جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از شیخ احسایی، احمد بن زین‌الدین (1242ق/1826م). در پاسخ پرسش شیخ موسی بحرانی که در مشهد حضرت کاظم می‌زیست، به سال 1206ق، که در آن نامه دربارۀ کسی پرسیده بود که ادعا می‌کرده خدمت امام زمان رسیده است و وکیل ایشان است. این کس ادعا می‌کرده به «جزیرۀ خضرا» در بحر ابیض رفته و از تاریکی‌ها و بیت‌المقدس و مدینه و مکه گذشته و داستان‌ها می‌گوید. در «فهرست کتب مشایخ» (ص 244) آمده است که در «جوامع الکلم» تبریز، 1273ق، چاپ شده است. آغاز: و بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین، انه قد ورد علی خط من الشیخ موسی البحرانی، ساکن مشهد الکاظم(ع) فی سنة ست و مأتین و الف یذکر فیه انه قد اتانا شخص یقول انا وکیل صاحب‌الزمان. انجام: یقطع الشجرة لا بالتنفیر. و الحمدلله و صلی الله علی خیر خلقه... تمت الرسالة بقلم الفقیر علی بن احمد بن زین‌الدین بن ابراهیم.. عصر یوم الجمعة خامس و عشرون من شهر ذی‌الحجة 1210. منابع دیگر: دایرةالمعارف بزرگ، 662/6: احسایی؛ طبقات، 13/ 88- 89؛ احمد احسایی؛ اعلام، 64/1: احمد احسایی.

در پاسخ 10 پرسش سيد محمد بن ابوالفتوح كه در مشهد مي زيسته. نمايه پرسش ها در «فهرست كتب مشايخ 280» آمده است. 1. اراده پروردگار 2. معني تكليف 3-4فايده تكليف 5. تر عبادت چرا منشأ عذاب مي شود ... (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي، ان جناب سيدنا الاجل. . السيد محمد بن السيد ابي الفتوح من اهل مشهد الرضا ارسل الي بهذه المسايل يريد الجواب عما يرد من الاشكال ... الاولي ارادة العبد المنبعثة من العلم و الداعي. . انجام كتاب: غلبت علينا شقوتنا و كنا قوماً ضالين. الآيات. و هو ظاهر. و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله و كتب احمد بن زين الدين الاحسايي سنة سبع و عشرين بعد المأتين و الالف. [كتابخانه وزيري 4/1375؛ فهرست كتب مشايخ 280 «رساله» ؛ دائرة المعارف اسلامي 1/125]

در پاسخ 8 سوال يكي از سادات. 1-تفسير آيه انا لله و انا اليه راجعون و آيه الا الي الله تصير الامور 2-بيان قاعده بسيط الحقيقه كل الاشياء 3-معني فقره: اللهم ارنا الاشياء كما هي 4-معني حديث ما رايت شيئا الا و رايت الله ... . 5-معني حديث شر الثلاثه ولد الزنا گ 6-معني حديث كندي حركت فلك در زمان سلطان عادل 7-عذاب نار ابدي است يا منقطع 8-آيا بهشتيان آرزوي رتبه بالاتر مي كنند يا نه شيخ احمد احسائي مي گويد بعضي از بزرگان و اجلاء و نبلاء از من سوالهائي كردند و اين كتاب جواب آنها مي باشد اما سوالهاي سائلين: 1- انا لله و انا اليه الراجعون، 2- بسيط الحقيقه كل الاشياء، 3- اللهم ارنا الاشياء كماهي، 4- رؤيت حق، 5- معني شر الثلاثه و لدالزنا، 6- معني امر الله تعالي الفلك في دولة السلطان الجابر لزوال دولته، 7- اهل النار چون در سقر مستقرشدند و بانواع عذاب گرفتار آمدند آيا براي آنها گريزي هست يا نه، شيخ يكايك آنها را بر حسب مشرب خود پاسخ مي گويد. (عبدالله انوار) جواب بعضي از سادات مشتمل بر هشت سؤال. (صدرائي و ديگران) در پاسخ «بعضي از سادات» كه از او نام نمي برد. 8 پرسشي است كه در «فهرست كتب مشايخ» (ص 239) به نام «رساله» آورده شده است: 1. پرسش از تفسير آيت انا لله و انا اليه راجعون و آيت الي الله تصير الامور، 2. از «بسيط الحقيقة كل الاشياء» (اين مسأله را در پاسخ آخوند ملا محمد دامغاني بگونه يك رساله جداگانه داده است. نك: بسيط الحقيقة). 3. از حديث «اللهم ارنا الاشياء كما هي» 4. حديث ما رأيت شياً الا و رايت الله قبله. 5. حديث «شر الثلاثه و لدالزنا» ... (احمد منزوي) رسالة يتضمن الكلام حول «انا لله و انا اليه راجعون» و قوله (ص) : «اللهم أرنا الأشياء كما هي»، و قوله (ع) : نشر الثلاثة ولد الزنا»، و حديث: «بطوء حركة الفلك في زمن السلطان العادل». (انصاري-محمد باقر) اين رساله در پاسخ به هشت مسأله اعتقادي فلسفي يكي از سادات تأليف شده است. اين مسائل عبارت اند از: 1- تفسير آيه «انا لله و انا اليه راجعون» و «الي الله تصير الأمور» 2- وجه صحيح بسيط الحقيقه كل الاشياء 3- معني حديث «اللهم أرنا الأشياء كما هي» 4- معني روت حق و حديث «ما رأيت شيئاً الا و رأيت الله قبله» 5- حديث «شر الثلاثه ولد الزنا» 6- كيفيت كندي دوران فلك در زمان سلطان عادل و عكس آن در زمان سلطان جائر 7- ابديت يا انقطاع عذاب اهل نار 8- در جنت، داني تمناي رتبه عالي مي كند يا خير؟ آغاز كتاب: حمدله. صلاة. و بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الاحسائي. قد التمس مني بعض السادة‌ النبلاء و الاجلاء [ ... ] ان اكتب علي بعض مسائل له بعض البيان. و كان ذلك ... . انجام كتاب: لترتبها لادني لمثل هذا، فليعمل العاملون، و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين و الحمدلله رب العالمين. [كتابخانه وزيري 4/1313؛ مجلس شورا 22/226؛ فهرست كتب شيخ 301-302؛ مرعشي 3/139 و 30/80و 28/482؛ معجم مؤلفي الشيعة 13؛ دائرة المعارف اسلامي 1/108 و 1/112؛ فهرست كتب مشايخ 239 «رساله» ؛ سه كتابخانه اصفهان ص 59؛ عمومي مراغه ص 257؛ شيخ علي حيدر 1/157؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/412؛ فهرست كتب ... احسائي، ص 29؛ كتابخانه ملي 9/515؛ مكتبة امير المومنين 1/37]

از شیخ احمد احسایی در پاسخ‌ همان شیخ احمد طوق قطیفی، پرسش و پاسخ‌ها بی‌شماره‌اند، ولی همان است که نمایۀ 15 پرسش و پاسخ آن در «فهرست مشایخ» (ص 279-280) آمده است. که می‌گوید ضمن «جوامع الکلم»، تبریز، 1273ق، چاپ شده است. در انجامۀ نسخ (4)1565 تاریخ پایان نگارش 24 شعبان 1223ق در شهر کاشان آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین ... الاحسائی. ان الشیخ احمد المذکور الحق بذلک مسائل بعنوان (فال). بسمله. سلام علیکم ما اوضحتم برهانا و تلوتم و افهمتم سنةً و اوضحتم آیةً... مسئلة ما الوجه فی تولد عیسی ... انجام: یعنی رتبة الجمع و هذا ظاهر لمن عرف. و احمدلله رب‌العالمین. و فرغ من تسویدها العبد المسکین احمد بن ... الاحسایی فی الرابع و العشرین من شهر شعبان... 1223ق...

از شیخ احسایی در پاسخ همان شیخ احمد قطیفی و این یکی دربرگیرندۀ 10 پرسش و پاسخ است، نمایۀ آنها در «فهرست کتب مشایخ» (ص 231-232) آمده است: 1. چگونه ائمۀ اطهار اول ما خلق‌اند و چگونه علت موجوداتند، 5. حدوث عالم ذاتی ست یا زمانی، 10. تفسیر «و لهم فیما ما یشتهون»، پس اگر خواهش «پیامبری» کنند چه می‌شود. در انجامه تاریخ به پایان بردن 18 ذیحجۀ 1213ق/ 1799م آمده است. در «جوامع الکلم» چاپ شده: تبریز، 1273ق. آغاز: حمدله. صلاة. و بعد، فیقول العبد المسکین... الاحسائی انه قد وردت علی مسائل جلیلة بمباحث جمیلة من الشیخ الاوحد الشیخ احمد بن الشیخ صالح بن سالم بن طوق، تدل علی کثرة خبره و دقة فکره. طلب منی جوابها و کشف حجابها... انجام: والی الله ترجع الامور. و کتب مولفها العبد المسکین احمد بن زین‌الدین بن ابراهیم الاحسایی فی ثامن عشر من ذی الحجة الحرام یوم الجمعة سنه ثلث عشرة و مأتین و الف من الهجرة. و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.

از شیخ احمد احسایی در پاسخ پرسش‌های شیخ احمد فرزند شیخ صالح طوق قطیفی (د پس از 1245ق)، احسایی در چند گفتار جداگانه به پرسش این کس پاسخ داده است (نک‍ : فهرست مشایخ 231، 250، 272، 277 و 279). با سربندهای «قال سلمه‌الله ... » و «اقول» پرسش و پاسخ‌ها شماره ندارند. برای نشانی: 1. ما الوجه فی تعدد جهات المشیة، 2. ما وجه اختصاص لفظ الله و الرحمان به تعالی، 3. ما الفرق بین الاسم و الصفة، 4. ان کان المشخص للموجودات عدماً فهو فی نفسه غیر متشخص، 5. هل جزئیات النفوس حادثة بالبدن، ام سابقة علیه... آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین... الاحسائی انه قد ارسل الی الشیخ الارشد الشیخ احمد بن صالح بن طوق القطیفی مسائل قد تعصب علی الاذهان و قد اقر بالعجز عن اکثرها العلماء الاعیان و طلب الجواب عنها و بیان غامضها. انجام: اما تری حجر الاسود و اقوالهم. لاتوخذنی بما یقولون، و اجعلنی خیراً مما یظنون، و اغفرلی ما لایعلمون، انک انت الغفور الرحیم، ستار العیوب، غفار الذنوب، و انت حسبنا و نعم الوکیل، والحمدلله. تمت الرسالة القطیفیة.