جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:وجود کاستی‌ها در عالم همواره خاطر بشر را مکدر نموده و او را با این سوال مواجه می‌سازد که این رنجها چگونه با برخی از صفات الهی همچون عدل، حکمت و خیر خواهی خداوند سازگاری دارد. بررسی و تحلیل این مسئله در فلسفه دین، تحت عنوان" شرور" یا " رنج" مطرح می‌گردد. متکلمین اسلامی با الهام گرفتن از آیات و روایات این مسئله را با عنوان"آلام" بیان نموده‌اند. پاسخهای متفاوتی به شبهه شرور، یا شبهه آلام، ارائه شده است، که "نظریه اعواض" برترین پاسخ به این شبهه می-باشد. اعواض در گستره آلام ابتدائی شکل می‌گیرد، برخی از آلام نتیجه اعمال و رفتار متألم بوده، بنابراین متألم هیچگونه استحقاقی در برابر آنها ندارد. اشاعره طبق مبنای خویش معتقدند؛ همانگونه که در آلام استحقاقی متألم مستحق تنعم نخواهد بود، در آلام ابتدائی نیز استحقاق انعامی نخواهد داشت.عدلیه علی رغم برخی اختلافات، اعطای عوض را بر خداوند واجب می‌دانند. از میان ادله عقلی، تنها طبق حکمت خداوندی می‌توان حکم به وجوب اعواض بر خداوند نمود. کتاب خدا و روایات معصومین: مصلحت و لطف را به عنوان عمده دلیل وجود آلام ابتدایی مطرح نموده‌اند. در آیات و روایات ضمن توجه به "اعواض"، آن را مرهمی بر جراحات و تسکینی بر آلام متألم می‌دانند. کلید واژه: آلام ابتدائی، آلام استحقاقی، اعواض، عدل، انتصاف، ثواب، تفضل.

چکیده ندارد.

سوره منافقون در تراث شیعی واهل سنت با روایات تفسیری نسبتا زیادی همراه است که مجموع روایات تفسیری شیعه فقط از کتاب البرهان تالیف سید هاشم بحرانی(رحمه الله)21روایتاست ومجموع روایات اهل سنت نیز ،فقط از کتاب الدر المنثور فی تفسیر الماثور تالیف جلال الدین سیوطی،43 روایت است.در بررسی تطبیقی این روایات، مقدار مشترک آن بسیار اندک بوده است به طوری که می‌توان گفت که فقط یک روایت آن و آن هم، فقط قسمت‌هایی از آن با یکدیگر مشابه‌اند.موارد خاصی که از طرق اهل‌سنت در کتاب تفسیر شیعی مذکور آمده است به یک مورد می‌رسد که اگر«ابن‌عباس» را هم جز طرق اهل‌سنت به حساب بیاوریم‌، به دو مورد می‌رسد.و در طرف مقابل هم، هیچ طریقی از طرق شیعی در کتاب تفسیر اهل‌سنت ـ که قبلاً به آن اشاره شد ـ نیامده است.مضمون روایات متفاوت دو دیدگاه در زمینه‌های ولایت امام علی(علیه السلام)، نوع پرداختن به موضوع نفاق، توطئه‌چینی بر ضد پیامبر معظم اسلام(صلی الله علیه و آله)، هدایت و اضلال، عزت، بحث‌های کلامی از قبیل: قضا و قدر، اختیار و... می‌باشد.

چکیدهاز جمله افرادی که در سده‏هاى گذشته، به ویژه عصر حاضر به مطالعات وسیعى درباره قرآن دست زده و منشأ آثار گوناگونى شده‏اند، مستشرقان هستند. در حال حاضر بحث استشراق از مباحث اصلی و چالش آفرین در جهان اسلام محسوب می‌شود.تحقیق حاضر به ترجمه و نقد و بررسی و تطبیق مدخل های‌قرآن و حدیث در دائرهالمعارف‌های لاتین مهم عصر حاضر پرداخته است. بعد از بیان کلیات ترجمه مداخل مورد بحث در این رساله عنوان شده است، در ادامه مدخل حدیث و قرآن دائره المعارف قرآن (E.Q.) که توسط یونبال نگارش یافته است، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده با بررسی منصفانه، ضمن بیان و تأیید موارد مستدل و معتبر، مطالب بی‌دلیل، ضعیف و یا بدون استدلال را مورد کاوش قرار داده است، از آراء و نظریات محققان جهان تشیع بهره گرفته است. ایشان در بخشی از مطالب مانند؛ بحث قرائات، انساء و... که ناروا و گاه مغرضانه تلقی می‌شود، به تشیّع نسبت داده است که نگارنده با ردّ صریح آنها، به دیدگاه‌های محققان شیعه استناد نموده و به روشن‌گری پرداخته است.از بررسی و مقایسه‌ای که میان سه دائرهالمعارف قرآن، اسلام و مذهب در مدخل حدیث و قرآن صورت گرفته است، چنین به دست آمد که، مولفان این مقالات، از دیدگاه های متفاوت به این مسئله نگریسته‌اند و مطالبی متفاوت در این زمینه عنوان نموده‌اند. نکته مهم و قابل توجه اینست که یونبال تمام مطالب قرآنی را در پرتو حدیث بررسی نموده است و ایشان در بیان مطلب، استناد صرف به احادیث داشته است بدون توجه کافی به کیفیت این احادیث، و این می تواند نشان عدم دقت ایشان در گزینش و انتخاب مطالبباشد، چرا که در احادیث مسلمانان هرگونه حدیث یافت می شود. نکته مهمتر اینکه؛ تمام مولفان در بررسی های خود، فقط منابع اهل‌سنت را لحاظ نموده‌اند و این عدم جامع‌نگری مولفان را می‌رساند.کلید واژه‌ها: دائرهالمعارف، قرآن، حدیث، اسلام، دین، ترجمه، نقد، تطبیق.

هدف از این تحقیق شناساندن احادیث اخلاقی معصومان (علیهم السلام) به انگلیسی زبانان و از طریق ترجمه احادیث نـُزهه الناظر محدث حـُلوانی است.این تحقیق حاوی دو بخش است:بخش اول مقدمه ای است تحقیقی در مورد تاریخ حدیث شیعه در قرون چهارم و پنجم هجری قمری و معرفی چهره های شاخص این دوران از جمله شیخ کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، سید رضی، سید مرتضی، شیخ طوسی و محدث حـُلوانی و نیز معرفی دو مکتب حدیثی رایج در عراق یعنی مکتب بغداد و مکتب کوفه. در بخش دوم ترجمه سخنان معصومان (علیهم السلام) به زبان انگلیسی عرضه شده است.کتاب نـُزهه الناظر حاوی 528 حدیث اخلاقی است که به شیوه مُسندی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و دوازده امام شیعیان (علیهم السلام) با همان ترتیب اعتقاد شیعه دوازده امامی روایت شده است. در این شیوه احادیث نقل شده از یک معصوم در کنار هم گردآوری می شود و موضوع احادیث نقشی در ترتیب آنها ندارد.احادیث منقول از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) 127 حدیث است که یک چهارم حجم احادیث کتاب را شامل می شود. تعداد احادیث منقول از امامان (علیهم السلام) به این ترتیب است:امام اول 68 حدیث، امام دوم 31، امام سوم 25، امام چهارم 30، امام پنجم 38، امام ششم 71، امام هفتم 23، امام هشتم 27، امام نهم 24، امام دهم 30، ، امام یازدهم 22، و امام دوازدهم یک حدیث نسبتاً طولانی.بیشتر این احادیث کوتاه، یک سطری و گاه تنها چند کلمه ای است.کلید واژه ها: نـُزهه الناظر، حـُلوانی، احادیث معصومین، احادیث اخلاقی، مـُسندهای شیعی.

در مقطعی از حیات امام صادق(علیه‌السلام)، فضایی پدید آمد که در آن امام، توانست به تبیین معارف الهی، مشغول شود. ابعاد کار فرهنگی امام صادق(علیه‌السلام)، بسیار گسترده و وسیع است. یکی از ابعاد این حرکت، پدید آوردن مدرسه تفسیری است. شناخت این حرکت، ثمرات معرفتی بسیاری را در بردارد. دسته‌ای از این معارف قرآنی، مربوط به مبانی تفسیری ایشان می‌باشد. معارفی که تاکنون به طور منسجم به آن پرداخته نشده است. این رساله، در پی آن است بعد از تبیین مختصری از مدرسه قرآنی امام صادق(علیه‌السلام)، به مبانی نظری و کاربردیتفسیر امام(علیه‌السلام) بپردازد. مبنای نظری صرفاً در مقام نظر و یک تصور ذهنی می‌باشد، اما مبنای کاربردی در مقام یا هنگامه تفسیر و عمل تفسیری خودنمایی دارند. استنباط مبانی تفسیری امام صادق(علیه السلام) از روایات ایشان ما را در پی‌ریزی و ارائه تفسیری شیعی یاری می‌دهد. عمده مسأله‌ای که در این تحقیق مورد توجه است مصداق کاوی و مفهوم پژوهی مبانی تفسیر از روایات امام صادق(علیه السلام) است. در فرمایشات امام صادق (علیه السلام) به مبانی نظریِ الهی و وحیانی بودن قرآن، جامعیت و جاودانگی قرآن، عدم اختلاف قرائت قرآن، الهی بودن چینش و ترتیب آیات، عدم تحریف قرآن، نیازمندی قرآن به تفسیر، امکان و جواز آن و چگونگی زبان قرآن دست یافته‌ایم. از سیره عملی امام، مبانی کاربردی قرآن محوری، سنت مداری، مولف محوری، عقل مداری، معیارهای داوری و رعایت اخلاق تفسیر را تبیین نموده‌ایم. روش ما در این تحقیق اکتشافی ـ توصیفی، همراه با نظام‌دهی مبانی است.بر اساس آنچه در این‌جا مورد بررسی قرار می‌گیرد،این مبانی را می‌توان در قالب مبانی نظری و عملی دسته بندی نمود: اگر یک مبنا صرفاً در مقام نظر، اندیشه و تصور مفسر باشد، می‌توان این مبنا را یک مبنای نظری دانست؛ اما آن دسته از مبانی که در مقام یا هنگامه تفسیر و عمل تفسیری خودنمایی دارند از آن‌ها با عنوان مبانی کاربردی یا عملی یاد می‌شود.مبانی نظری تفسیر امام صادق(علیه‌السلام) عبارتند از:1.

حدیث به عنوان یکی از منابع و مآخذ اصلی تعالیم دین مبین اسلام در طول تاریخ دستخوش تغییر و تصحیف، سوء فهم، دستبرد و جعل شده است. از آنجا که برای نیل به سعادت، افزون بر بهره‌گیری از قرآن کریم به سنت هم نیازمندیم، ناگزیریم که به پیرایش و بازشناسی حدیث اقدام کنیم. این اقدام در عصر خود معصومان (علیهم السلام) تدبیر شده و ایشان در تحقق هم? این امور، شاگردان و پیروانشان را راهنمایی کرده‌اند که این امر علاوه بر اثبات مشروعیت نقد حدیث، لزوم به کارگیری این شیوه و روش را نشان می‌دهد.افزون بر نقدهای بسیاری که از سوی معصومان (علیهم السلام) در زمینه‌ها و موضوعات مختلف همچون مباحث توحیدی، امامت، فقهی، اخلاقی، قرآنی، فضایل، تاریخ و سیره نقل شده است؛ اصول و معیارهایی نیز مانند عرضه به قرآن، سنت و اجماع در سخنان ایشان به عنوان معیار سنجش روایات بیان شده است. با این حال در مقام نقد علاوه بر استفاده از این اصول و معیارها، به ویژه قرآن و سنت، از معیارهای دیگری نیز به تناسب موضوع استفاده کرده‌اند. استدلالهای عقلی و منطقی که معمولاً در کنار دیگر معیارها مورد استفاده قرار می‌گیرد در سیره و منش نقّادان? معصومان (علیهم السلام) فراوان مشاهده می‌شود. همچنان‌که در مواردی با استناد به مطالب مورد قبول مخاطب به نقد روایات پرداخته‌اند که اینها همگی نشان از موقعیت‌شناسی و جامع‌نگری ایشان در برخورد با مسائل و موضوعات مطرح‌شده در جامعه دارد. از نکات مهم و قابل توجه در نقدهای معصومان (علیهم السلام) بر یک مسئله، توجه به شرایط و موقعیت آن است. به دیگر سخن، ایشان با درک صحیح شرایط جامعه با بینش و آگاهی کافی و با توجه به موقعیت خود و پیروانشان و در نظر گرفتن میزان فهم و درک آنها به بررسی و سنجش روایات اقدام کرده‌اند.بخشی از نقدهای معصومان (علیهم السلام) مربوط به سند روایات و بخشی دیگر به نقد متون و محتوای روایات مرتبط است. این نقدها معمولاً متناظر به اشتباهاتی است که گاه به دلیل سوء‌ فهم راویان، گاه به دلیل خطاهای بشری و در مواردی نیز به خاطر جعل و وضع عمدی پدید آمده است.از نظر کمّی تعداد روایاتی که در این زمینه از امام صادق و امام رضا (علیهما السلام) نقل شده است بیش از دیگر معصومان است و به طور کلی فراز و نشیبهایی نیز در نقدهای ایشان وجود دارد که معمولاً متأثر از فرصتهایی است که در هر زمان وجود داشته و نیز موضوعاتی که در هر دوره‌ای مطرح شده است. بر این اساس با توجه به اوضاع و شرایط زمان امام صادق (ع) روایات نقد ایشان در هم? موضوعات اعم از اعتقادی، فقهی، اخلاقی و ... است در حالی که روایات امام رضا (ع) با توجه به گسترش بحثهای کلامی آن دوره، بیشتر در زمین? مباحث اعتقادی و فضایل است.

فقه الحدیث دانش فهم حدیث است که راه رسیدن به فهمدرست سنت را به ما نشان می‌دهد. عالمان بسیاری از جمله شیخ بهایی برای رسیدن به فهم درستی از سنت، توجه ویژه‌ای به فقه الحدیث داشته‌اند.بررسی شیو? فقه الحدیثی شیخ بیانگر آن است که وی به پیش نیازهای فهم حدیث آشناست. نسخه‌های مختلف یک حدیث را می‌یابد و به تصحیف توجه می‌دهد.مراحل فهم حدیث نزد شیخ بهایی را می‌توان در دو مرحل? کلی جای داد: فهم ظاهر و فهم مقصود. در فهم ظاهر، مفردات، علم صرف و دانش نحو و معانی بیان را به کار می‌برد.در فهم مقصود نیز این‌گونه عمل می‌کند: به قرینه‌های متصل کلامی مانند تلمیح، تعلیل، سوال و تفسیر راوی و سیاق کلام نظر دارد.قرینه‌های منفصل که مهم‌ترین آن خانواده حدیث است مورد اهتمام شیخ بهایی است و با این قرینه که همان احادیث مشابه است احادیث را تخصیص و تقیید می‌زند و گاه تبیین می‌کند. برای تبیین حدیث از آیات بهره می‌گیرد. وی با توجه به احادیث معارض، در حل تعارض یکی از دو حدیث را بر جواز، استحباب، کراهت، ضرورت، تخییر یا تقیه حمل می‌کند.از دانشهای بشری چون طب، حساب و نجوم برای شرح حدیث استفاده می‌کند.وی با موانع فهم حدیث در هر دو مرحله فهم ظاهر و فهم مقصود آشناست. موانع فهم ظاهر نزد ایشان، اشتراک لفظی، تحول زبان، خلط لغت با اصطلاح، عدم توجه به حروف جر، آشنا نبودن با تصحیف و ادراج و تقطیع نادرست است.وی در شناخت موانع فهم مقصود به موانعی چون عدم تتبع کامل، ساده‌انگاری، جمود، اخباریگری و بی‌توجهی به آهنگ سخن آگاهی می‌دهد.مباحث فقه الحدیثی شیخ بهایی عمدتاً در آثار حدیثی وی مطرح شده که عبارتند از: الحبل المتین، مشرق الشمسین، الأربعون حدیثاً، الحدیقه الهلالیه و مفتاح الفلاح.وی در مباحث فقه الحدیثی از عالمان برجسته و محدثان بنامی چون شهید ثانی، شیخ حسین پدر خود، محقق کرکی و شهید اول تأثیر پذیرفته است و تراث حدیثی خویش را وامدار این بزرگان است.

«القول الصراح فى البخارى و صحيحه الجامع»، تاليف ميرزا فتح الله بن محمد جواد اصفهانى، معروف به شيخ الشريعه اصفهانى، از مجتهدان و فقيهان و اصوليان قرن چهاردهم هجرى، اثرى است كه به نقد و بررسى كتاب صحيح بخارى از منابع مهم اهل سنت در حديث، از منظرى كلامى مى ‏پردازد. صحيح بخارى نخستين كتاب حديثى فراگير اهل سنت بوده و معتبرترين مأخذ حديث نزد عالمان سنى مذهب شناخته شده و بسيارى از ايشان اين كتاب را برتر از آن دانسته ‏اند كه مورد نقد و بررسى قرار گيرد. و حال آن كه به گفته شيخ الشريعه، كتاب بخارى آكنده از روايات تجسيم و تشبيه است؛ مثلا وى از زبان پيامبر، احاديثى را نقل مى‏ كند كه در آنها خداوند اعضايى همچون آدمى دارد و ديده مى‏ شود و هر شب به آسمان دنيا فرود مى‏ آيد و در رستاخيز مى‏ توان او را با اين ديدگان خويش نگريست. كثرت اين دست روايات تلاش عالمان سنى مذهب در تاويل و توجيه آنها را در راستاى زدودن نسبت تجسيم و تشبيه از مولف آن ناكام گذارده است.