جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جنگ، رویدادی ناخوشایند است که می‌تواند فشار روانی قابل توجهی ایجاد کند. قرآن کریم راهکارهایی را برای مقابله با این فشار روانی در سه مرحله پیش از جنگ، حین جنگ و پس از آن ارائه داده است که با بررسی آیات مرتبط با جنگ‌ها قابل ‌دستیابی است. مجموع این راهکارها طی پژوهشی گسترده کشف و تبیین شده‌اند، ولی هدف از این پژوهش ارائه راهکارهایی برگرفته از آیات ۱۲۱ تا ۱۲۷ سوره آل‌عمران است که در آستانۀ نبرد احد نازل شده‌اند. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده، ولی از شیوه فهم روان‌شناختی متون دینی نیز بهره گرفته است. یافته‎های پژوهش نشان می‌دهد که عامل اصلی تنش روانی پیش از جنگ، ترس از رویارویی با دشمن است و قرآن کریم شش راهکار برای کاهش آن به کار گرفته است: ۱. باور به آگاهی خدا؛ ۲. توجه به ولایت الهی؛ ۳. توکل بر خدا؛ ۴. یادآوری یاری پیشین؛ ۵. مقایسه با وضعیت بدتر و ۶. وعده یاری پسین. این راهکارها با دو رویکرد پیشگیرانه و ترمیمی، ضمن تقویت خداترسی و کوچک‌انگاری سختی، احساس حمایت‌شدگی و اقتدار را در جان مجاهدان می‌دمند.

کتاب‌های تاریخی، منابع حدیثی و نیز کتاب‌های تراجم و برخی منابع رجالی از مصادر شناخت رفتار معصومین علیهم السلام هستند. اما علیرغم وجود گزارش‌های فراوان از سیره معصومان علیهم السلام ، کاربرد برخی سیره‌های رفتاری در زمان حاضر با چالش روبروست. مسئله اصلی چگونگی دستیابی به اصول ثابت در رفتار معصومین علیهم السلام است به گونه‌ای که برای همه زمان‌ها ومکان‌ها به کار آید. برای پاسخ به این مسئله ، از شیوه گردآوری روایات و تحلیل آن‌ها بهره برده‌ایم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که امکان دست‌یابی به اصول ثابت نزد همه پژوهشیان میسر نیست ولی با تاکید بر برخی معیارها ، می‌توان شیوه‌‌ای برای استخراج اصول ثابت رفتاری به دست آورد. تصریح معصومان به اصل بودن برخی رفتارها ، فراوانی رفتاردر طول مدت حضور معصومین ، اصول ثابت رفتاری در قرآن و سر انجام تبیین متن چهار معیاری است که بر پایه آن‌ها به اصول ثابت رفتاری معصوم دست می‌یازیم به گونه‌ای که می‌توان در هر زمان و مکانی ، رفتار پسندیده در عصر معصوم را بازآفرینی کرد.

پژوهش کنونی با هدف بررسی مفهوم رفق از دیدگاه لغت‌شناسان، اندیشمندان و منابع اسلامی انجام شده است. روش پژوهش ترکیبی از فقه اللغوی، همراه فقه القرآنی و فقه الحدیثی است؛ درباره یافته‌ها می‌توان گفت که لغت‌دانان رفق را نرمی و لطافت در امور می‌دانند که سبب تسهیل و آسا‌ن‌گیری می‌گردد و حسن انجام عمل را در پی دارد. تعریف کارشناسان محورهای حالت روانی(مانند لین)، موضوع رفق (همه اقوال و افعال) و نتیجه رفق ( مانند تأنی) شامل می‌شود. در تعریف اسلامی رفق به محورهای «لین و نرم‌خویی» به عنوان ویژگی‌روانی، «تسهیل و آسان‌گیری» و «رسیدن به مطلوب» به عنوان کارکرد و «امور اجتماعی و فردی» به عنوان موضوع و نیز «کرامت نفس» و «صلاح و مصلحت» پرداخته شد. نتیجه آن که رفق ترکیبی از کرامت، انعطاف پذیری و آسان‌گیری در امور است. سایر تعبیرها در لغت، اصطلاح و متون دینی زیر مجموعه این سه هستند. لذا به علاقمندان این حوزه توصیه می‌گردد تا از این تعریف برای فعالیت-های پژوهشی، آموزشی و درمانی بهره گیرند.

فهم متون نهج‏البلاغه همیشه ساده نیست و گاه دشواری‏هایی دارد که عبور از آن‏ها نیازمند تجهیز به روشی علمی است؛ روشی که بر اساس اقتضائات نهج‏البلاغه تعریف گردد و به تناسب ویژگی‏های آن تنوع یابد. ویژگی‏هایی نظیر سبک، ساختار و محتوا از جمله مؤلفه‏هایی است که در فهم نهج‏البلاغه تأثیر ‏می‏گذارد و سبب دریافتی متفاوت از آن می‏گردد. آنچه در این مقاله به بحث گذاشته شده، نگره‏ای روش‏شناختی است که با مطالعه تطبیقی میان دو دانش فقه الحدیث و زبان‏شناسی، درصدد ارائه رویکردی نو برای فهم نهج البلاغه است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‏دهد که توجه به ساختار حدیث به عنوان یکی از عناصر زبان‏شناختی، نقش زیادی در روش فهم نهج‏البلاغه دارد و موجب شکل‏گیری رهیافتی به نام ساخت‏گرایی می‏گردد؛ رهیافتی که بر اجزا و کلمات متن تکیه دارد و از طریق کشف روابط معنایی بین آن‏ها در قلمرو بافت متن، به مراد متکلم نایل می‏آید.

از آسیب‌ها و چالش‌های مهمی که از بدو اسلام مطرح بوده ضعف در دینداری و دین‌گریزی است. امروزه این مسئله جدی‌تر شده است و با مدرن شدن جامعه خطراتی که دین را تهدید می‌کند هم مدرن شده‌اند و انسان‌های امروزی بیشتر در معرض از دست دادن دین خود هستند. پژوهش حاضر در صدد یافتن پاسخ به این مسئله است که چگونه دین و ایمان خود را در شرایط کنونی حفظ کنیم؟ کدام ویژگی را باید در خود بوجود آوریم و یا تقویت کنیم که دین مان مورد تهدید واقع نشود؟ در آموزه های حدیثی ما روایاتی مربوط به ویژگی های مؤمن و صفاتش وجود دارد. یکی از این صفات که از جمله عوامل حفظ دین نیز معرفی شده، صلابت است. این مقاله با شیوه ای توصیفی- تحلیلی به بررسی و تفسیر حدیث زیبای «اَلمُومِنُ اَصلَبُ مِنَ الجَبَل، اَلجَبَلُ یُستَقَلُّ مِنهُ وَ المُومِنُ لا یُستَقَلُّ مِن دینه شَیءٌ» می‌پردازد. با تحلیلی فقه الحدیثی پیرامون این حدیث مشخص شد صلابت است که نقشی تعیین کننده در حفظ دین دارد.