جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب اعتبار در تفسیر، یکی از مهم­ترین آثار در قلمرو هرمنوتیک در فلسفه معاصر است. هرش در این کتاب مشهور و کلاسیک به نقد تلقی­های نسبی­گرا و تاریخی­گرا از معنای متن پرداخته و از عینیت تفسیر دفاع کرده­است. از نظر هرش یگانه معنای معتبر متن، معنایی است که مولف از متن مراد کرده­است. از­این­رو بخش زیادی از مباحث کتاب حاضر به دفاع از نیت مولف در برابر دیدگاه­های رایجی اختصاص دارد که معنای متن را وابسته به نیت مولف نمی­دانند. هرش برای موجه­کردن موضع خود بسیاری از دستاوردهای فلسفه تحلیلی جدید از­جمله، پدیدار­شناسی هوسرل و زبان­شناسی سوسوری را به­کار می­گیرد. به­گفته خود هرش سراسر کار او کوششی است برای پی­ریزی برخی اصول هرمنوتیکی دیلتای بر مبنای معرفت­شناسی هوسرل و زبان­شناسی سوسور.

در طی سده­های چهارم تا نهم مجری که در نوشته­های غربی به دوره اسلام کلاسیک معروف است، مهم­ترین و تاثیرگذارترین تفسیرها بر قرآن تالیف شدند. کتاب تفسیر صوفیانه قرآن از سده چهارم تا نهم، نوشته کریستین سندز (استاد مطالعات اسلامی در کالج سارالارنس، واقع در ایالت نیویورک)[i] نگاهی به میراث تفسیری صوفیه در این چند سده دارد و به اقوال و آثار صوفیان بزرگی چون سلمی، قشیری، غزالی، رشیدالدین میبدی، روزبهان بقلی و عبدالرزاق کاشانی می­پردازد. این کتاب نخستین پژوهش جامع درباره سهم صوفیان در تفسیر قرآن است و با ترجمه زهرا پوستین­دوز و به­ همت انتشارات حکمت منتشر شده­است. [i] . آثار و فعالیت­های پژوهشی او علاوه بر تصوف و تفسیر قرآن، در حوزه دین و رسانه و الهیات سیاسی است. وی لطائف الاشارات قشیری را به انگلیسی برگردانده و مقاله­های متعددی درباره تفاسیر صوفیانه و آموزش اسلام دارد.

کتاب حاضر دو بخش اصلی دارد. بخش اول، صورت و بخش دوم سیرت انسان را در قرآن بررسی می‌کند. این کتاب دو جنبه وجودی انسان یعنی ظاهر و باطن یا عالم برون و عالم درون، یا سیر آفاقی و سیر انفسی انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد. دو وجه صورت و سیرت انسان، همان‌گونه که در کتاب آمده، هریک دارای بخش‌های فرعی دیگری است که در اصل کتاب همراه با شواهدی از آیات و روایات و آثار منظوم و منثور عرفانی و ادبی به‌تفصیل همراه شده­است. مثلا، راه‌های شناخت مبدأ فاعلی خود به سه گونه دلایل نقلی، عقلی و کشف و شهود تقسیم می‌شود و خود مراتب شهود از سه راه حاصل می‌آید: حالت منامی، موتی و قیامتی که خلاصه‌وار به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. البته، کتاب سیرت و صورت انسان در قرآن شامل یک مقدمه است که نگارنده درباره رابطه انسان‌شناسی با علوم گوناگون، نظریه تکامل بشر، نزدیک‌ترین راه شناخت انسان و شرح و تدوین انسان در قرآن، کلیاتی به­میان آورده و زمینه فکری و اندیشگانی ورود به بحث سیرت و صورت انسان در قرآن را برای خوانندگان ترسیم کرده‌اند.

امروزه در جوامع اسلامی گروهی از دگر اندیشان با استناد به تعابیر و اسلوب‌های بیانی قرآن تلاش می‌نمایند تا این کتاب مقدس را محدود به حصار زمان و مکان شبه جزیره زمان بعثت پیامبر اسلام(ص) نمایند، و در نتیجه مخاطبان‌اش را تنها اعراب بدوی دوران جاهلی بخوانند! غافل از اینکه آنچه این جماعت بدان استناد می‌کنند، خود یکی از وجوه اعجاز قرآن حکیم است. بدان‌سان که خداوند از همان تعابیر و گفتمان و واژه‌های اعراب بدوی جاهلی که از هرگونه معرفت و دانش تهی بودند بهره گرفته، پیام جاودانه جهان‌شمول خویش رادر آن نهاده و همه بشریت را در همه زمان‌ها و مکان‌ها مخاطب قرار داده است. این پژوهش تلاشی است تا به نظریه‌ سکولاریستی که با استناد به تعابیر قرآنی در پی سکولاریزاسیون کردن مفاهیم قرآنی است پاسخی مستدل دهد.

در حوزه تعلیم و تربیت، مانند علوم و معارف دیگر، با مکاتب و رویکردهای مختلفی سروکار داریم که با یکدیگر اختلاف نظر و چالش‌های اساسی دارند. تفاوت در جهان‌بینی‌ها، که زمینه‌ساز این اختلافات است، خود حاصل اختلاف در مبانی شناخت است. مبانی شناخت، در دانش فلسفه، در دو شاخه «وجودشناسی علم و ادراک» و «معرفت‌شناسی» (ناظر به جنبه حکایتگری) طرح و بحث می‌گردد. در این پژوهش، بررسی چیستی و هندسه «فلسفه معرفت» در حکمت متعالیی و رویکرد خاص صدرالمتألهین به تعریف علم و جایگاه بحث از آن در فلسفه، ضمن استنتاج گزاره‌های تجویزی در قالب اصول و قواعد، استخراج ره‌آوردهایی برای «تعلیم و تربیت اسلامی»، دنبال می‏شود. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیلی-استنتاجی، در چارچوب فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و با جهت‌گیری لمی صورت می‌پذیرد. حاصل تحقیق، صورت‌بندی پنج‏گزاره تجویزی در قالب اصول است که سه مورد آن شامل تنظیم مبانی شناختی در فلسفه تعلیم و تربیت بوده‏است و دو مورد دیگر ناظر به فرایند تعلیم و تربیت است و جنبه عملیاتی دارد.