جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله ی عدالت از مهم ترین مسائل حیاتی بشر بوده و هست که هر متفکری هماره آن را به عنوان یک دغدغه فکری و اساسی دانسته و در صدد اجرایی نمودن و تئوری ساختن آن بر آمده اند. که از این جمله افلاطون فیلسوف یونان باستان، عدالت را نوعی استعداد و تمایل درونی در انسان می داند که با احساسات و انگیزه های شدید فرد برای منافع خصوصی مبارزه می کند و بشر را از انجام کارهایی که ظاهراً به نفعش تمام می شود ولی مورد نفی وجدانش هستند باز می دارد. وی عدالت را جزئی از فضائل انسانی که دارنده هر کدام از این فضائل در نظر او به لحاظ همان فضیلت خوب انسانی، به تمام معنی کامل است، می داند. و خواجه طوسی، انسان را موجودی صاحب حق و عدالت را نوعی حقوق طبیعی که مبنای آن دستگاه خلقت و استعدادهایی است که در وجود انسان نهفته است یعنی اینکه «اعطا کل ذی حق حقه»، ( هر صاحب حقی به تمام حقوق خود دست پیدا کند)، می داند. فلذا هر دو فیلسوف عدالت را در نظام هستی و حوزه های بشری با معیار های درونی بشر یعنی فطرت انسانی سازگار می دانند و معتقدند که مفهوم عدالت همه ی حقوق بشر اعم از طبیعی و اکتسابی را شامل می شود و عدالت را امری مقدس می شمارند و آن را هم فردی و اجتماعی می دانند. و معتقدند عدالت حق طبیعی انسان است و دولت ها را موظف به برقراری عدالت ملحوظ می دارند. و عدالت در مدینه فاضله خواجه نصیر الدین طوسى، همان عدالت مدینه ی فاضله افلاطونى است و تحقق آن، وابسته به این است که هر کس بر حسب شایستگى در پایگاه راستین خود جاى گیرد و به کارى بپردازد که با سرشت و استعداد او سازگار باشد. و هیچ کس نباید بیش از یک پیشه داشته باشد؛ زیرا طبایع مردم اقتضا مى‌کند که به کارى که شایسته آنند، بپردازند. این رساله بر آن است تا ضمن تحلیل و تبیین مولفه ی عدالت در هر یک از فلاسفه ی فوق به نکات اشتراک و افتراق آن دو بپردازد و در آن از روش تحلیلی و کتابخانه ای استفاده شده است.

نظر به جایگاه ویژه?ای که عدالت در عرصه?های مختلف داشته و دارد، این بحث به حوزه فلسفه نیز کشیده شده و بخشی از فضای فلسفی را به خود اختصاص داده?است. علاوه بر آن فیلسوفان بسیاری از ورود به آن غفلت نکرده?اند؛ از متقدمین حکمای اسلامی، خواجه نصیر الدین طوسی و از متأخرین، علامه طباطبایی دو حکیمی هستند که بخشی از همّ خود را مصروف آن داشته?اند. نگارنده در این پژوهش سعی نموده است تا گوشه?ای از این تلاش?ها را به تصویر کشد؛ برای این منظور، عدالت را در چهار محور کلی اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و الهی از منظر این دو حکیم مورد بررسی قرار داده و به طرح نقاط اشتراک و افتراق آن?ها پرداخته?است. حاصل این تحقیق نشان می?دهد که خواجه طوسی و علامه طباطبایی در موارد متعددی نظرات مشابه دارند؛ از جمله آن?ها این موارد است: عدالت، کاملترین فضیلت است و در همه امور وجود دارد، اما در بحث اعتباری یا حقیقی بودن عدالت، معیار تعیین امر عادلانه و رابطه عدالت و آزادی، اختلاف نظر دارند. کلمات کلیدی: اخلاق، فضیلت، عدالت، آزادی، خواجه نصیرالدین طوسی، علامه طباطبایی.

چکیدهعدل میانه و وسط قرارگرفتن ورعایت اعتدال بین دوطرف افراط وتفریط درهمه‏ى اموراست،وبه اعتبارى نهادن هرچیزىدرجاىخودش است. عدالت ازبنیادی‌ترین مفاهیم دراندیشه اسلامی واجرای عدالت ازوظایف همه انبیاءالهی است. دراین بین افرادی ازعدالت سرپیچی کرده یاازآن منحرف شده‌اند. دلایل این انحراف درخلال آیات قرآن کریم به طورپراکنده ذکرشده است.باتوجه به آیات قرآن،دودسته عوامل فردی واجتماعی انحراف از عدالت و پیامدهای ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است.ازجمله عوامل فردی انحراف ازعدالت می توان به گرایش‌ها ودشمنی‌های افراطی،رشوه وپارتی،گواهی وشهادت دروغ ،نفاقگری، کم‌فروشی،ترک امربه معروف ونهی ازمنکر،اعتمادبه ستمکاران،ربا،خودبینی وخودستایی،آمیختگی حق باباطل وسرپیچی از فرمان حاکم اشاره نمود.موانع اجتماعی عدالت نیزهمچون بدعت‌گذاری توسط مسئولان،محقق نکردن حکم درباره خود،نداشتن جدیت وتلاش، نشناختن ورعایت نکردن حقوق یکدیگر ، عدم احساس مسئولیت وتعهد ودردمندی دربرابرستم، خودداری مردم ازگفتن حرف حق ومشورت باحاکمان،قاطعیت نداشتن رهبردراجرای عدالت وازجمله اهداف منحرفان ازعدالت اجتماعی، حب دنیا، غرور و حفظ موقعیت است.انحراف ازعدالت نیزپیامدهایی دارد؛ازجمله : گمراه یوحرکت درمسیرباطل،مبغوض خداواقع شدن،نابودی برکتها،سلطه ستمگران واشرار، ازدست دادن یاری الهی و از بین رفتن امنیت. کلید واژه: عدالت، عدالت اجتماعی، ظلم، قرآن، انحراف از عدالت، حق، قسط، پیامدها.

عدالت به‌عنوان مبنا و هدف حقوق جایگاه ویژه‌ای در نظامهای حقوقی و نظام حقوقی اسلام دارد. به‌خصوص آن‌که عدالت از زبان عدل‌شناسی مطرح شود که خود در سیره و گفتار مظهر عدل تام است. در این نوشتار تلاش گردیده است تا ضمن بررسی واژة عدل و ظلم از گفتار علوی آثار آن در نظام حقوقی و بویژه، حقوق کیفری بررسی گردد.

گرچه‌ دیوید هیوم‌ یک‌ فیلسوف‌ سیاسی‌ مصطلح‌ نیست‌، برخی‌ دیدگاه‌های‌ او در تفکر سیاسی‌ اثرگذار بوده ‌است‌، از آن‌ جمله‌ بینش‌ خاص‌ او درباره‌ فضیلت‌ عدالت‌. وی‌ با اتکا‌ به‌ رویکرد تجربه‌گرایانه‌ خویش‌ تلقی‌ِ نفع‌انگارانه‌ای‌ از عدالت‌ عرضه‌ می‌دارد و برخلاف‌ تصور مرسوم‌ و رایج‌، عدالت‌ را یک‌ فضیلت‌ و ارزش‌ ذاتی‌نمی‌داند و فضیلت‌ بودن‌ آن‌ را به‌ وجود شرایطی‌ خاص‌ مشروط می‌کند. مقالة‌ حاضر ضمن‌ تبیین‌ تفصیلی‌ دیدگاه‌های وی‌ درباره‌ عدالت‌ و ارتباط آن‌ با معرفت‌شناسی‌ و انسان‌شناسی‌ وی‌ به‌ بررسی‌ و تحلیل‌ انتقادی‌ نظریة ‌عدالت‌ او می‌پردازد.

نویسنده نخست تعریفى از جمهوریت ارائه مى کند آنگاه به مؤلفه هاى بنیادى و علمى آن مى پردازد. در بخش مؤلفه هاى بنیادى از عناوینى چون: توحید در ساحت اندیشهوزى، عدالت محورى، قانونمندى، آزادى اندیشه، رضایت و مقبولیت عامه بحث مى کند و دربخش مؤلفه هاى عینى و علمى محورهاى زیر را مورد بررسى قرار مى دهد: هدایت و رهبرى مستمر، جامعه دینى، وجود نهادهاى نظارتى، مشارکت سیاسى فراگیر.

نویسنده در مقدمه، در پی کشف راز شهادت شهید اول است، در این رابطه شرایط سیاسی، اجتماعی و مذهبی زمان شهید را می‌شکافد و از اختناق ضد شیعی در حکومت ممالیک پرده برمی‌دارد، در نهایت تعصّب مذهبی و اتهام سیاسی را در شهادت شهید مؤثر می‌شناسد. در بخش اصلی مقاله، از عمل سیاسی و تئوری پردازی شهید سخن گفته و مؤلفه‌های اصلی تفکر سیاسی شهید را برمی‌شمارد که عبارت است از مبنای شایسته‌تر گزینی، که خود شایسته سالاری را در سطوح مختلف حکومت، در پی دارد. و در میان شایستگی‌ها عدالت در نگاه شهید مهم می‌نماید، در بخش دوّم و پایانی نوشته دیدگاه شهید را در باب مشارکت سیاسی توضیح می‌دهد که به چهارگونه: حراستی، حمایتی، نیابتی و شرکت ولایی در نظامهای طاغوتی، تقسیم‌پذیر است.

بیان مسألهیکی از موثرترین راههای شناخت افکار پولس رسول، بررسی و کاوش دیدگاه های او درباره حضر-ت عیسی (ع) و یا به تعبیر علمی تر مسیح شناسی او است، زیرا تمامی اندیشه های دیگر او از قبیل یکتاپرستی، عادل شمردگی، پایان تاریخ، شریعت، گناه و مرگ، پسر خواندگی و غیره تحت تأثیر مسیح شناسی او هستند. به عبارت دیگر، می توان گفت که مسیح شناسی او هسته مرکزی تعالیمش را تشکیل می دهد. اما باید این نکته رادر نظر داشت که مسیح شناسی او یک شناخت ظاهری و صرفاً کلامی نیست، بلکه شناختی عرفانی و باطنی است و بیشتر مبتنی بر تجربه ها و شهود های باطنی و الهاماتی است که او از حضرت عیسی (ع) داشته است. بنابراین، بررسی مسیح شناسی او تنها از جنبه کلامی بررسی ناقصی خواهد بود. همچنین پولس همانند هر شخصیت دینی دیگری متأثر از محیط سیاسی، اجتماعی و دینی خود بوده است. پولس در طول دوران زندگی خود سه محیط اجتماعی، سیاسی و دینی متفاوتی را تجربه کرده است. پولس با توجه به زندگی در طرسوس و اورشلیم و همچنین با توجه به داشتن هم تحصیلات دینی و هم تحصیلات غیر دینی تقریباً با تمامی اندیشه های موجود در آن دوران آشنا شده و بنا به اهمیتی که آنها برای او داشته از آنها متأثر شده است. اما با توجه به روحیات او بدیهی است که سهم تعالیم دینی، مخصوصاً تعالیم کتاب مقدس و سنت های مسیحی موجود در باره مسیح، از تعالیم غیر دینی بیشتر باشد. در خصوص تعالیم غیر دینی، تفکر یونانی و گنوسی تأثیر بیشتری بر او نسبت به تعالیم دیگری مانند رواقیون و اپیکورها داشتند. پولس در اعتقاد خود به کلمه بودن مسیح بیشتر متأثر از تفکر یونانی مخصوصاً فلسفه نوافلاطونی است. او همچنین در اعتقاد خود به برتر بودن روح از جسم، معرفت از طریق شهود و لزوم رنج کشیدن برای نجات، متأثر از تعالیم گنوسی است. بنابراین در بررسی مسیح شناسی پولس باید به این موارد توجه کرد.در این پژوهش سعی شده است تا از زاویه ای جدید به مسیح شناسی پولس نگریسته شود و مسیح شناسی او از دیدگاهی عرفانی و باطنی مورد بررسی قرار گیرد. چون همانطور که پولس بیان می کند بعد از تغییر کیش، او دیگر کسی را به جسم نمی شناخت. این پژوهش در چهار فصل تدوین شده است که بعضی از فصل ها دارای بخش ها و زیر بخش هایی است. فصل اول بیشتر جنبه توصیفی دارد. در این فصل به شرح احوال پولس رسول پرداخته شده است. آنچه که در باره تاریخ زندگی او می توان گفت این است که او در طول زندگی خود سه بار دست به انتخاب زده است. بار اول او بین زندگی دینی و زندگی غیر دینی در طرسوس زندگی دینی را انتخاب کرد و به همین دلیل او عازم اور شلیم شد. بار دوم او بین شریعت و ایمان به مسیح، اولی را انتخاب کرد و نهایتاً در بار سوم او بین شریعت و ایمان به مسیح، دومی را انتخاب کرد. همچنین در این فصل به سفرهای بشارتی پولس و رنج های او در تبلیغ مسیحیت اشاره شده است. در فصل دوم پایان نامه در باره کتاب مقدس، عهد جدید، عقیده مسیحیان درباره کتاب مقدس و همچنین رساله های پولس، شرایطی که باعث شده است تا پولس اقدام به نگارش آنها بکند و همچنین اهداف پولس از نگارش رساله ها بحث شده است.فصل سوم در دو بخش تدوین شده است. در بخش اول به اندیشه ها و جریان های فکری موجود در زمان حیات پولس پرداخته شده است. ابتدا مفاهیم رایج در اندیشه یهودی از قبیل مسیح گرایی، یکتا پرستی و فرجام شناسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سپس به اندیشه های یونانی رایج در آن دوران از قبیل فلسفه نوافلاطونی و تعالیم گنوسی پرداخته شده است. در بخش دوم افکار و اندیشه های پولس رسول مورد تحقیق قرار گرفته است. در این فصل ابتدا به عرفان پولس، سپس به نظریات او در باره مرگ، گناه، شریعت و فدیه که در مسیح شناسی او اهمیت زیادی دارند پرداخته شده است.فصل چهارم به مبحث مسیح شناسی می پردازد که خود از دو بخش تشکیل می شود. در بخش اول در باره کلیات مسیح شناسی بحث می شود. در این بخش معانی مسیح شناسی و موضوعات مرتبط به آن مورد تحقیق قرار می گیرد. این بخش خود از زیر بخش هایی از قبیل: مسیح قبل از تجسم، تجسم مسیح و رستاخیز او تشکیل می شود. در مسیح قبل از تجسم بیشتر به جنبه الهی بودن و ازلی بودن مسیحپرداخته شده است. در تجسم مسیح لزوم جسم گرفتن خداوند و اتحاد طبیعت الهی و انسانی مسیح مورد بحث قرار گرفته است. در زیر بخش رستاخیز مسائل مربوط به قیام، رجعت مسیح، ربوده شدن ایمان آورندگان به آسمان و نهایتآ رستاخیز مردگان بحث شده است. در بخش دوم که بخش اصلی رساله نیز است به طور مبسوط به مسیح شناسی پولس پرداخته شده است. در این بخش مفاهیمی چون غلام مسیح بودن، پیش تعینی، برگزیدگی، اهمیت مسیح شناسی پولس و اطلاعات پولس در باره مسیح بحث شده است. پولس در باره مسیح قبل از تجسم قائل به ازلی بودن و خدا بودن مسیح است. او معتقد است که مسیح باید لزوماً خدا باشد. در زمینه تجسم مسیح، او قائل به اتحاد طبیعت الهی و بشری مسیح است. پولس بر این باور است که مسیح لزوماً باید دارای طبیعت بشری باشد، زیرا اگر او جسم به خود نمی گرفت، فدیه شدن او برای گناهان انسان مفهومی نداشت و انسان همچنان تحت سلطه گناه بود و نهایتاً وعده نیز اثری نداشت. یکی دیگر از مسائلی که در زمینه تجسم مسیح مطرح می شود، مرگ او در صلیب و اهمیت آن در مسیح شناسی پولس است. پولس معتقد است که مسیح او را فرستاده تا به صلیب بشارت دهد. در زمینه رستاخیز مسیح، مفهوم قیام مسیح مطرح شده است. پولس معتقد است که قیام مسیح به منزله اثبات قیامت اموات و دلیلی برای اثبات ایمان مومنین می باشد. مباحث دیگری که در این زمینه بحث شده عبارتند از: رجعت مسیح و ربوده شدن مومنین به آسمان، لزوم حاضر شدن در پیشگاه مسیح، سلطنت کردن مسیح و تحویل پادشاهی به خداوند توسط مسیح. همچنین در این بخش در باره اعتقاد او به تثلیث بحث شده است. پولس معتقد است که مسیح شخص دوم تثلیث است. خداوند متعال اعمال الهی خود از قبیل آفرینش را به و اسطه او انجام می دهد. در این بخش همچنین کلمه بودن مسیح مطرح شده است. او مسیح را کلمه الهی می داند که بین خدا و خلق واسطه است. همچنین در این بخش در باره مرگ مسیح و نتائج آن بحث شده است. پولس معتقد است که مرگ مسیح باعث بخشش گناهان انسان و عادل شدن و باعث رها شدن اواز غضب الهی می شود. همچنین او معتقد است که به و اسطه مرگ مسیح، خدا انسان و جهان را با خود آشتی داد. نیز در این بخش در باره مفهوم ایمان و نتائج آن بحث شده است. از دیدگاه پولس ایمان به معنی اعتماد کردن به وعده خداوند در مورد نجات به واسطه ایمان به مسیح می باشد. پولس بیان می کند که ایمان همانند مرگ مسیح باعث آمرزش گناهان و مصالحه انسان با خداوند می شود. او معتقد است که به واسطه ایمان، مسیح در انسان ساکن می شود و انسان وارث وعده ای می شود که خداوند به حضرت ابراهیم داده بود. همچنین در این بخش درباره جلال عهد جدید و برتری آن بر عهد قدیم از دیدگاه پولس بحث شده است. او معتقد است که عهد قدیم فانی است، و به همین دلیل خداوند فرامینش را در الواح سنگی نازل کرد. اما عهد جدید ابدی است و به همین دلیل فرامین و اسرار الهی بر دل مسیح نازل شده است. او همچنین معتقد است حضرت موسی(ع) اسرار الهی را در پرده می گفت، اما در عهد جدید حضرت عیسی (ع)اسرار الهی را به صورت آشکار بیان می کند. اهمیت و ضرورت موضوع پولس یکی از برجسته ترین الاهیدانان مسیحیت دوران اولیه می باشد. او تأثیر زیادی نه تنها بر گسترش مسیحیت گذاشته بلکه تعالیم او تأثیر زیادی در هر چه عمیق تر شدن و غنی تر شدن تعالیمحضرت عیسی (ع) نیز داشته است. به بیان دیگر، در نتیجه تلاش های او بود که مسیحیت دینی جهانی شد. او هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی بر گسترش مسیحیت تاثیر داشته و بنابراین اگر متفکرانی چون نیچه او را دومین بانی مسیحیت به حساب آورده اند سخنی به گزاف نگفته اند. هم آبای اولیه کلیسا و هم عارفان اعصار بعدی وامدار او هستند. رسائل پولس در حقیقت اولین مکتوبات عهد جدید هستند و از نظر زمانی بر اناجیل متی، لوقا، مرقس و لوقا مقدم هستند. پولس از نوادر پیروان حضرت عیسی (ع) بوده که هم تحصیلات دینی داشته و هم تحصیلات غیر دینی و تا حد زیادی نیز با فلسفه یونانی آشنائی داشته است. او در حقیقت نه تنها از اولین الاهیدانان مسیحی بلکه همچنین از اولین عارفان مسیحی می باشد. عرفان مسیح محور اولین بار به بهترین وجه توسط او مطرح شد. رسائل باقی مانده از او همه رنگ و بوی عرفانی دارند و در آنها پولس به کرات بر تعالیم باطنی تأکید دارد. عیسای به صلیب کشیده شده چنان در او سکنی گزیده و او را در برگرفته که مجالی برای اندیشه در باره غیر برایش باقی نگذاشته و اصلاً خود پولس نیز هیچ تمایلی ندارد که به غیر او اندیشه کند و یا به غیر از او درباره چیز دیگری صحبت کند، به طوری کهبه جز اندکی و آن هم به اجبار و ضرورت از تعالیم عیسای کلامی استفاده نکرده است. با اطمینان می توان بیان کرد که عنصر غالب در تعالیم اوعنصر عرفانی است، و درک او از عیسای به صلیب کشیده شده در کانون تعالیم او قرار دارد و تعالیم او چه از جنبه الاهیاتی و چه از جنبه اخلاقی و عرفانی عیسی محور بوده و بر اساسمسیح شناسی او می باشند. لذا برای شناخت تعالیم او باید بن مایه اساسی تعالیم او یعنی مسیح شناسی او را شناخت و بدون توجه به مسیح شناسی او هر شناختی دیگر از تعالیم او شناختی ناقص خواهد بود. اکثر پژوهش هایی که به زبان فارسی در باره پولس صورت گرفته بیشتر کلی بوده و توجه زیادی به دو عنصر کلیدی تعلیمات او یعنی عرفان و مسیح شناسی او نشده و این جنبه از تعالیم او تحت الشعاع تعالیم الاهیاتی او قرار گرفته است. حال آن که هرگونه تحقیقی در مورد او بدون توجه به مسیح شناسی او ناقص خواهد بود. همچنین در آن پژوهش ها در اکثر موارد هیچ اشاره ای به صلیب و مفهوم آن از دیدگاه پولس که یکی از ارکان تعالیم او می باشد، نشده است، در حالی که صلیب نیز در کانون مسیح شناسی پولس قرار دارد، چنان که او بیان می کند که او به صلیب بشارت می دهد، و براین باور است که به هر چیز دیگری بشارت داده شود، صلیب از بین خواهد رفت. عامل دیگری که نیز در اکثر آن پژوهش ها به آن چندان توجهی نشده، مفهوم عیسای برخاسته از مردگان است که همانند صلیب در کانون تعالیم او قرار دارد، به طوری که از دیدگاه او صلیب بدون قیام مفهومی نخواهد داشت. بنابراین، نیاز به تحقیق در چنین زمینه هائی برای شناخت هرچه دقیق تر تعالیم پولس در جامعه ما احساس می شود.لذا این پایان نامه در صدد آن است که این خلا ها را پر کند.پیشینه پژوهش درباره پیشینه موضوع، اینکه در باره مسیح شناسی پولس تا چه اندازه کار شده است، باید آن را در دو حوزه فارسی و لاتین بررسی کرد. متأسفانه در زبان فارسی در باره مسیح شناسی پولس در حوزه نگارش کتاب، مقاله و یا ترجمه کتاب کار چندانی صورت نگرفته است. لذا از این جهت این پژوهش را می توان امری نو به حساب آورد. اما برخلاف حوزه فارسی، در حوزه لاتین به اندازه کافی هم در زمینه نگارش کتاب و هم در زمینه نگارش مقاله به وفور کار شده است که از آنها در این نگارش بسیار سود جسته شده است.

یکی ازموثرترین شیوه‌های تربیتی روش الگویی است.آیات قرآن نشان می‌دهد که انبیا فقط به فکر ابلاغ پیام به مردم نبودند، بلکه درراستای دعوت خویش، همه تلاش خود را برای تغییر رفتار آنان به کار میگرفتند.یکی از بارزترین الگویی‌هایی که قرآن به عنوان اسوه معرفی می نماید پیامبرخاتم(ص)است.در این پایان نامه پس از طرح کلیات در فصول مختلف مباحثی مانند: 1-سیره عبادی پیامبر(ص) در آیات قرآن وروایات 2–روش الگوگیری عبادی از پیامبر(ص)برای نسل جوان 3-تطبیق احادیث تشییع و اهل تسننمطرح گردیده است ضمنابرخی از منابع مکتوب ما در این تحقیق تفاسیر گرانبهایی چون المیزان، نور الثقلین، نور و منابع روایی معتبر فرقین بوده است.محقق دراین تحقیق از دو ثقل عظیم که پیامبر (ص) مسلمانان را به اطاعت از آن دو رهنمون ساخته،بهره جسته است والبته، به این مهم باید توجه نمود که آنچه در این پایان نامه مورد اهتمام قرارگرفته است،سیره عبادی پیامبر(ص) با توجه به منابع کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی و توصیف از آنها استفاده شده است . نتایج بدست امده در این تحقیق عبارتست از:1-از منظرقرآن مقام عبودیت،بارزترین ویژگی پیامبران الهی است که پیامبر اسلام را با صفت بنده بودن معرفی میکند.2-به پیامبر(ص)دستور می دهدجهت اجرای حکم خداوند وبه برپاداشتن نماز شب بپردازد وکه در این راستای خداوند به ایشان مقام محمود را عطا می فرماید.3-به خانواده به عنوان یک کانون مقدس نگاه میکرد، در رعایت الگوهای اخلاقی نیزسرآمد همه مردم زمان خویش بود.4-رسول مکرم اسلام در مقام بندگی الگویی به تمام معنا برای همه ی مسلمانان وپیروانش می باشد،نمازرا بعنوان سرلوحه تمام اعمال عبادی و ملاک پذیرش سایر اعمال بیان می نماید.5-و در نهایت جهت اتقان مطلب به بررسی وتطبیق تعدادی ازروایات اهل سنت که منطبق برروایات شیعه نیزمی باشد پرداخته شده است

در دوران تاریخی مختلفی که بشر می­زیسته است، نیاز به تعالی و تکامل در ابعاد وجودی وی احساس می­شده است. تکامل انسان با توجه به قوه­ی تفکر او از وجوه تمایزش با سایر موجودات محسوب می­شود.بعثت انبیاء (ع)، وجود ائمه­ی اطهار (ع) ، نزول کتب آسمانی و توجه به علم و دانش از طرف بزرگان دین همه می­تواند با هدف همین تکامل بشری صورت گرفته باشد.خداوند دلیل بعثت پیامبر اسلام (ص) را صراحتاً تکمیل مکارم اخلاقی بیان فرموده است. و این امر نشان­گر تأکید بر رواج اخلاق در جامعه­ی جاهلی آن زمان می­باشد.از سوی دیگر می­توان اهمیّت اخلاق و تکامل روحی انسان را در جوامع بشری مورد بررسی قرار داد. هر جا که بشر به پیشرفت­های مادی و معنوی گسترده­ای دسترسی پیدا کرده است؛ دلیلش رعایت حقوق افراد، حقیقت جویی، شجاعت، عدالت و ... می­باشد. برعکس آن زمان که ملت­ها در فترت و سکون به سر برده­اند، زمانی است که یا خود ملت­ها و یا حاکمان و فرمانروایان آنان از فرمان­های اخلاقی الهی فاصله گرفته­اند.جهت بررسی مسائل اخلاقی، کتب فراوانی در اختیار داریم، گاهی این مطالب به زیور نظم آراسته می­شوند که تأثیر بیشتری بر ذهن و روان خواننده بر جای می­گذارند.در این پایان نامه، به بررسی اخلاق از دیدگاه نظامی پرداخته شده است. پس از بررسی واژه­ی اخلاق و مسائل کلی آن و طبقه­بندی­های آن در قدیم، نظرات صاحب نظران این عرصه با محوریت نظرات حکیم نظامی مورد بررسی قرار گرفته است.پس از استخراج و طبقه بندی مولفه­های مورد نظر نظامی به ترتیب الفبایی به شرح و تحلیل نکات آن پرداخته خواهد شد.