جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مباحث رساله حاضر در سه فصل گنجانده شده است. در فصل نخست، با عنوان «درآمدی بر بحث علم و دین» تاریخچه کوتاهی از چگونگی تعامل و ارتباط علم ودین در دوره های مختلف و حساس تاریخی، ارائه شده است. و از آنجا که زمینه و خاستگاه این بحث جهان مسیحیت می باشد، بیشترین حجم فصل را به نحوه ارتباط علم دین در جهان مسیحیت اختصاص داده ایم. و در پایان، به موضوع علم و دین در جهان اسلام پرداخته ایم و نشان داده ایم که بستر و در نتیجه سرنوشت آن در جهان اسلام ، بسیار متفاوت از جهان مسیحیت بوده وهست. در فصل دوم، که به لحاظ موضوع رساله مهمترین بخش را تشکیل می دهد، درصدد تبیین دیدگاه ننسی مورفی درباره ارتباط علم و دین برآمده ایم. این مهم را در سه مرحله انجام داده ایم: نخست، ارتباط علم و دین را از دیدگاه مورفی دوباره تبیین کرده ایم و نشان داده ایم که از نظر وی، دیدگاه «دو جهان بودن علم ودین» ونیز دیدگاه قائل به «تعارض علم ودین» مردود می باشد و این دو در تبادل سازنده با یکدیگر می باشند. در مرحله دوم، به بیان سلسله مراتب علوم، از دیدگاه مورفی پرداخته وتبیین کرده ایم که وی، با رد تحویل گرایی و اثبات «فیزیک گرایی غیر تحویلی» الهیات را به دلیل وسیع و نیز پیچیده تر بودن قلمرو و موضوع مطالعاتی آن، در رأس سلسله مراتب علوم قرار می دهد. از آنجا که جای دادن الهیات در سلسله مراتب علوم، و آن هم در راس این سلسله مراتب، مستلزم اثبات علم بودن الهیات است،در مرحله سوم به اثبات علم بودن الهیات از دیدگاه مورفی پرداخته ایم. برای انجام این مهم، دو گام برداشته ایم نخست به تحولات همسان درعلم وا لهیات اشاره کرده، نشان داده ایم که، از نظر مورفی، تحول در روش های گوناگون، نظیر تحول از روش قیاسی به روش استقرایی و آنگاه به روش فرضی قیاسی ، که در علوم طبیعی رخ داده است ، عیناً در الهیات نیز صادق می باشد. و آنگاه درگام دوم، به طور خاص به تبیین روش شناسی برنامه های پژوهشی علمی را در الهیات به اثبات برساند و از این طریق علم بودن الهیات را روشن سازد.در اینجاست که وی سعی می کند با جسارت بی نظیری، همه عناصر و سازه های تشکیل دهنده «روش شناسی لاکاتوش»، یعنی هسته مرکزی، راهنمونی سلبی، راهنمونی ایجابی، فرضیه های کمکی و داده ها را در الهیات مورد نظر خود نیز نشان دهد و برای آن مصادیقی ارائه کند. جسارتی که مورفی در این مورد نشان داده است، باعث طرح مباحث بدیع و جنجال برانگیزی شده است. از این رو، در فصل سوم، به نقد و بررسی دیدگاه وی نشسته ایم. اشکالات مورد نظر را در سه دسته کلی گنجانده ایم؛ الف اشکالات مربوط به روش شناسی مورد نظر مورفی ب اشکالات مربوط به محتوای دیدگاه مورفی و ج اشکالات مربوط به بیان دیدگاه های دیگر.

. السدیر مک اینتایر در سال ‎1929 در یک خانواده اسکاتلندی به دنیا آمد و بیشتر تحصیلات خود را در انگلستان گذراند. او ابتدا در انگلستان و اینک در آمریکا تدریس دارد. اهمیت وی در رویکرد انتقادیش به فرهنگ رایج در غرب است. از این میان بیش از همه به نقد عاطفه گروی، سودگروی، لیبرالیسم و مدرنیسم در اخلاق و سیاست توجه نموده است، به طوریکه او را یکی از بزرگترین منتقدان لیبرالیسم غربی می دانند.وی را یکی از مدافعان جدی ارسطوگروی که یکی از ریشه های تفکر اخلاق دینی است می دانند. از این جهت به دید متدینان به ویژه اندیشمندان مسیحی، یهودی و مسلمان جایگاه مک اینتایر در فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست معاصر در خور توجه خاص است/

ما به هنگام سخن گفتن از خدا، به طور معمول، از طریق بیان اوصاف خداوند به سخن گفتن در باره او می پردازیم. بنابراین برای فهم درست معنای این نوع گزاره ها، ماچاره ای جز تحلیل معناشناسی اوصاف الهی نداریم. پرسش اصلی در بحث سخن گفتن از خدا این است که : چگونه می توان از طریق زبان محدود بشری در باره موجود نامحدود و متعالی سخن گفت؟در این مورد به بررسی پاسخهای مختلفی که از سوی متفکران مختلف در طول قرون و اعصار مطرح شده است، پرداخته و دراین زمینه به بیان و نقد دیدگاههای متفکرانی چون، فلوطین، دیونوسیوس، ابن میمون، قاضی سعید قمی، توماس آکویناس، ملاصدرای شیرازی، ابن عربی، ویتگنشتاین، آیر، فلو، هیر، میچل، هیک، فیلیپس، مالکوم، آلستون و بریث ویت و ... می پردازد./

این تحقیق، چهار فصل دارد: فصل های اوّل و دوم به کلّیات و روش و مراحل تحقیق پرداخته، و در فصل سوم، زندگی علمی فِرِگه، برنامه ها و اهداف فکری و فرهنگی او بررسی، و نشان داده شده که وی در پی تحکیم مبانی ریاضیات بوده است و برای این هدف، درصدد بوده ریاضیات را بر منطق مبتنی کند و بدین جهت، لازم دیده است که ابتدا، خودِ منطق منقّح شود. مباحث منطقی او بر مبانی فلسفی خاصّی مبتنی است که در فصل چهارم، سه مبنا در قالب شش بخش مورد تحقیق و نقد و ارزیابی قرار گرفته است: 1. نقد فرگه از روان شناسی گری: او با روان شناسی گری در منطق به شدّت مخالف بود. در نظر او، موضوع منطق یعنی اندیشه، و صدق و کذبش بی زمان و بی مکان است و ازلاً و ابداً به نحو عینی در خارج از اذهان موجود بوده، به یک اندازه در معرض شهود انسان ها قرار دارد. 2. بررسی و نقد نظریه فرگه در نقد روان شناسی گری: به گمان ما، فرگه در پرهیز از روان شناسی گری به نحوی که توضیح میدهد، به خطا میرود; زیرا موضوعات منطقی، عینی و مستقل از ادراک نیستند; بلکه تصوّر و تصدیق از حیث حکایت، موضوع منطق هستند که قائم به ذهن انسانند. این ادراکات گرچه از حیث وجود شخصیاند، از حیث کشف، مستقل از مدرک اند; بدین جهت، جایی برای نسبیت و انتقال ناپذیری معرفت باقی نمیماند. 3. معنا و مدلول: بحث دیگری که در این جا مطرح شده، تمییز بین معنا و مدلول است. فرگه به سبب مشکلی در قضیه اتّحادیه، به وجود معنای مغایرِ با مدلول، برای لفظ قائل شده است: لفظ، معنا را بیان و از طریقش بر مدلول دلالت میکند. 4. بررسی و نقد نظریه فرگه درباره معنا و مدلول: به نظر ما، معنای لفظ در اسم های خاص، همان مدلول خارجی است و در غیر اسم های خاص، طبیعتِ آن شیء یعنی محکی تصوّرِ متناظر با لفظ شمرده می شود که وجودش از ذهن و خارج اعمّ; ولی در خارج به وجود مصادیق است. نظریه فرگه مقبول نیست; زیرا او دلیل کافی بر مدّعایش * و معمّای قضیه اتّحادیه به نحو دیگری حلّ می شود. دلالت جمله بر صدق و کذب نادرست است. 5. تابع و شیء: فرگه عناصر موجود در قلمروهای لفظ، معنا و مدلول را به دو دسته ناقص و کامل تقسیم می کند. او اسم خاص را کامل و مفهوم واژه را ناقص میداند. مدلولِ اسم خاص، شیء، و مدلولِ مفهوم واژه، مفهوم نامیده می شود. شیء هرگز محمول قرار نمی گیرد، و صرفاً موضوع یا بخشی از محمول واقع میشود. مفهوم واژه، هرگز موضوع قرار نمیگیرد. 6. بررسی و نقد نظریه فرگه درباره تابع و شیء: به نظر ما، تفکیک تابع و شیء به نحوی که فرگه تعریف کرده، نادرست است. هم اشیاء، محمول قرار می گیرند و هم مفاهیم و توابع، موضوع می شوند. همان طور که خود فرگه در مقام سخن گفتن از توابع و مفاهیم به همین نحو عمل میکند و توجیه هایی را که در حلّ پارادوکس مفهوم و شیء آورده، ناتمام است. ارجاع قضیه حملی کلّی به شرطی نیز ناتمام است; زیرا نمیتواند از مفهوم واژه در قضیه شرطیه در ناحیه موضوع استفاده نکند و سرانجام فصل پنجم به خلاصه فصول گذشته و ارائه پیشنهادهای مورد نظر درباره موضوع اختصاص یافته است.