جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

طرح گفتمان ایجابی در حوزه مطالعات امنیتی به اصلاح دیدگاه های امنیتی و ارتقای آنها منجر شد. به گونه ای که ارزیابی امنیتی را، از تهدیدشناسی صرف پدیده ها، به فعالیتی جامع و مشتمل بر شناسایی «فرصت ها و تهدیدها» تبدیل کرد که برای طراحی راهبردهای امنیتی به مراتب مناسب تر و موثرترند. نویسنده، در نوشتار حاضر با پرسش از «ارزیابی امنیتی غرب»، مجموعه تهدیدهای ناشی از عملکرد غرب در قبال جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرده است و با استفاده از گفتمان ایجابی امنیت، به شناسایی محورهای امنیتی اصلی در مناسبات غرب با جمهوری اسلامی ایران پرداخته و پنج مولفه اصلی را معرفی کرده است که عبارت اند از فرصت - تهدیدهای غرب در حوزه های «امنیت و هویت»، «امنیت و کارامدی»، «امنیت و بوروکراسی»، «امنیت و اخلاق»، و «امنیت و انسانیت». از تحلیل مولف بر می آید که، به رغم اهتمام غرب به تهدیدسازی برای ایران، به سبب مبادی معتبر نظام اسلامی شکل گیری فرصت های ممکن مشابه در محورهای مذکور برای ایران فراهم می شود. ازسوی دیگر، در حالی که اهتمام اصلی غرب به تولید تهدیدهای نرم افزاری است مزیت نسبی ایران نیز در حوزه مقابله نرم افزاری است. بنابراین، توان و امکان مدیریت این تهدیدها و امنیت سازی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار زیاد ارزیابی می شود.

این پژوهش که به روش «فراتحلیل» انجام شده است زمینه ها، حوزه ها، روندها، و موضوعات مرتبط با قلمروی میان رشته ای «ارتباطات سیاسی» را، با استفاده از مقاله های چاپ شده در نشریات معتبر علمی کشور در بازه زمانی 1389-1380، بررسی و تحلیل می کند.جامعه آماری پژوهش حاضر مقالات مندرج در نشریات علمی - پژوهشی یا علمی - ترویجی در حوزه ارتباطات و علوم اجتماعی را شامل می شود. این نشریات و مراکز انتشار آنها عبارت اند از: فصل نامه نامه علوم اجتماعی و دو فصل نامه نشریه جهانی رسانه (دانشگاه تهران)، فصل نامه علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبایی)، فصل نامه پژوهش های ارتباطی (مرکز پژوهش های صدا و سیما)، و فصل نامه رسانه (مرکز مطالعات و توسعه رسانه ها).حجم نمونه این پژوهش شامل همه مقالات چاپ شده در زمینه های متنوع ارتباطات سیاسی است که به روش نمونه گیری «تمام شماری» انتخاب و به صورت جداگانه کدگذاری و تجزیه و تحلیل شده اند.به منظور فراتحلیل مقاله های علمی فارسی موجود در زمینه ارتباطات سیاسی در ایران، فرم مخصوصی با عنوان «فرم جامع تلخیص و استخراج اطلاعات مقاله های ویژه فراتحلیل» تهیه شد که حاوی پرسش ها و مقولاتی در خصوص «مضمون و محتوای اصلی»، «چهارچوب مفهومی»، و «روش تحقیق» مقالات مذکور بود.نتایج پژوهش بیان گر توجه اندک پژوهش گران علوم ارتباطات به قلمروی نوظهور و میان رشته ای ارتباطات سیاسی است. همچنین دو مضمون «انتخابات» و «مشارکت سیاسی» بیشترین فراوانی را در میان پژوهش های انجام شده دارد.

امروزه نظریه تعارض ضروری تئوری روابط بین الملل با هنجارهای دینی با چالش های عمیقی مواجه است. علاوه بر آن، به منظور بهره گیری از ظرفیت های ادیان برای جبران کاستی های روند اصلی تئوری روابط بین الملل تلاش های جدیدی شده است. این مقاله در پی شناسایی زمینه های طرح تئوری دینی روابط بین الملل است. فرضیه ما این است که دین می تواند به مثابه بستری مهم برای طرح تئوری های هنجارگرا در روابط بین الملل عمل کند. در این چهارچوب، استدلال شده است که تصور جدایی ناگزیر دین از عرصه نظری روابط بین الملل ریشه در نگاه مضیق و تقلیل گرایانه به چیستی و کارکرد تئوری دارد. بر این اساس، لازم است در ماهیت و کارکرد تئوری روابط بین الملل بازبینی شود تا بتوان از ظرفیت ها و قابلیت های دین برای طرح تئوری دینی روابط بین الملل بهره گرفت. در این مقاله از اسلام به مثابه دینی یاد می شود که به واسطه ظرفیت های بیشتر هنجارسازی در عرصه های گوناگون حیات اجتماعی از زمینه و بستر مناسبی برای پردازش تئوری های هنجاری در عرصه روابط بین الملل و سیاست خارجی برخوردار است.

تحقق و شکل گیری یک نظریه مستلزم انطباق با مصداق و مصداق های بیرونی است. از آن جا که نائینی در اندیشه ورزی و تولید اندیشه موفق و قوی ظاهر شده و ابتکار او در تولید اندیشه جدید به نوعی منحصر به فرد است، تعیین چهارچوب و روش کاری وی، در قالب یک نظریه، موضوع این مقاله است. در این مقاله به روشی که نائینی از آن بهره گرفته است می پردازیم که می تواند مبنای نظریه ای روش شناختی باشد و آن تسهیل کننده تولید اندیشه ورزی است؛ یعنی رسیدن به روش و نظریه ای برای اندیشه ورزی مناسب با استناد به سبک کار نائینی که مبنای این نوشتار است. این چهارچوب و نظریه «اصولی گری» نام دارد؛ اصولی گری چهارچوب و نظریه ای است که بر کلیت آرای نائینی بار می شود. به این معنا که با رجوع به آرا و سبک تدوین و تولید دیدگاه های نائینی می توان این چهارچوب را استخراج کرد.

پس از گذشت سه دهه از عمر نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و گذر از مراحل صعب تثبیت، سازندگی، و عدالت گستری بررسی این نکته ضروری می نماید که آیا این نظام به اصول اولیه و مبانی اسلامی خود، که علل محدثه آن بودند، پای بند مانده است یا همانند بسیاری از انقلاب ها در مسیر برخورد با واقعیات بین المللی و داخلی از مبانی خود عدول کرده است. پاسخ به این سوال در حوزه سیاست خارجی چون انعکاسی از سیاست داخلی هر نظام و عرصه تحولات سریع و اجتناب ناپذیر است می تواند تا حدودی زمینه را برای تعمیم آن به دیگر عرصه ها نیز آسان تر کند.بر اساس قوانین مندرج در قانون اساسى جمهورى اسلامى، مقام معظم رهبرى بالاترین مقام را براى تصمیم گیری های کلان در سیاست خارجى نظام دارد.مطالعه بیانیه ها و سخن رانى هاى رهبر معظم نشان می دهد دیدگاه های وی بر مبنای اصول فقهی و دینی است؛ همان اصولی که منشا پیدایش انقلاب بود و هم چنان بر مبنای آن مواضع و دیدگاه ها اخذ می شود و طی دوران پس از انقلاب تاکنون هیچ تغییری در این مواضع ایجاد نشده است و مویدی بر فرضیه این مقاله است که انقلاب اسلامی ایران هم چنان بر اصولی پای می فشارد که موجب و علت بروز و ظهور آن بوده است.

انسان در جامعه بدوی زندگی طبیعی و در جامعه مدنی زندگی انسانی دارد. در نهج البلاغه کسی اخلاق و سیاست را، به مثابه بارزترین وجوه زندگی اجتماعی انسان، تحقق می بخشد که افزون بر «خود طبیعی» و انسانی اش زندگی تکاملی و بینش استعلایی داشته باشد. در عین حال، نهج البلاغه بر استفاده از عقل کاربردی تاکید می ورزد: «برای تو، از عقلی که داری، همین قدر کافی است که راه های گمراهی را از رستگاری ات روشن بسازد» (نهج البلاغه، 1389: حکمت 421/ 1131).آن چه در مکتب امام علی (ع) مفهوم سیاست را تعالی بخشیده و رابطه آن را با ارزش های اخلاقی تضمین کرده است، خاستگاهی مشترک به نام «حق الهی» است که موضوعاتی مانند حکومت، رابطه متقابل زمام دار و مردم، مسائل حقوقی، و تکالیف ناشی از آن را به یک رشته می کشد و عنصر سیاست را چونان وجهی الهی به تصویر می کشد و وظیفه انسان دانا و معتقد را مشخص می کند.این مقاله با محور قرار دادن خطبه 216 نهج البلاغه به سامان رسیده و در پی آن است که، با تبیین برخی مفروضات اولیه، معنای حق الهی را به صورت کلی معرفی کند و ارتباط اخلاق، ارزش ها، دین، و سیاست را در حد امکان بررسی کند. بنابراین، در مواجهه با این پرسش اصلی، که چه رابطه ای بین اخلاق و امر سیاسی در نهج البلاغه برقرار است، می توان این فرضیه را بررسی کرد:انشعاب مسائل حکومتی از ناحیه حق الهی، در عین حال که ضمانت راستین و خلل ناپذیری برای آمیختن ارزش های اخلاقی با مقوله امر سیاسی پدید می آورد، حقوق و تکالیف انسانی را نیز واضح و مطلوب بیان می کند.

قیام عاشورا از موثرترین و ماندگارترین رخدادهایى است که منشا تحولاتى بنیادین در تاریخ اسلام است و نه تنها گذر زمان بر ابعاد و پیامدهاى آن سایه فراموشى نیفکنده، بلکه آثار ماندگار آن هم چنان پابرجا بوده و دامنه اى بسیار گسترده تر از گذشته یافته و به الگوی فداکارى و جان فشانى در راه اهداف الهى و مبارزات حق طلبانه تبدیل شده است.یکی از نمونه های برجسته در این زمینه جنبش حزب اله لبنان است که با بهره از درس ها و عبرت های قیام حسینی کارامدی الگوی مقاومت حسینی را بعد از چهارده قرن به بهترین شکل به اثبات رسانده و خود نیز الهام بخش بسیاری از گروه های مبارز در جوامع گوناگون شده است.نگارنده در این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی مهمترین پیامدهای نهضت حسینی، به بازخوانی تطبیقی - مقایسه ای آن پیام ها در جنبش حزب اله بپردازد و کارایی الگوی حسینی را در مقایسه با سایر الگوهای معاصر، در دست یابی به حق، برجسته سازد.