جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي مختصر در ماده (فرضي) محدثات است كه مؤلف در جواب شيخ محمد حسين نجفي نگاشته است. (سيد محمود مرعشي) في معني الضروريات الخمس المحصور في الشرايع الخمس و غيرها. پرسش از شيخ محمد حسين بن شيخ سلطان نجفي است. (محمد باقر حجتي) پاسخ پرسشهايي است كه شيخ محمد حسين بن شيخ نجفي در زمينه ضروريات دين، اصول و فروع دين و مسائل فقهي در رابطه با نماز، طهارت، نكاح و ارث، و دو مسأله فلسفي در رابطه با حدوث عالم، و جواهر و اعراض مطرح نموده است. اين پرسشها و پاسخها با عناوين «قال - اقول» مي باشد. (زهره معيري) پاسخ سوالاتي است كه شيخ محمد حسين بن سلطان نجفي از احسائي پرسيده و وي به روش خود بدانها پاسخ گفته است. (سيد جعفر و صادق حسيني اشكوري) در پاسخ شيخ محمد حسين بن شيخ سلطان نجفي، نمايه 15 پرسش و پاسخ اين مجموعه در «فهرست كتب مشايخ» (ص 263-264) آورده شده است. 1. ضروريات پنجگانه دين كدام است 2. اركان دهگان و فروع دهگانه دين 5. مسأله حسابگر 10. جواهر خمسه حكما و چهارگانه نزد متكلمان. اجسام سه گانه و اعراض بيست و چهارگانه، 15. ميراث خنثي. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسائي انه قد وصلت الي مسائل جليلة‌ من الشيخ محمد حسين بن المرحوم الشيخ سلطان النجفي علي حالة‌ زلزال محاولة ‌انتقال. انجام كتاب: فيكون نصيب ذكر الاربع نصيب و هو الظاهر و الحمدلله رب العالمين. [مرعشي 28/484؛ معجم مؤلفي الشيعة 13؛ كتابخانه ملي 18/102]

مؤلف در اين رساله از يازده سؤالي كه شاهزاده محمود ميرزا قاجار براي وي فرستاده پاسخ گفته كه بيشتر اين سؤالات در مسائل اعتقادي و فلسفي است كه شيخ به روش خود مختصر و استدلالي پاسخ گفته - و چنانچه در نسخه حاضر آمده - در شب 24رجب 1237تأليف آن به پايان رسيده است. جواب مسائل اول وي در مجموعه (4/2719) همين فهرست گذشت. شاهزاده محمود ميرزاي قاجار فرزند فتحعلي شاه قاجار يكي از شاهزادگان دانشمند و دانشور زمان بود او كه شعر بسيار مي سرود در مسائل علمي و حشر با عالمان علاقتي خاص داشت و چنانكه از عنوان همان رساله بر مي آيد شيخ را احترام بسيار به او بود او نامه به احسايي مي نويسد و اسئله زير را خدمت او مي فرستد و جواب آنها را مي خواهد اما سوالها: 1-سرعصمت قولي و فعلي انبياء و اوصياء چيست. 2-معني ولايت چيست. 3-آيا صفات واجب تعالي عين ذات اوست. 5-چون كل باراده حق و قضاء اوست پس عقلاً و شرعاً واجب است كه رضا بقضاء الهي داد. 6-جمع حدوث عالم بادوام فيض و ازليت وجود چيست. 7-آيا خطبه بيان و خطبه طنطجيه از حضرت علي عليه السلام است. 8-نسبت تردد و ابتلاء و بداء به خدا چيست. 9-معني استجابه دعا و اعانه ملهوفين چيست. 10-آيا حضرت رضا عالم بسم بود يا نه ؟. شيخ يكايك اين پرسشها را پاسخ مي گويد منتهي درنهايت تعصب و تعبد (عبدالله انوار) در پاسخ شاهزاده محمود ميرزا قاجار (د 1271ق) ده پرسش عقيدتي است با سربندهاي «قال رفع الله مقامه» و «اقول» . نمايه 11 پرسش و پاسخ آن در «فهرست كتب مشايخ 236-237» آمده است: نخستين: «ما سر عصمة الانبياء و الاوصيا؟، دوم: ما معني الولاية في اللغة، چهارم ما معني حديث النبوي ... واپسين پرسش درباره خوردن حضرت رضا انگور را، كه آيا مي دانست زهرآگين است و يا نه» . در انجامه تاريخ نگارش، 24 رجب 1237ق آمده است. (احمد منزوي) پاسخ پرسشهاي يازده گانه شاهزاده محمود ميرزا پسر فتحعليشاه قاجار. پايان يافته در شب 24 رجب 1237ق (حكيم) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌ ... فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي الهجري ان الجناب العالي الشامخ ... المحترم محمود الشاهزاده ادام الله عليه امداده و العمر ... قد ارسل من نتايج افكار الذكية و تنبيها ... قد طلب من مخلصه جوابها و تبيين قشرها من لبابها. . قال رفع الله قدره و اعلي ذكره. الاول منها ما سر عصمة الانبياء. . انجام كتاب: و هذا سر وجداني. و بهذا البيان منكشف لمن له عيان. و الحمدلله رب العالمين. و كتب بيده العبد المسكين احمد بن زين الدين ... و فرغ من اجوبة المسايل الشريفة ليلة الرابع و و العشرين من شهر رجب 1237 سبع و ثلاثين بعد المأتين و الألف ... و صلي الله علي محمد و‌ آله. [كتابخانه ملي 8/224؛ كتابخانه جمعيت نشر ص 1194؛ فهرست مشايخ 2/26 و 27؛ شورا 1/109/33و 1/16/29؛ ]

شيخ جعفر پسر ميرزا احمد مشهور به نواب از شيخ احسائي سؤالهاي زير را مي كند: 1- معني كشف چيست، 2- نمازهاي شرعي از چه چيزها مأخوذ است، 3- معني « سبق رحمته علي عضبه » چيست، 4- معني « ان الله لايغفران يشرك به و يغفر مادون ذلك لمن يشاء »، 5- معني « اللهم صل علي محمد و آل محمد كما صليت علي ابراهيم و آل ابراهيم »، 6- اينكه انسان مختص بآن شده كه رسولان بسوي او آيند چيست، 7- غرض از شتريكه قرمز است در وحي ايكه بهمه انبياء شده مبني بر اينكه نبي مبعوث در آخر زمان صاحب شتر قرمز است چيست. شيخ احمد احسائي درين رساله بهمه آنها پاسخ مي گويد. «عبدالله انوار» تاريخ به پايان رسيدن در شهر يزد، در شب دوشنبه 7 شوال 1222ق آمده است. «احمد منزوي» آغاز كتاب: حمدله. صلاة اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسائي انه قد ورد علي من ... . جعفر بن الميرزا المرحوم الميرزا احمد المشتهر بالنواب فتح الله له ابواب. . مسايل دقيقة خفية عميقة طلب من محبه الداعي له جوابه ... انجام كتاب: و هو علي كل شيء قدير و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. و فرغ من هذه العجالة مولفها العبد المسكين احمد ... في بلدة المحروسة يزد حرسها الله من حوادث الزمان. ليلة الاثنين السابعة في شهر شوال (1222 به حروف) حامداً مستغفراً مصلياً. [كتابخانه ملك 5/122 و 5/372؛ ادبيات تهران 3/60؛ دانشگاه تهران 13/3465 و 16/372؛ طبقات 13/88-91؛ ‌اعلام 1/64؛ مشار، مؤلفين 1/345 تصوير؛ دائرة المعارف اسلامي 1/97؛ دانشگاه اصفهان 1/124؛ نشريه 11/945؛ وزيري 3/1058؛ عمومي مراغه ص 254؛ شيخ علي حيدر 1/157؛ تراثنا س13ش2و/3 331؛ مكتبة اميرالمومنين 1/55؛ شورا 44/218]

در پنجشنبه 145/ 1232 ساخته است مسائل مختلف فقهي و غير آن كه از وي سوال شده پاسخ داده است. «حكام شرع كه در كتب فقها آمده كه آنها در زمان غيبت بايد متوجه امور صغير، غائب، سفيه بوده باشند چه كساني هستند اگر مراد شيخ الاسلامهائي است كه سلاطين نادان تعيين مي كنند چگونه حكم چنين شيخ الاسلامها مشروع خواهد بود شيخ جواب داده مراد مجتهد جامع الشرائط است». پاسخ به پرسش هايي است درباره نبوت و ولايت، المراد من ان الولاية باطن النبوة، معني الحديث داخل في الاشياء لاكدخول شيء و خارج عن الاشياء لا كخروج شيء، معني يا نعيمي و جنتي، طريقة الرياضة و ... (حافظيان، ابوالفضل) قطيفي معني و مفهوم آيه شريفه سبع سنابل و نيز حديث الف الف عالم؛ الدليل علي النبي و الولي من العقل و ... از احسائي سؤال نموده و او پاسخ داده است. (غلامي مقدم، براتعلي) رساله اي است استدلالي در پاسخ به سؤالات سائلي با عناوين «قال - اقول» در موضوعات مختلف از جمله معني كلمه لا اله الا الله، حذف «ي» بدون حرف جازم در كريمه «و الليل اذا يسر» و همچنين و اذا الوحوش حشرت و حوش كه مكلف نيستند چرا حشر براي آنها باشد. (غلامي مقدم، براتعلي) پاسخ برخي پرسشهائي است كه از شيخ احمد احسائي خواسته شده و ايشان از ديدگاه خود بدانها پاسخ داده است (سيد محمود مرعشي نجفي) رساله اي است مشتمل بر چندين پرسش و پاسخ آنها از شيخ احمد احسائي كه به صورت متفرقه آمده است. (سيد محمود مرعشي نجفي) [فيلمهاي دانشگاه تهران 3/255؛ اهدائي رهبر3/26، جامع گوهرشاد 5/129و 5/609]

پاسخ چند پرسش است پيرامون حال مكلفين و اطفال در برزخ و معني ملك نقاله و تفاسير آنچه در اين موضوع روايت شده بروش مخصوص شيخيها. متن سؤالها در اين نسخه بجهت اختصار حذف شده است. (سيد احمد اشكوري) درباره خلقت ملائكه اي كه اموات را به موضع تربتشان منتقل مي كنند. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) آغاز كتاب: بسم الله ... اعلم أن البرزخ هو الحائل بين الشيئين و المراد به الحائل بين الروح و الجسد و هو ما يراه في النوم انجام كتاب: دل علي ثبوتهم و وجودهم العقل و النقل دل علي أن عددهم سبعون ألف ملك و ذلك مما لا اشكال فيه [مرعشي 21/245]

رساله عرفاني كه شيخ احسائي در پاسخ ملا محمد بن محمد نصير گيلاني كه پاره اي از اشتباهات هنگام درس او را ياد آوري كرده است آن را نوشت. (دانش پژوه) در پاسخ پرسش محمد بن محمد نصير رشتي. كه از شاگردان احسايي بوده است. درباره اشتباه هايي كه هنگام درس در بعضي مسايل عرفاني بر شاگرد حاصل شده بود. و از استاد خود گشودن آنها را مي خواهد. نسبت «رشتي» به خامه ديگر در كناره رويه افزوده شده است. و در انجامه نگارنده تاريخ انجام كار 9 رجب 1230ق آمده است. (احمد منزوي) كه در آن بپرسشهاي شيخ ملامحمد كه در هنگام درس بر او دشوار شده و حل آنها را خواسته است پاسخ گفته است پرسنده بايد ملامحمد رشتي باشد. (دانش پژوه) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين، ان العالم العامل الفاضل المجد شيخنا الشيخ ملا محمد، حمدت عواقبه و سدرت مذاهبه. قد عرضت له بعض الاشتباهات في بعض المسايل العرفانية حال الدرس علي ... انجام كتاب: و هذا بحمدالله ظاهر و باقي كلامه اعلي الله مقامه ليس يه ما يرادمنه الجواب. و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. و كتب عبده المسكين احمد بن زين الدين في التاسع من شهر رجب سنة ثلاثين و مأتين بعد الالف من الهجرة النبويه علي مهاجرها افضل الصلوات و السلام. حامداً، مصلياً، مستغفراً. [دانشكده حقوق تهران 346؛ ]

آخوند ملا علي نامي از شيخ احسائي پرسشهايي درباره بعضي از اسرار اعتقاديه مي كند و اين اسرار اعتقاديه پاره اي از آيات قرآني است كه تفسير آن خواسته مي شود و پاره اي ديگر از مباحث فلسفي و رموز ديني است و بعضي ديگر اشاراتي به بعضي از خطب نهج البلاغه، شيخ به يكايك اين اسئله بنا بر مذاق و مسلك خود جواب مي گويد. بنابر مندرجات متن اين كتاب بگاهي پرداخته مي شود كه شيخ احمد مشغول شرح رساله مشاعر ملا صدرا بوده است.(عبدالله انوار) اجوبة عن مسائله حول المعراج و البرزخ و كيفية ترابط الروح و الجسم. كتبها في 1232 اول المسائل حول الصوفيه و قد حكم في الجواب يكفرهم و زندقتهم و بقية مسائله ايضا حول التصوف و المريد و المراد و الشيخ و امثالها ذكرها شيخنا في الذريعه 5/188 (عبدالعزيز طباطبائي) آخوند ملا علي از شيخ احمد پرسشهاي زير را مي كند كه از آنجمله است معني «ان القيامة الكبري الواقعه في باطن باطن الزمان اذهي الغاية يسئلونك عن الساعة ايان مرسيها فيم انت من ذكريها الي ربك منتهاها في وراء الوراء ينبغي ان تكون قائمةً او در ذيل اين قول مي گويد كه قيامت محيط بزمانست و زمان منقسم بحال و ماضي و استقبال ميشود و پس از آن مطالب مفصلي راجع بقيامت مي آورد و شيخ احمد يكايك اقوال او را نقل مي كند و در تتميم آن توضيحات مفصل مي دهد (عبدالله انوار) [كتابخانه ملي 9/64؛ مكتبة اميرالمومنين 1/50]

پرسشهائي است راجع به جبر و اختيار، معني ماشاءالله كان، معني لاحول و لاقوة الا بالله. مؤلف اين پرسشها را متن قرار داده و بطور مزجي آنها را شرح مينمايد. (سيد احمد اشكوري) پرسش و پاسخ هائي در خصوص جبر و اختيار است. (سيد محمود مرعشي) در پاسخ پرسشهاي سيد اسماعيل به هنگام شرح الزياره. بروزگاري كه شيخ احمد بشرح زيارت جامعه سرگرم بود شيخ اسماعيل مسائلي مي فرستد بنزد شيخ احمد و از او پاسخ پرسشهاي خود را مي خواهد. شيخ احمد مي گويد بدان روزگار برآن بودم كه جز شرح زيارت جامعه كار ديگر نكنم و خود را مشغول دل بپاسخ گويي ننمايم پس جواب پاسخ او فروگذاشتم تا شرح زيارت جامعه بپايان آمد. آنگاه بسؤالهاي او رو كردم و درين رساله شرح آن مي دهم او يكايك سؤالهاي آقا اسماعيل را مي آورد و بهر يك جداگانه جواب مي دهد (عبدالله انوار) هنگامي كه به گزارش زيارت جامعه مي پرداخته است. پرسشهايي است راجع به جبر و اختيار، معني ماشاءالله كان، معني لاحول و لاحول و لاقوه الا بالله؛ مؤلف اين پرسشها را متن قرار داده و بطور مزجي آنها را شرح مي كند. (زهره معيري) رساله ايست متضمن جوابهاي شيخ احمد احسائي متوفي 1142- هـ به سئوالات يكي از شاگردان خويش بنام سيد اسمعيل درباره اوراد و اذكار و تفسير كلمه ماشاء الله اين رساله با دو رساله ديگر ضمن يك مجموعه است. (عبدالحسين حائري) پرسش ها از سيد اسماعيل، همانكه در «فهرست كتب مشايخ» ص 255 نشان داده شده است. پرسش هايي درباره مسايل اين جهاني و آن جهاني و فلسفي. از آن ميان امر بين الامرين و جبر و تفويض معني ماشاء الله كان. لاحول و لاقوة بالله. با سربندهاي «قال، اقول». در ديباچه مي گويد اين پرسش ها هنگامي بدو رسيده كه دست اندر كار نگارش «شرح الزيارة» (هفـ) بوده است. (احمد منزوي) در پاسخ به سؤالات سيد اسمعيل درباره اصلاح دين و دنيا و معاش و در معني امر بين الامرين و معني لاحول و لاقوة الا بالله و معني ما شاء الله كان و ما لم يشاء لم يكن. (عبدالحسين حائري) پاسخ به چند سؤال درباره اصلاح دين و دنيا، معني امر بين امرين، لا حول ولا قوة الا بالله؛ ماشاءالله كان و ما لم يشأ لم يكن است. (غلامي مقدم، براتعلي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. و بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي ان قد بعث الي السيد الجليل سيدنا السيد اسماعيل بخط التمس مني الجواب لمسائل كتبها و قد ورد علي في حال اشتغالي بشرح الزيارة الجامعة ... قال سلمه الله تعالي فاليك اشكو ضعف نفسي عن المسارعة. انجام كتاب: اكثر من هداية النجدين و المعونة اذا شاءالله. و له الحمد علي كل حال و الحمدلله رب العالمين و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم و صلي الله علي محمد و‌ آله الطاهرين. [مرعشي 3/138و 28/479؛ الذريعة 5/187؛ كتابخانه ملي 18/99؛ دائرة المعارف اسلامي 1/111؛ فهرست كتب مشايخ 255؛ مرعشي 3/338؛ چهار كتابخانه مشهد ص 207؛ فهرست احسائي 2/47؛ نسخه پژوهي 3/176]