جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تبیین نحوه پیدایش و کثرت عالم از مبدأ هستی و رابطه کثرت و وحدت، از دغدغه‌های فیلسوفان و عارفان و از جمله چالشی‌ترین مباحث میان سه مکتب حکمت مشّاء، حکمت متعالیه و عرفان بوده و تفسیرها و تبیین‌های متفاوتی از آن ارائه نموده اند. هر سه مکتب در پذیرش و باور اصل واقعیت و وجود با یکدیگر، هم‌داستان‌اند همچنان که در واقعیت داشتن وحدت و کثرت تردیدی روا نمی‌دارند، اما مسأله نحوه صدور و واقعیت داشتن کثرت، از منظر ابن‌سینا، ملاصدرا و قونوی مورد اختلاف است. (مسأله) این پژوهش که با روش توصیفی _تحلیلی، سامان یافته (روش) بر این فرض استوار است که کثرت و وحدت در اندیشه ابن‌سینا، ملاصدرا و قونوی، به سه بیان متفاوت ارائه شده است، و سه تبیین متفاوت از نظام صدور در اندیشه این سه شخصیّت، برخاسته از مبانی نظام فلسفی مشّاء، حکمت متعالیه، و نظام عرفان اسلامی، وجود دارد. این اندیشمندان ارتباط حقایق عینی و وجودی و حضرت حق تعالی را با کلیدواژه‌های متفاوتی همچون علیت، تشأن و تجلّی، تبیین نموده‌اند. (فرضیه) هدف اساسی این تحقیق، تبیین صحیح نظام صدور و ترسیم تلاش‌های سه مکتب اندیشه‌ ورز مشّاء، حکمت متعالیه و عرفان اسلامی است که تبیین این مهم و ترسیم میزان توفیق هرکدام از این سه مکتب، کمک شایانی در ارائه صحیح جهان‌بینی برآمده از آن می‌کند. (اهداف) تمایز آشکار میان بزرگان سه اندیشه مهم اسلامی مشّاء، متعالیه و عرفان در تبیین معنا شناختی کثرت عالم و تبیین نحوه پیدایش آن از مبدا هستی از جمله نتایج و یافته‌های این پژوهش محسوب می‌گردد. ابن سینا با قائل بودن به اصل علیت و تباین وجودات، صادر اول را عقل اول ومجرای کثرات می‌داند، ملاصدرا در دیگاه اول و تشکیک وجودی خود، عقل اول را صادر اولی می‌داند که مجرای بقیه صوادر وکثرات است. این کثرات یک سلسله وجودات از شدید به ضعیف را تشکیل می‌دهند. ملاصدرا در دیگاه نهائی خود همگام با وحدت شخصی عرفا و قونوی همه ماسوی الله را نمود ومظهر حق تعالی می‌داند که از او در یک مرتبه متجلی گردیده وآن وجود منبسط و نفس رحمانی است وهمه ماسوی را در بر می‌گیرد. با این تفاوت که این مظهریت در نزد ملاصدرا قوی تر و نزد قونوی وعرفا ضعیف تر و ظلی تر است.(یافته ها)