جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سقوط اصفهان در آخرین سال های فرمانروایی صفویان به آشفتگی سیاسی در ایران منجر شد. مهمترین ویژگی ساخت سیاسی ایران در این عهد، سر بر آوردن مدعیان فرمانروایی در ولایات و ایالات بود و در این میان، خراسان به دلیل همجواری با افغانان از حساسیت زیادی برخوردار بود. از جمله رویدادهای مهم خراسان و شرق ایران در این دوره ظهور ملک محمود سیستانی و اقدامات او بود. این رویداد تاکنون بیشتر بر اساس روایت تاریخ نویسی افشاری مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر روایتی نویافته را در باره آغاز و انجام فرمانروایی ملک محمود سیستانی معرفی، و آگاهی های آن را با تاریخ نویسی افشاری مقایسه و ارزیابی می کند.

این مقاله به معرفی و بررسی کتاب تاریخ و عقاید اسماعیلیه فرهاد دفتری می پردازد و در طی آن تاریخ پژوهشهای مستشرقان و محققان غربی در این رابطه از جمله تحقیقات ویلفرد مادلونگ نیز بررسی می شود.

هند در نیمه قرن نوزدهم میلادی با گسترش نفوذ انگلیس در این کشور، شاهد تجدید حیات تفکر اسلامی بود. بسیاری از علما و صاحب نظران مسلمان که پس از سقوط حکومت مغولان هند در سال 1857م و تسلط همه جانبه استعمار انگلیس بر هند؛ خود را در اقلیت دیدند، برای آینده مسلمانان احساس خطر کردند. گروهی از علمایی که در قیام سال 1857 م شرکت کرده بودند؛ به سرپرستی محمدقاسم نانوتوی در سال 1283ق. مدرسه ای مذهبی در دهکده دیوبند در شمال هند، تاسیس کردند تا با نفوذ روزافزون فرهنگ و ارزش های غربی، مبارزه کنند. تا اواخر قرن نوزدهم تعداد مدارس وابسته به دیویند در شمال و شمال غرب هند به بیش از 40 مدرسه رسید. و از سراسر شبه قاره و آسیای مرکزی و حتی ایران محصلینی به این مدارس آمدند. تمام علما و طلاب این مدارس را به اعتبار این که اولین مدرسه از این نوع در دیوبند تأسیس شده بود؛ دیوبندی می گفتند. دیوبندی ها که ادامه جریان صوفیه اصلاح طلب بویژه شیخ احمد سرهندی و شاه ولی الله دهلوی بودند؛ به علت تشابه با وهابیان در باب آنچه آداب و رسوم غیر شرعی در نزد صوفیه می دانستند؛ وهابی خوانده شدند. اما آنها در عقیده، ماتریدی و در فقه، پیرو مذهب امام ابوحنیفه هستند. در تصوف نیز بیشتر از طریقت چشتیه، تبعیت می کنند. دیوبندی ها در ابتدا با سیاست کاری نداشتند، تا این که با شروع جنگ جهانی اول و به خطر افتادن خلافت عثمانی به عنوان مظهر خلاقت اسلامی، جنب و جوشی در میان علمای دیوبندی برای حضور در صحنه های سیاسی و مبارزات آزادی خواهانه آغاز شد. همین رویداد سبب شروع و استمرار فعالیت های سیاسی دیوبندیان در هندوستان گردید. امروزه دیوبندی ها در سراسر شبه قاره هند و دیگر نقاط جهان دارای شمار زیادی مدرسه مذهبی بوده، و یکی از مهمترین جریان های بنیادگرای اسلامی در شبه قاره هند به شمار می روند.