جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصل کتاب حاضر شامل دو قسمت است. قسمت اول متن کتاب موسوم به «الدرة الفاخرة» که به عربی است و به کوشش پروفسور نکولا هیر تصحیح شده است. قسمت دیگر ترجمه و شرح فارسی آن است که توسط علی موسوی بهبهانی تصحیح گردیده است. و هرقسمت مقدمه ای از مصحح آن دارد. نخست مقدمه مصحح متن عربی است که به زبان انگلیسی بوده و ترجمه آن توسط احمد آرام انجام شده است. شارح و مترجم اصل کتاب، شاهزاده قاجاری و حاکم وقت یزد، عمادالملک است که درحقیقت، شارح، تقریرات استاد خود را برکتاب «الدرة الفاخرة» تحریر کرده و آن را «حکمت عمادیه» نامیده است. استاد وی در این تقریرات، «میرزا علی اکبر یزدی معروف به حکیم» می باشد. این استاد معاصر آیت الله حائری یزدی است. وی در آن دوره در حوزه علمیه قم به تدریس علوم عقلی اشتغال داشت.

موضوع این کتاب، شرح تجدید حیات فکری از نظر منظر اسلام است. کتاب حاضر، حاصل سخنرانی‌هایی است که با در نظر گرفتن ترقی رشته‌های جدید علم و معرفت در مغرب زمین با قصد احیا و بازسازی فکر دینی در اسلام، توسط علامه «محمداقبال لاهوری» در محافل دانشگاهی شهرهای مدرس، حیدرآباد، و علیگره ایراد شده‌اند. سخنرانی‌های یاد شده، حول هفت محور معرفت و تجربه دینی، محک فلسفی تجلیات تجربه دینی، تصور خدا و معنی نیایش و آزادی، و جاودانی من بشری؛ روح و فرهنگ تمدن اسلامی؛ و آیا اصل حرکت در ساختمان اسلام و دین ممکن است، می‌باشند. سخنران، در هر یک از این مباحث آرا و نظریات فلاسفه و علمای مسلمان و غیرمسلمان را شرح داده و به نقد و مقایسه آن‌ها با یکدیگر پرداخته است.

«اندیشه‌ هاى کلامى شیخ مفید» حاصل تحقیقى است که مارتین مکدرموت درباره یکى از محدثان و فقها و متکلمان بزرگ شیعه امامیه، یعنى ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان الحارثى بغدادى (متوفى 413) ملقب به ابن المعلّم و مشهور به شیخ مفید به عمل آورده است. این اثر رساله دکتراى مؤلف بوده است که در سال 1978 ضمن سلسله کتاب‌ هاى دانش ایرانى در بیروت به چاپ رسیده است. مؤلف پس از یک مقدمه که در آن به معرفى شیخ مفید و آثار و مقام او در تاریخ علم کلام پرداخته، مطالعات تطبیقى خود را بر سه بخش تقسیم کرده است. در بخش اول آراء شیخ مفید تشریح و با آراء معتزله مقایسه شده است. در بخش دوم آراء شیخ با آراء و نظریات استادش ابن بابویه قمى و در بخش سوم با آراء شاگرد او، سید مرتضى، مقایسه شده است. بخش اول، که در واقع قسمت اعظم کتاب را تشکیل مى‌ دهد، مشتمل بر یازده فصل است. آراء شیخ مفید درباره مسائل مختلف علم کلام در ضمن فصول این بخش تشریح شده و در عین حال با آراء معتزله مقایسه شده است. مکدرموت، شیخ مفید را وارث دو مذهب کلامى مى‌ داند، یکى مذهب امامیه که توسط خاندان شیعه نوبختى پرورش یافته و دیگر مذهب کلامى معتزله. در بخش دوم، مؤلف سعى کرده است، آراء خود را با آراء استادش ابن بابویه قمى مقایسه کند. در این بخش همه آراء ابن بابویه خلاصه نشده است. مؤلف کوشیده است مواردى را که شیخ مفید و ابن بابویه با هم اختلاف داشته‌ اند، انتخاب و آن ها را تحلیل کند. حاصل مقایسه‌ اى که مؤلف در این بخش کرده، این است که «ابن بابویه محدثى است که بسیارى از آراء او با آراء معتزله موافق است. اما شیخ مفید متکلّمى است که در عین حال محدّث نیز هست و آراء او اگر چه اساسا شبیه به آراء ابن بابویه است، در جهت مذهب معتزله پیش مى‌ رود» سومین و آخرین بخش کتاب به مقایسه آراء شیخ مفید و شاگردش سید مرتضى اختصاص دارد. در این بخش که کوتاه‌ ترین بخش‌ هاى کتاب است، مؤلف آراء سید مرتضى را درباره مسائلى که در بخش اول به تفصیل شرح داده است، اجمالا بیان می کند.

این کتاب شامل مجموعه‌ای از مهم‌ترین اندیشه‌های فلسفی اقبال در باب می‌باشد. اهمیت این اثر انگاه بیشتر دانسته می‌شود که تأثیر آشکار آن بر برخی متفکران معاصر مورد توجه قرار گیرد و واکنش بسیاری از مخالفان جریان نواندیشی دینی بررسی شود. شاید طرح مباحثی در باب تجزیه دینی اولین بار در اندیشه اسلامی با این نوشته‌های اقبال شروع شده باشد (مقدمه) این کتاب شامل هفت فصل می‌باشد که در این مجموعه به معرفی چهار مقاله آن پرداخته می‌شود.