، حجت الاسلام والمسلمین محمد غفوري، بر آن است تا ادعاها و استنادات نورولي را با شيوه‌هاي علمي و تاريخي از حيث روش، اسناد و محتوا بيازمايد؛ نتيجه اين بررسي نشان مي‌دهد كه نورولي در نگارش كتاب و اثبات نظريه‌اش از هر سه منظر روش، سند و محتوا خطاهايي را مرتكب شده است. اين كتاب شامل سه فصل مختلف با عناوين «مفاهيم و كليات»، «تاريخ‌نگاري شيعه در سده‌هاي نخستين هجري» و «بررسي و نقد كتاب اثرالتشيع علي الروايات التاريخيه» است كه فصل اول دربردارنده موضوعاتي همچون شيعه، اماميه، رفض، پيدايش شيعه اعتقادي، منازعات بين شيعه و سني و وضعيت كنوني منازعات مي‌شود. فصل دوم اين كتاب نيز به بررسي گفتارهايي از قبيل تاريخ‌نگاري اسلامي و تاريخ‌نگاري شيعه پرداخته است و در فصل سوم نيز گفتارهايي همچون گزارش اجمالي از محتوا و تقسيم‌بندي كتاب، روش‌شناسي كتاب و نقد كتاب به چشم مي‌خورد. در مقدمه اين كتاب آمده است: «دنياي اسلام، از هنگام ظهور، دستخوش حوادثي بوده كه گاه باعث دگرگون شدن مناسبات آينده جامعه اسلامي مي‌شده و بستر بروز نظريه‌هاي ناهمگون و جريان‌هاي التقاطي را فراهم مي‌كرده است؛ چنان‌كه هر چه از صدر اسلام فاصله مي‌گيريم نمود اين جريان‌ها و نظريه‌هاي ناسازگار با اسلام بيشتر مي‌شود. از سده‌هاي دوم و سوم به بعد، فرقه‌هايي به وجود آمدند كه برخي زودگذر و حادثه‌محور و برخي ديرپا و ماندني بودند. در اين ميان، اما تشيع و تسنن سرحلقه گروه‌هاي متشتت و متكثرند كه تفاوت ديدگاهشان به مسأله جانشيني رسول خدا صلي‌الله عليه و آله منشأ جدايي و افتراقشان شده است. اين جدايي با اختلاف بر سر جانشيني پيامبر اكرم(ص) بروز يافت و موجب رقابتي تنش‌زا ميان دو جريان گرديد. كتاب «نقش شيعه در تاريخ‌نگاري اسلامي» تأليف محمد غفوري از سوي پژوهشكده حج و زيارت و به همت مؤسسه فرهنگي هنري نشر مشعر در تابستان ۱۳۹۴ در ۲۱۶ صفحه چاپ و روانه بازار شده است.

تاریخ نگاری از حوزه‌های چالش برانگیز در تاریخ اسلام و در میان گروه‌ها و فرق مسلمان می‌باشد. برخی مخالفان شیعه به ویژه وهابیان در رقابت و نزاع با شیعه می‌کوشند اولا نقش شیعیان را در تاریخ نگاری اسلامی و تدوین آثار تاریخی بسیار برجسته و پررنگ نشان دهند و ثانیا راویان و مورخان شیعه را به تاریخ سازی و جعل أخبار و روایات شیعی متهم کنند.یکی از نمایندگان این تفکر، عبدالعزیز نورولی است که در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری کوشیده تا با خدشه در ناقلان بعضی از وقایع مهم تاریخ اسلام در سده اول و برخی فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام به خصوص مناقب علی‌علیه‌السلام، آن حوادث و فضایل را جعلی و ساخته راویان و مورخان شیعه وانمود سازد.این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به برخی از شبهه‌ها و انتقادهای مخالفان انجام شده و پس از تبیین مناظرات تاریخی شیعه و سنی و با بررسی اوضاع منازعات عصر حاضر، مباحث را از دو جنبه پی گرفته است. از سویی به معرفی شماری از تاریخ نگاران و تحلیل تاریخ نگاری شیعه پرداخته شده و چنین نتیجه گرفته است که حجم و گستره تاریخ نگاری شیعه نسبت به اهل‌سنت به مراتب کم‌تر بوده و این شیعیان هستند که محتاج منابع سنی می‌باشند. از سوی دیگر به نقد کتاب پیش گفته پرداخته و آن را از حیث أسناد و منابع، روش و محتوا غیر علمی و غیر تاریخی ارزیابی کرده است.

پیش از آنکه اسلام ظهور کند، اقوام و ملت­های بسیاری دارای فرهنگ و تمدن بودند. پس از گسترش مرزهای جغرافیایی اسلام، مسلمانان با فرهنگها و تمدن­های گوناگون از جمله فرهنگ و تمدن سرزمین هند آشنا شدند. هند در شمار سرزمین­هایی است که به گواهی مورخانی چون یعقوبی و مسعودی در زمان ظهور اسلام از نظر دانش به ویژه در زمینه­های طب، نجوم و ریاضیات از پیشینه و اندوخته­های درخشانی برخوردار بود و نه تنها مسلمانان که دیگر ملتها هم از دانش آنها بهره­مند می­شدند. این نوشته خواهد کوشید تأثیرپذیری مسلمانان را از حوزه جغرافیایی سند و هند بر پایه منابع متقدم و تنها در سده­های نخستین هجری بررسی نماید و به معرفی دانشمندان تاثیرگذار هندی و میراث هندی موجود در دست مسلمانان بپردازد.

در عصر حاضر، جریانی تند‌رو در میان اهل سنت تلاش دارد با بازخوانی متون تاریخی، شیعه را به تاریخ سازی و جعل و تحریف گزارش‌های تاریخی متهم سازد. عبدالعزیز نورولی یکی از نمایندگان این تفکر است که در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیة کوشیده تا با همین حربه، بستر مناسبی برای طرد و حذف اخبار و احادیث شیعی فراهم آورد. این پژوهش در دفاع از تاریخ‌نگاری شیعه، به بررسی و نقد روش، و گزیده­ای از اسناد و محتوای کتاب نورولی پرداخته و دور بودن آن از نقد عالمانه و منصفانه را نشان داده است.