جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث کلیدی و اساسی هرحکومت بحث مشروعیت آن است که تقویت و تضعیف آن در استقرار و ثبات و عدم آندو در حکومت نقش بی‌بدیلی دارد. در این رساله ابتدا کلیات مباحث مشروعیت و انواع و اقسام آن در قالب فصل اول بیان و با عنایت به نظرات دو اندیشمند تأثیرگذار در جهان اسلام (آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله محمدباقر صدر) فصل‌های دوم و سوم به بررسی نظرات آنان و در فصل چهارم، به نتیجه‌گیری و بیان نقاط اشتراک و افتراق در مبانی آنان پرداخته شده است.این دو شخصیت در بسیاری از امور مقدماتی که بر مبانی فکری آنان بی‌تأثیر نبوده مشترک می‌باشند ولی در برخی مبانی فکری با هم متفاوت هستند که این خود باعث اختلاف در نظریه ایندو نسبت به مبنای مشروعیت حکومت شده است. پس از پذیرش اینکه حاکم مطلق بر جهان پروردگار و کسی که مأذون از جانب اوست می‌باشد، در زمان غیبت امام معصوم? که شخصی به صورت معین برای ولایت و قانونگذاری بر جامعه تعیین نشده است (گرچه ویژگی‌ها و صفات آن به صورت عام بیان شده ولی مصداق معین نشده) بر مومنین است که نسبت به این امر اقدام کنند.آیت الله خامنه‌ای مبنای مشروعیت را تحقق اراده الهی می‌داند، اما آیت الله صدر مشروعیت را ترکیبی از اراد? الهی ـ مردمی می‌داند و لذا نظر این دو شخصیت از اینجا از هم جدا می‌شود، لازمه مشروعیت الهی حاکم، ورود او در مسائل حکومت در شکل ولایت مطلقه و دخالت مستقیم لذا حاکم فقیه، مرجع تمام امور است و مشروعیت تمام ارکان حکومت با تأیید او صورت می‌گیرد چون او مشروعیتش را از پروردگار گرفته و فقط اوست که می‌تواند در مشروعیتش خلل ایجاد کند، و در این امر مردم نقشی جز عینیت بخشی به دستورات و اوامر فقیه را ندارند. و یا نظارت او بر اجرای دستورات دینی توسط متصدیان امور مختلف حکومت. ولی طبق نظر دوم فقیه تنها ناظر بر اعمال و جریان حکومت است و این مردم هستند که با تأیید خود به اجزای آن حکومت مشروعیت می‌دهند و با عدم تأیید مردم حکومت فقیه دچار عدم مشروعیت شده و ساقط می‌شود.

امروزه حزب یکی از مهم ترین مولفه هایی است که در نظام های سیاسی مدرن جایگاه ویژه ای داشته و این نظام ها تلاش می کنند تا از مزایایی که حزب دارد در جهت ارتقای کارآمدی خود بهره گیرند . از طرفی نظام جمهوری اسلامی ایران نظامی است که از یک سو ریشه در باورهای اسلامی داشته و از سوی دیگر معتقد به بهره گیری از ابزارهای کارآمد ساز مدرن می باشد . در این میان «حزب» به عنوان نهادی که در جامعه شناسی سیاسی به عنوان حلقه واسط میان مردم و نهاد حاکمیت عمل کرده و نقش مهمی در راستای تحقق مردمسالاری ایفا می کند در نظام جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده است و تجربه تاریخی نیز نشان از پیدایش احزاب متعدد در طول تاریخ انقلاب اسلامی ایران دارد . بر این اساس از یک سو ضرورت های متعددی وجود دارد که توجه به احزاب را ضروری می سازد اما از سویی دیگر بررسی روند تاریخی احزاب در کشور حاکی از این است که این روند ، چندان مثبت و رضایت بخش نیست . از این رو این رساله در صدد است تابا بهره گیری از روش چشم انداز ابتدا به بررسی جایگاه احزاب در ارزش ها و اندیشه های بنیادین و نیز اسناد بالادستی و پایین دستی نظام پرداخته و آنگاه پس از مشخص ساختن چشم اندازی مطلوب از وضعیت تحزب در جمهوری اسلامی ایران به شیوه هنجاری راهکارها و اقدامات مناسب جهت گذر از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب ارائه نماید . از طرفی با توجه به اینکه مهم ترین موانع قابل حل کارآمدی احزاب عبارتند از تعارضات با برخی بنیان های دینی ، مشکلات مربوط به تامین منابع مالی و مشکلات تئوریک و قانونی مربوط به فعالیت احزاب ، در پایان این رساله راهکارهایی برای حل این موضوعات ارائه شده است .

توسعه و پيشرفت به عنوان شاخصي مهم، براي جوامع بشري شناخته شده است و اين سوال وجود دارد که مولفه ها و عوامل شکل دهنده توسعه و پيشرفت از نظر اسلام و با توجه به آرمان شهر مهدوي چيست؟ در انديشه اسلامي توسعه يافتگي و پيشرفت، به ويژه در بعد سياسي با حکومت امام عصر (عج) تجلي مي يابد. از آنجا که حرکت به سوي کمال موجب رسيدن به قله سعادت و قران کريم هدف رسالت پيامبر (ص) را اظهار امر دين بيان کرده، تحقق کامل اين امر در مدينه فاضله مهدوي به عنوان شاخصي براي توسعه و پيشرفت اسلامي خواهد بود. هدف تحقيق پيش رو ارائه فرايند توسعه اسلامي بر اساس آموزه مهدويت است. مهم ترين مولفه ها که در اين مقاله براي توسعه يافتگي و پيشرفت بر اساس آموزه مهدويت شناسايي شده عبارتند از: محوريت امام معصوم (ع)، همراهي و همدلي جامعه با امام عصر (عج)، هماهنگي با اقتضائات زمان، تعقل وتفکر، تقويت ايمان و تزکيه قلوب.

از آن جا که اعتقاد به مهدی موعود، همزاد اسلام بوده و بارزترین تجلی را در بشارت های پیامبر ص داشته است؛ فرقه های اسلامی در پذیرش آن اتفاق نظر دارند. بدیهی است سو استفاده برخی از مدعیان که نوعا برای کسب قدرت و مشروعیت، به این آموزه دینی اصیل تمسک جسته اند، نباید به عنوان دلیلی بر نادرستی اصل مهدویت تلقی شود. متاسفانه بیش تر مستشرقین، توان تفکیک میان حقیقت مهدویت و سو استفاده های صورت گرفته از آن را نداشته و در پژوهش های تاریخی خود، این دو را به هم آمیخته اند.البته این موضوع تا حدی طبیعی است؛ زیرا کم نبوده اند کسانی که در طول تاریخ، سخن از مهدویت گفته و آن را در جهت مقاصد خود به کار بسته اند؛ به گونه ای که مستشرقین به این ذهنیت رسیده اند که این بحث پیش از آن که یک واقعیت باشد، دسیسه و بهانه ای در دست معترضین و مخالفین سیاسی بوده است. مقاله پیش رو کوشیده است با بررسی و نقد برخی اظهارات اسلام شناسان غربی، که در دایره المعارف های معتبر درج گردیده، در جهت رفع ابهامات و تصحیح نگرش آنان اقدام کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

قرآن کریم، این متقن ترین پیام الهی برای سعادت بشر، هر چند پس از نزول همواره در اختیار جهانیان بوده است، تاکنون برای گشودن گره های دست و پاگیری که بشر را از سعادت بازداشته مورد توجه جدی قرار نگرفته است. برای جبران این خلا باید به این پرسش پاسخ داد که چگونه می توان با بهره گیری از قرآن کریم معضلات سیاست را حل و فصل کرد (سوال). کشف این چگونگی از طریق تفسیر موضوعی سیاست در قرآن و مرجعیت بخشی به آن، همسو با اسلامی سازی دانش سیاسی، میسر است (فرضیه). بررسی این فرضیه منوط به شناسایی و تبیین رویکردهای مطالعات سیاسی در قرآن کریم است (روش)، با این نیت که مرجعیت علمی قرآن به تصویر کشیده شود (هدف). بر این اساس، باید گفت مطالعات درجه دوم (تاثیر قرآن بر مطالعات سیاسی) بر مطالعات درجه اول (بررسی دیدگاه های سیاسی قرآن) رجحان دارد (یافته ها).