جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث سودمند در علوم حدیث، مباحث تطبیقی است. بررسی تطبیقی دیدگاه امامیهو اهل سنت در دانش های حدیثی و بخصوص علم درایه الحدیث در نزدیک کردن دیدگاه ها وهماهنگی مواضع مسلمانان سودمند و در گسترش دایره ی حدیث، نحوه ی ارزیابی و نقد اسناد ومتون، مفید خواهد بود.علم درایه الحدیث که در آن از سند و متن و طرق تحمل و آداب نقل حدیث بحث می شود،در راستای سامانمند کردن شناخت حدیث در قرون اولیه شکل گرفت و از آن زمان تاکنون مجموعههای مختلفی در میان امامیه و اهل سنت، در این دانش تدوین شده است؛ لذا با بررسی تطبیقیاصطلاحات حدیثی در میان امامیه و اهل سنت، وجوه اشتراک و افتراق اصطلاحات حدیثی این دومکتب قابل استخراج خواهد بود.گرچه در میان امامیه و اهل سنت اصطلاحات خاصی وجود دارد که در مذهب دیگر به کار نمیرود. و در کاربرد برخی اصطلاحات مشترک، تعاریف متفاوتی بین دو مذهب ارائه شده است؛ برایمثال تعریف امامیه و اهل سنت از حدیث ، هم در افراد و هم در موضوعات متفاوت می باشد، با اینحال، وجوه اشتراک تعاریف و اصطلاحات حدیثی امامیه و اهل سنت از وجوه افتراق آن ها بیشتراست.

چکیده ندارد.

رساله حاضر با هدف معرفی و بررسی مبانی تفسیری بروجردی در«تفسیر جامع» تدوین شده است. بر این اساس، مبانی آن به دو بخش مبنای الهی و مبنای بشری تقسیم شده است. که در بخش مبنای الهی مباحث مربوط به تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به سنتمورد بررسی قرار گرفته است. و در پایان هر بحث، نتیجه عملکرد بروجردی بیان شده است. و در بخش مبنای بشری موضوعات مختلف ذیل گرایش‌های اصولی- فقهی، کلامی، ادبی، عرفانی، علمی، تاریخی مطرح شده است. و در پایان هرگرایش نتیجه به دست آمده از آن ذکر شده است. در نهایت هم نتیجه‌گیری کلی که از بررسی مبانی تفسیری، تفسیر جامع حاصل شده است به این صورت بیان شده است که، با توجه به روایی بودن تفسیر، مبنای الهی آن نسبت به مبنای بشری پر رنگ‌تر است . و در خود این مبنا تفسیر قرآن به سنت و استفاده از روایات نسبت به تفسیر قرآن به قرآن محسوس‌تر است، و ازمیان گرایش‌های بررسی شده در مبنای بشری، می-توان گرایش فقهی را گرایش بارز این تفسیر دانست که نشان از تسلط مفسر بر مباحث فقهی دارد.

عقل در قرآن کریم بسیار ستایش شده و مراد از آن تفکری خاص و مبتنی بر ندای فطرت است که به عنوان مهمترین ابزار برای رسیدن به سعادت ابدی به انسان عطا شده است. رساله حاضر ضمن تفاوت قائل شدن میان عقل و فکر با هدف بررسی عوامل و زمینه های موثر بر رشد عقل و بیان نتایج حاصل از آن تدوین شده است. بر این اساس ابتدا در بخش کلیات عقل، ضمن بیان تعاریف متعددی از عقل، به تعریف آن در فرهنگ قرآن، انواع عقل و همچنین مترادفها و متضادهای آن اشاره شده و در پایان این بخش، نظرات چند تن از مفسران درباره عقل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل بعدی این رساله به عوامل موثر رشد عقل با استناد به آیات و روایات بیان گردیده است. در این بخش هرچند مواردی مثل علم، ایمان، تعلیمات پیامبران و غیره به عنوان عوامل موثر بررشد عقل مطرح گردیده اما در عین حال، تأثیرعقل بر این موارد نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع حاکی از ارتباط متقابل این عوامل با عقل است.در فصل پایانی آثار و نتایج حاصل از رشد عقل در قالب اوصاف و ویژگیهای اولوالالباب که مظهر کامل عقل رشد یافته هستند، ذکر شده است و در نهایت هم نتیجه گیری کلی از مباحث ارائه شده است.

قرآن کریم به همه جنبه‌های زندگی انسان توجه نموده است. یکی از این امور زیبایی و میل به زینت است که از امور فطری بوده و هر انسانی به سمت آن گرایش دارد. از این رو در قرآن کریم در بسیاری از آیات به آن اشاره شده است. زینت و زیبایی انواع مختلفی دارد که هریک می‌تواند موجب سعادت و هدایت انسان یا گمراهی و سقوط او گردد. خداوند متعال در آیات مختلف قرآن کریم به تبیین زینت و انواع و آثار آن پرداخته است و معصومین به عنوان مفسر و تبیین‌گر اصلی آیات قرآن در روایات گوناگون به این مسأله اشاره نموده‌اند. در این پژوهش با توجه به آیات و روایات به بررسی زینت، عوامل تزیین، آثار و اقسام زینت-ها پرداخته شده است. از یافته‌های این پژوهش آن است که ریشه همه زینت‌ها‌ی ممدوح و آثار آنها ایمان و عمل صالح است و در مقابل از عوامل و نتایج زینت‌های مذموم عدم ایمان و ارتکاب اعمال ناصالح است. علاوه براین، همه آنچه بر روی زمین زینت قرار داده شده برای آزمایش انسان است و زینت‌ و زیبایی‌ها در زندگی باید وسیله رسیدن به اهداف عالی باشند، نه اینکه خود هدف شوند. از دیدگاه قرآن، انسان باید از زینت‌های مطلوب در هنگام عبادت و حضور در اجتماع استفاده کند که این امر موجب جذب دیگران است. گاهی به واسطه غرور و تکبر و رعایت نکردن اعتدال زینت خیر تبدیل به شر می‌شود.

هر یک از سوره های قرآن کریم ـ علی رغم طرح موضوعات مختلف و متنوع به عنوان یک مجموعه ی به هم پیوسته دارای تناسب و ارتباط خاصی مابین آیات خود هستند. با بررسی هر یک از سوره های قرآن و نمایش نحوه ی ارتباط آیات آن می توان ادعا نمود که کل آیات آن سوره، در یک نظام خطی و شبکه ای با یکدیگر در ارتباط هستند. در این پایان نامه سوره ی مائده به عنوان نمونه ی پژوهش در نظر گرفته شده است تا با بررسی بخش های مختلف آن، هم ارتباط مابین آیات آن اثبات شود و هم چگونگی این ارتباط روشن گردد. در سوره ی مائده موضوعات متنوعی مطرح شده که مهم ترین آن ها، اصلی ترین خطوط ارتباطی را تشکیل داده و عبارتند از: اهل کتاب، احکام الهی، ولایت و امامت، کفر. پس از بیان چگونگی ارتباط آیات هر یک از این خطوط ارتباطی با استفاده از نقد و بررسی نظرات و آراء مفسران، در نهایت با نشان دادن نحوه ی پیوند بین خطوط ارتباطی مذکور، شبکه ی ارتباطی آیات این سوره به تصویر کشیده شده است.

فرزند و جایگاه او از موضوعات کاربردی بوده که در دین و آموزه‌های آن بسیار مورد تاکید قرار گرفته است در آیات قرآن از فرزند به عنوان نور چشمی و یکی از نعمت‌های دنیا و مایه آزمایش یاد شده است. همچنین در روایات اهل بیت (ع) از وظایف متقابل فرزندان و والدین سخنان بسیاری رسیده است. این تحقیق شامل شش فصل است که در مورد مباحث پیرامون فرزند از نگاه امام صادق(ع) بررسی شده است. در ابتدا پس از مبحث کلیات، راجع به جایگاه فرزند، شأن و منزلت او، تأثیر او در سرنوشت دنیوی و اخروی والدین، محبت و نیکی والدین به او، قدر و منزلت او بحث می شود. صادق آل محمد (ع) در رابطه با مراحل نطفه تا شیردهی فرزند که شامل انتخاب همسر، آداب فرزند آوری، مراقبت‌های زمان بارداری، تولد فرزند و آداب پس از تولد، شیردهی و انتخاب دایه برای او می باشد، احادیثی ایراد فرموده‌اند که بررسی می‌شود. در ادامه پژوهش، رفتار عادلانه با فرزندان، شیوه‌های رفتار با فرزند که شامل نیکی، شاد ساختن، محبت کردن، احترام و دوست داشتن ایشان وهمچنین سایر وظایف والدین بحث می‌گردد. راجع به تعلیم و تربیت فرزند اعم از اهمیت تعلیم و تربیت، مراحل سه گانه آن، ابعاد تعلیم و تربیت (اخلاقی، دینی، جسمانی و جنسی) در ادامه بحث بررسی خواهد شد.پیشوای ششم در رابطه با احکام فقهی حقوقی فرزند، که شامل حقوق کودک، سهم کودک از جنگ، ارث کودک، ولایت دیگران به کودک، دیه آسیب رسانی به کودک، حد کودکی که مرتکب جرمی شود، احادیثی ایراد نموده‌اند که بررسی می‌شود.از احادیث بر می‌آید که داشتن فرزند موهبت و نعمت الهی است که خداوند آن را در اختیار برخی قرار می‌دهد. چه نیکوست که والدین در تربیت و پرورش فرزند خود از کلام سنجیده و رفتار شایسته استفاده کنند و به تمام اهداف تربیتی او توجه نمایند تا ایشان را با صفات پسندیده و صالح بپرورانند؛ چرا که فرزند صالح گل خوشبویی از گل‌های بهشت است که می‌تواند در سرنوشت جامعه و خانواده خود، تأثیر بسزایی ایفا کند.

در این پایان نامه طغیان انسان از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بحث قرار می گیرد. ‏طغیان یکی از خطراتی است که جامعه و فرد را تهدید می‌کند. از دیدگاه قرآن و سنت، ‏طغیان اصل تمام رذایل اخلاقی می‌باشد.‏در این پایان نامه پس از بحث از کلیات ( که شامل تعریف موضوع، ضرورت و ‏پیشینه بحث، هدف از تحقیق و ... ) مباحث ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: ‏‏- زمینه های بستر ساز طغیان نظیر:فقر، ثروت، قدرت، اختیار، و تجمل گرایی.‏‏- عوامل طغیان شامل: بی نیاز دانستن خود از خدا، غرور، تکبر، حب دنیا، عدم ‏شناخت کامل خداوند، حرص،شهوت پرستی، حسد، غفلت، کم ظرفیت بودن و ...‏- عوامل باز دارنده از طغیان که برخی از آنها عبارتند از:تقوا، نماز، خوف از خدا، ‏احساس فقر و وابستگی، احساس مسئولیت، علم و آگاهی، عدم پیروی از هوای نفس، ‏خشوع، شناخت خویش و حوادث روزگار، توجه به پیامدهای طغیان ( ندامت، گمراهی، ‏عذاب الهی).‏

از منظر قرآن کریم جامعه نمونه و سعادتمند، جامعه‌ای است که در آن امنیت حاکمیت داشته باشد و مردم در کمال آسایش و رفاه به امور معاش و معاد خود بپردازند. از آنجا که امنیت اجتماعی یک پدیده خاصی است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه‌های مختلف جامعه دارد، عملا تلاش برای شناسایی و برپایی آن با دشواری‌های خاصی روبرو است. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه‌ای و به شکل توصیفی انجام پذیرفته است در پی شناخت و تبین راهکارها و موانع بسط امنیت اجتماعی در قرآن است و تلاش کرده است تا دیدگاه قرآن را در این موضوع روشن نماید. هدف عمده این پژوهش ارائه رهنمودها و راهکارهای قرآن کریم در باره عوامل و موانعی است که امنیت اجتماعی را نقض یا پشتیبانی می‌کنند. اطلاعات به دست آمده از این پژوهش برای همه افراد جامعه و به ویژه مسولان سیاسی و امنیتی کشور، حائز اهمیت است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عوامل و موانع امنیت اجتماعی در حوزه‌های متنوعی مانند: اخلاق، خانواده، اقتصاد، سیاست، قضاوت و غیره ظهور و بروز دارد؛ بنابر این لازم است که عوامل و موانع امنیت در هر یک از این حوزه‌ها به صورت جداگانه بررسی و تحقیق گردد.این پژوهش از سه فصل مجزا تشکیل شده است؛ فصل اول دربر دارنده کلیاتی درباره امنیت است. امنیت از نظر لغوی و اصطلاحی معرفی و ابعاد امنیت با توجه با آیات قرآن مشخص و بررسی شده است. فصل دوم به معرفی راهکارهای بسط امنیت اجتماعی و تاثیرات مثبت آنها درحوزه‌های فوق‌الذکر پرداخته و تامین زندگی مسالمت‌آمیز افراد جامعه را تنها در صورت رعایت احکام و فرامین الهی ممکن می‌داند. فصل سوم دربردارنده موانع بسط امنیت اجتماعی است و علل مختل کننده امنیت و تاثیرات منفی آنها را بیان نموده است.

آیات قرآن از جنبه‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. تصویرآفرینی به عنوان روشی هنری در انتقال مفاهیم، اصطلاحی‌ست که بیشتر در آثار معاصران به چشم می‌خورد. این بحث که تحت عنوان مباحث زیباشناسی قرآن قرار می‌گیرد، دارای جذابیت و تازگی بوده و کمتر به آن توجه شده است. در این روش الفاظ قرآن زنده و متحرک هستند و صحنه‌هایی را در ذهن مخاطب ترسیم می‌کنند. خداوند در آیات زیادی از این روش برای بیان مفاهیم دینی بهره گرفته است.در قرآن تصاویری از اجزای مختلف در طبیعت، حالات کافران و منافقان، صحنه‌های بهشت و جهنم و غیره ترسیم شده است. این تصاویر با انسان رابطه برقرار و درک امور معنوی را برای او ملموس می‌کنند. در این رساله، تصاویر مخلوقات و اجزای مختلف طبیعت در عالم شهود، که برای انسان قابل درک بوده و تحت سه عنوان تصویر در آیات آفاقی، انفسی، و دنیا- به عنوان مظهری از خلقت و ظرفی برای آیات آفاقی و انفسی- جای می‌گیرند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.تصاویری که قرآن کریم از مظاهر خلقت ارائه کرده است یا از نوع تصاویر مفرد بوده و یا با توجه به ارتباطشان با تصاویر دیگر پدیده‌ها، از نوع تصاویر مرکب می‌باشند. همچنین با تأمل در تصاویر ارائه شده و با توجه به مفهوم و هدفی که تصویر در راستای آن ترسیم شده است کارکرد تصاویر آشکار می‌گردد که این کارکرد با توجه به ظاهر تصاویر و حقیقت آن‌ها و آن‌چه با تأمل و دقت در تصاویر به دست می‌آید، به کارکرد نزدیک و دور تقسیم می‌شود که در نهایت نقش مهم تصاویر در انتقال مفاهیم دینی مشخص خواهد شد.